وب سایت حقوقی ماتیکان

اصلاح آیین‌نامه اجرایی عملیات پولی و بانکی در مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی جمهوری اسلامی ایران


آیین نامه اجرایی عملیات پولی و بانکی در مناطق آزاد تجاری _ صنعتی جمهوری اسلامی ایران

فصل - اول - تعاریف
- ماده - 1 - در این آیین نامه اسامی ذیل به جای عبارات مربوط بکار خواهد رفت :
  - بند - قانون : - قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری صنعتی جمهوری اسلامی ایران و اصلاحیه های آن .
  - بند - آیین نامه : - آیین نامه اجرایی ماده (18) قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری صنعتی جمهوری اسلامی ایران .
  - بند - بانک مرکزی : - بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران .
  - بند - شورای عالی : - شورای عالی مناطق آزاد تجاری صنعتی جمهوری اسلامی ایران .
  - بند - سازمان : - سازمان هر یک از مناطق آزاد تجاری صنعتی جمهوری اسلامی ایران .
  - بند - منطقه : - هر یک از مناطق آزاد طبق قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری صنعتی جمهوری اسلامی و اصلاحیه های آن .
  - بند - بانک : - بانک هایی که دارای اجازه فعالیت در منطقه میباشند .
  - بند - شعبه : - واحدی از یک بانک یا موسسه اعتباری فعال در منطقه یا خارج از آن است که طبق اساسنامه بانک یا موسسه اصلی و در چارچوب قوانین و مقررات منطقه به عملیات مجاز بانکی مبادرت می ورزد .
  - بند - موسسه : - موسسات اعتباری که دارای اجازه فعالیت در منطقه میباشند .
  - بند - واحد های بانکی : - بانک ها و موسسات و شعب بانک ها و موسسات اعتباری ایرانی یا خارجی که در منطقه مجاز به فعالیت میباشند . بانکداری برون
  - بند - مرزی : - انجام انواع عملیات بانکی منحصرا با پول های خارجی .
  - بند - دفتر نمایندگی : - دفتر نمایندگی بانک ها و موسسات اعتباری که در منطقه تاسیس میشود .
فصل - دوم - شرایط تاسیس بانک و موسسه
- ماده - 2 - تاسیس بانک و موسسه و اشتغال به عملیات بانکی و استفاده از نام بانک یا موسسه در منطقه تنها با رعایت مفاد قانون و این آیین نامه و دستورالعمل های مربوط مجاز است
  - تبصره - - - واحد های بانکی که مجوز فعالیت بانکداری برون مرزی را دریافت میکنند مکلفند واژه » برون مرزی « را همراه نام خود بکار برند .
- ماده - 3 - بانک ها و موسساتی که با سرمایه ایرانی یا خارجی و یا با مشارکت ایرانی و خارجی در منطقه به ثبت برسند و مرکز اصلی آن ها نیز در همان منطقه باشد ، بانک یا موسسه ایرانی ثبت شده در منطقه محسوب میشوند .
- ماده - 4 - تاسیس بانک و موسسه و افتتاح شعب بانک ها و موسسات اعم از ایرانی یا خارجی در مناطق موکول به پیشنهاد سازمان و صدور مجوز توسط بانک مرکزی است .
  - تبصره - 1 - اساسنامه بانک ها و موسسات و هرگونه تغییرات بعدی در اساسنامه آن ها باید پس از پیشنهاد سازمان به تایید شورای پول و اعتبار برسد .
  - تبصره - 2 - تاسیس بانک و موسسه به صورت شرکت سهامی عام یا خاص با سهام با نام طبق مفاد قانون و این آیین نامه و مقررات مندرج در لایحه اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب 1347 امکانپذیر است .
- ماده - 5 - ثبت بانک یا موسسه و یا شعبه بانک خارجی در منطقه منوط به صدور مجوز موضوع ماده (4) این آیین نامه میباشد . مرجع ثبت در منطقه مکلف است قبل از ثبت واحد های بانکی مزبور مجوز مربوطه را مطالبه کند .
  - تبصره - - - تاسیس دفتر نمایندگی بانک ها و موسسات ایرانی یا خارجی منوط به تایید سازمان و ثبت در منطقه است . این دفاتر مجاز به انجام هیچگونه معاملات و عملیات بانکی نمی باشند .
- ماده - 6 - شعب بانک هایی که پیش از تصویب این آیین نامه در منطقه ایجاد شده اند ، نیازی به اخذ مجوز جدید ندارند . لیکن فعالیت آنان باید مطابق با مفاد این آیین نامه و دستورالعمل های مربوط انجام شود .
- ماده - 7 - حداقل سرمایه واحد های بانکی در منطقه به شرح زیر تعیین میشود :
  - بند - الف - بانک : حداقل سی و پنج میلیارد (000/000/000/35) ریال که صد درصد آن باید به صورت نقد نزد بانک مرکزی سپرده شود .
  - بند - ب - موسسه : حداقل پانزده میلیارد (000/000/000/15) ریال که صد درصد آن باید به صورت نقد نزد بانک مرکزی سپرده شود .
  - بند - پ - شعبه بانک یا موسسه خارجی : حداقل ده میلیارد 000/000/000/10) ریال که صد درصد آن باید به صورت نقد نزد بانک مرکزی سپرده شود .
  - بند - ت - واحد های بانکی برون مرزی :
    - بند - 1 - بانک : حداقل ده میلیون (000/000/10) دلار که صد درصد آن باید به صورت نقد نزد بانک مرکزی سپرده شود .
    - بند - 2 - موسسه : حداقل پنج میلیون (000/000/5) دلار که صد درصد آن باید به صورت نقد نزد بانک مرکزی سپرده شود .
    - بند - 3 - شعبه بانک یا موسسه خارجی : حداقل 3 میلیون (000/000/3) دلار که صد درصد آن باید به صورت نقد نزد بانک مرکزی سپرده شود .
    - تبصره - 1 - صدور مجوز تاسیس واحد های بانکی موضوع بند های ) الف (، ) ب ( و ) ج ( با سرمایه خارجی موکول به ارایه اعلامیه فروش ارز به یکی از واحد های بانکی در مناطق به میزان سرمایه متعلق به اتباع خارجی ، خواهد بود .
    - تبصره - 2 - وجوه سپرده شده نزد بانک مرکزی پس از ثبت واحد های بانکی و ارایه مدارک ثبت شده شرکت ، مورد استفاده واحد های مذکور قرار میگیرد .
    - تبصره - 3 - بانک مرکزی میتواند به تشخیص خود حداقل سرمایه نقدی واحد های بانکی را تغییر دهد .
- ماده - 8 - بانک ها و موسسات فعال در منطقه میتوانند با موافقت سازمان و تایید بانک مرکزی به تاسیس شعبه اقدام نمایند .
فصل - سوم - نظام ارزی مناطق آزاد
- ماده - 9 - خرید و فروش کلیه ارزها در مقابل ریال یا سایر ارز ها و کلیه معاملات و نقل و انتقالات ارزی در مناطق توسط اشخاص حقیقی و حقوقی آزاد است .
- ماده - 10 - نقل و انتقال کلیه ارزها از خارج از کشور به مناطق و از مناطق به خارج از کشور توسط اشخاص حقیقی و حقوقی آزاد است .
  - تبصره - - - نقل و انتقال ارز از سایر نقاط کشور توسط اشخاص حقیقی و حقوقی به مناطق و بالعکس ، تابع قوانین و مقررات ارزی کشور خواهد بود .
- ماده - 11 - نرخ خرید و فروش ارزها در مناطق و تبدیل آن ها به ریال براساس عرضه و تقاضا در بازار آزاد تعیین میشود .
فصل - چهارم - شرایط فعالیت
- ماده - 12 - بانک ها و موسسات و شعب پس از گرفتن مجوز تاسیس موضوع ماده ) (4 این آیین نامه و ثبت در واحد ثبت منطقه ، با رعایت مفاد این آیین نامه و ارایه مدارک مشروح ذیل به سازمان ، میتوانند فعالیت خود را شروع کنند :
  - بند - - - آگهی ثبت در ر وزنامه رسمی
  - بند - - - یک نسخه اساسنامه ثبت شده
  - بند - - - اعلام نشانی محل قانونی
- ماده - 13 - ضوابط فعالیت واحد های بانکی در منطقه به ترتیب ذیل خواهد بود :
  - بند - الف - کلیه واحد های بانکی در مناطق ، تابع مقررات این آیین نامه و دستورالعمل های مربوط میباشند .
  - بند - ب - معاملات کلیه واحد های بانکی در مناطق به ریال ایران مشمول مقررات بانکداری اسلامی خواهد بود . این واحد ها در معاملات خود به ارز مجاز به رعایت رویه های بانکی بین المللی هستند .
- ماده - 14 - در مقررات پولی و اعتباری که توسط بانک مرکزی جهت واحد های بانکی در مناطق وضع میگردد هدف تسهیل و تشویق سرمایه گذاری در این مناطق و نیز حفظ موقعیت رقابتی بین المللی مناطق رعایت خواهد شد .
- ماده - 15 - واحد های بانکی برون مرزی مجاز به انجام عملیات بانکی به ریال ایران نمی باشند .
- ماده - 16 - واحد های بانکی برای انجام معاملات ارزی باید مجوز بانک مرکزی را دریافت نمایند . واحد های مزبور میتوانند در تقاضای خود جهت تاسیس واحد موردنظر مجوز انجام عملیات ارزی را نیز درخواست نمایند .
- ماده - 17 - واحد های بانکی که دارای مجوز انجام عملیات ارزی هستند برحسب نوع مجوز دریافتی میتوانند با رعایت مفاد این آیین نامه و دستورالعمل های آن به ارایه خدمات و عملیات ذیل مبادرت کنند :
  - بند - 1 - برقراری روابط کارگزای با سایر بانک ها
  - بند - 2 - انجام انواع نقل و انتقالات پولی برای خود یا مشتریان
  - بند - 3 - انجام کلیه معاملات خرید و فروش ارزها به صورت نقدی به حساب خود یا مشتریان .
  - بند - 4 - نگاهداری حساب های جاری و پسانداز
  - بند - 5 - نگاهداری انواع سپرده های مدت دار با سر رسید های مختلف
  - بند - 6 - دریافت انواع تسهیلات اعتباری
  - بند - 7 - انتشار ، خرید ، فروش ، پذیره نویسی و نگاهداری اوراق مشارکت و اوراق قرضه
  - بند - 8 - اعطای انواع تسهیلات اعتباری
  - بند - 9 - خرید و تضمین انواع اوراق تجاری
  - بند - 10 - انجام کلیه امور مربوط به اعتبارات اسنادی ، بروات و سفته ها و ضمانت نامه
  - بند - 11 - مدیریت دارایی ها و انجام خدمات سرمایه گذاری به حساب مشتریان
  - بند - 12 - انجام کلیه خدمات امانی و سایر امور مدیریتی
  - بند - 13 - سایر عملیات بانکی مجاز .
  - تبصره - - - موسسات مجاز به نگهداری حساب های جاری به ارز برای مشتریان خود نمی باشند .
- ماده - 18 - در عملیات بانکداری بین المللی کارمزد عملیات بانکی ، سود تسهیلات اعتباری دریافتی سپرده های مختلف وسودتسهیلات اعطایی براساس شرایط بازار آزاد تعیین میشود .
- ماده - 19 - واحد های بانکی به جز واحد های بانکی برون مرزی میتوانند طبق ضوابط قانون عملیات بانکی بدون ربا و سایر قوانین و مقررات جاری منابع مالی موردنیاز خود را به ریال ، به طرق ذیل تامین نمایند :
  - بند - 1 - قبول سپرده های قرض الحسنه جاری و پسانداز
  - بند - 2 - قبول سپرده های سرمایه گذاری مدت دار
  - بند - 3 - انتشار اوراق مشارکت
  - بند - 4 - دریافت تسهیلات اعتباری از اشخاص حقیقی و حقوقی
  - تبصره - - - موسسات اعتباری مجاز به دریافت سپرده های قرض الحسنه جاری به ریال از مشتریان نمی باشند .
- ماده - 20 - واحد های بانکی به جز واحد های بانکی برون مرزی میتوانند در چارچوب قانون عملیات بانکی بدون ربا تسهیلات اعتباری به ریال اعطا نمایند .
- ماده - 21 - واحد های بانکی به جز واحد های بانکی برون مرزی در منطقه میتوانند طبق مفاد اساسنامه خود به سایر عملیات بانکی مجاز به ریال مبادرت نمایند .
- ماده - 22 - بانک ها و موسسات در مناطق مجاز به افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی های خود نمی باشند .
- ماده - 23 - بانک ها و موسسات و شعب بانک ها و موسسات خارجی در مناطق همواره باید بخشی از سپرده های تودیع شده نزد خود را به میزان و نوع ارزی که بانک مرکزی تعیین میکند به عنوان سپرده قانونی نزد بانک مرکزی تودیع کنند . میزان و نوع ارز سپرده های قانونی میتواند برحسب سپرده و حدود فعالیت بانک ها و موسسات متفاوت باشد .
  - تبصره - - - بانک مرکزی نسبت به سپرده های قانونی دریافتی به ارز ، سود ارزی مناسب به تشخیص خود پرداخت مینماید .
- ماده - 24 - بانک ها و موسسات و شعب بانک ها و موسسات خارجی در مناطق باید بخشی از سود ویژه سالیانه خود را به صورت اندوخته قانونی نگهداری کنند . میزان این اندوخته حداقل پانزده درصد (%15) سود ویژه خواهد بود . ایجاد این اندوخته پس از آن که مبلغ به میزان سرمایه بالغ شد ، اختیاری است .
- ماده - 25 - دارایی ها و بدهی های ارزی واحد های بانکی در مناطق باید بر مبنای نرخ های بازار آزاد در پایان هر دوره مالی تسعیر شود . ما به التفاوت حاصل از تسعیر دارایی ها و بدهی ها با سر رسید یک سال و کمتر از یک سال در زمان تسعیر بایستی به حساب سود و زیان منظور شود
- ماده - 26 - واحد های بانکی در مناطق ، مجاز به قبول سهام خود به عنوان وثیقه تسهیلات اعطایی نمی باشند .
- ماده - 27 - بانک ها و موسسات در مناطق مجاز به انجام عملیات ذیل نمی باشند :
  - بند - الف - خرید و فروش کالا به حساب خود به منظور تجارت مگر در جهت اجرای قانون عملیات بانکی بدون ربا و در جهت رفع احتیاجات خود .
  - بند - ب - معاملات غیر منقول جز برای بانک ها و موسساتی که هدف اصلی آن ها انجام معاملات غیر منقول است بیش از سقف مصوب بانک مرکزی .
  - بند - پ - خرید سهام و مشارکت در سرمایه یک یا چند شرکت یا خرید سایر اوراق بهادار به حساب خود به میزانی بیش از سقف مصوب بانک مرکزی .
  - بند - ت - اعطای تسهیلات اعتباری به مدیرعامل و اعضای هیات مدیره و شرکت هایی که اشخاص مذکور در آن ذی نفع هستند بیش از سقف مصوب بانک مرکزی
  - بند - ث - اعطای تسهیلات اعتباری به اعضای هیات مدیره و مدیران سازمان و اعضای ارکان و مدیران و بازرسان بانک مرکزی ، مگر با رعایت مقررات خاص که به همین منظور به تصویب بانک مرکزی می رسد .
- ماده - 28 - در صورتی که سرمایه بانک یا موسسه بر اثر زیان های وارد شده از حداقل مقرر در ماده (8) این آیین نامه کمتر شود ، باید حداکثر ظرف شش ماه سرمایه خود را تکمیل کند .
فصل - پنجم - مقررات مربوط به نظارت بر واحد های بانکی منطقه
- ماده - 29 - کلیه بانک ها و موسسات و شعب بانک ها و موسسات خارجی در مناطق تحت نظارت بانک مرکزی خواهند بود و باید ضمن مراعات ضوابط و مقررات ذیل و در جهت رفع احتیاجات خود کلیه اطلاعات موردنیاز بانک مرکزی را ارایه نمایند :
  - بند - 1 - سیاست های پولی و اعتباری که از طرف بانک مرکزی تعیین میگردد رعایت نمایند .
  - بند - 2 - سپرده های قانونی خود را برای مقاطعی که بانک مرکزی تعییین خواهد کرد در قالب فرم های تعیین شده نزد بانک مرکزی تودیع کنند .
  - بند - 3 - سرفصل حساب ها و صورت های مالی خود را به ترتیبی که مورد تایید بانک مرکزی باشد تنظیم و نگهداری کنند .
  - بند - 4 - استاندارد ها و ضوابط بانک مرکزی از جمله در مورد کفایت سرمایه را رعایت کنند .
  - بند - 5 - آمار و اطلاعات موردنظر را مطابق فرم ها و برای مقاطع تعیین شده به شرح زیر برای بانک مرکزی ارسال کنند :
    - بند - - - خلاصه دفترکل و صورت محاسبه سپرده های قانونی .
    - بند - - - صورت های مالی از جمله ترازنامه و حساب سود و زیان که به گواهی حسابرسان مستقل مورد تایید بانک مرکزی رسیده است .
  - بند - 6 - سایر اطلاعات موردنیاز بانک مرکزی را در هر زمان که بانک مرکزی تعیین میکند ، ارایه یا در اختیار آن بانک قرار دهند . این اطلاعات محرمانه تلقی شده و به صورت موردی یا فردی انتشار نخواهد یافت .
  - بند - 7 - با بازرسان اعزامی بانک مرکزی که با حکم کتبی در محل حضور می یابند همکاری کنند و اطلاعات لازم را در اختیار آنان بگذارند .
- ماده - 30 - در صورتی که بنا به تشخیص بانک مرکزی ادامه فعالیت واحد بانکی در منطقه با مخاطره همراه باشد ، بانک مرکزی میتواند نسبت به استقرار ناظر در واحد بانکی اقدام نماید .
فصل - ششم - مقررات متفرقه
- ماده - 31 - اعضای هیات مدیره و مدیرعامل و قائم مقام و یا اعضای هیات عامل بانک ها و موسسات و همچنین رؤسای شعب بانک ها و موسسات ایرانی و خارجی در مناطق از نظر تخصصی و حرفه ای باید مورد تایید بانک مرکزی قرار گیرد .
- ماده - 32 - واحد های بانکی در منطقه بابت خساراتی که در اثر عملیات آن ها متوجه مشتریان میشود مسؤول و متعهد جبران خسارات وارد شده میباشند . مدیرعامل و اعضای هیات مدیره هر بانک یا موسسه در منطقه نیز در مقابل صاحبان سهام و مشتریان مسؤول خساراتی میباشند که در نتیجه تخلف هر یک از آنان از این مقررات یا اساسنامه خود به صاحبان سهام یا مشتریان وارد میشود .
- ماده - 33 - به منظور تسهیل در مبادله چک ها و اسناد بانکی ، اتاق پایاپای اسناد بانکی توسط واحد های بانکی با تایید بانک مرکزی در منطقه تاسیس میشود که هزینه عملیاتی آن از طرف واحد های یاد شده تامین میشود .
- ماده - 34 - نحوه نگهداری اوراق و اسناد و دفاتر ، نحوه رسیدگی به تخلفات ، ترتیب انحلال و ورشکستگی واحد های بانکی و سایر مواردی که در این آیین نامه پیش بینی نشده است طبق قانون پولی و بانکی مصوب سال 1351 میباشد .
- ماده - 35 - دستورالعمل های مربوط به اجرای این آیین نامه به تصویب بانک مرکزی خواهد رسید .