تماس با ماتیکان
درباره ماتیکان
فرهنگ حقوقی
علامت تجاری
قوانین و آرا
صفحه اصلی
قانون
رای وحدت رویه
نظریه مشورتی
دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات اوراق بهادار در فرابورس ایران
فصل - اول - تعاریف و اصطلاحات
ماده - 1 - اصطلاحات و واژه هایی که در ماده 1 قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب آذر ماه 1384 مجلس شورای اسلامی و دستورالعمل پذیرش و عرضة اوراق بهادار در فرابورس ایران تعریف شده اند ، به همان مفاهیم در این دستورالعمل به کار رفته اند . واژه های دیگر دارای معانی زیر میباشند :
بند - 1 - اطلاعیه عرضه : اطلاعیه ای است که قبل از معامله عمده توسط فرابورس ، طبق فرمت مصوب هیات مدیره فرابورس وبراساس ضوابط این دستورالعمل منتشر میشود .
بند - 2 - ایستگاه معاملاتی : پایانة معاملاتی کارگزار است که با سامانة معاملاتی فرابورس در ارتباط میباشد .
بند - 3 - بازار عادی : از جمله بازار های سامانة معاملات است که در آن معاملات عادی اوراق بهادار براساس مقررات این دستورالعمل ، انجام میشود .
بند - 4 - توقف نماد : جلوگیری از انجام معاملات هر یک از انواع اوراق بهادار براساس مقررات است .
بند - 5 - حراج : ساز و کاری برای داد و ستد اوراق بهادار بر پایه انطباق بهینه سفارش های خرید و فروش مشتریان با در نظر گرفتن اولویت قیمت ، منشا و زمان است .
بند - 6 - حراج پیوسته : حراجی است که به صورت پیوسته انجام میشود و در طی آن امکان ورود ، تغییر و حذف سفارش وجود دارد . در حراج پیوسته سفارش های خرید و فروش به محض تطبیق قیمت ها منجر به معامله میشود
بند - 7 - حراجی است که پس از ثبت سفارش ها در مرحلة :( Auction ) 7) حراج ناپیوسته سفارش گیری انجام شده و معامله براساس قیمت نظری گشایش ، از طریق سامانة معاملاتی انجام میشود .
بند - 8 - جلسة رسمی معاملاتی : دورة زمانی مشخصی در هر روز کاری است که انجام معامله در آن دوره طبق مقررات مقدور میباشد . فرابورس میتواند در یک روز معاملاتی بیش از یک جلسة رسمی معاملاتی داشته باشد .
بند - 9 - خرید گروهی : خرید اوراق بهادار توسط کارگزار با کد معاملات گروهی است که پس از معامله توسط کارگزار به کد مالکیت مشتریان تخصیص می یابد .
بند - 10 - دامنة نوسان روزانة قیمت : دامنة نوسان قیمت اوراق بهادار قابل معامله در فرابورس است که نسبت به قیمت مرجع تعیین میشود و ورود سفارش ها در هر روز صرفا در این دامنة قیمت ، مجاز است .
بند - 11 - درخواست خرید / فروش : درخواست مشتری به همراه شرایط آن مبنی بر خرید یا فروش اوراق بهادار است که در قالب فرم الکترونیک یا غیرالکترونیک به کارگزار ارایه میگردد . درخواست مذکور میتواند با قیمت معین ، قیمت محدود یا قیمتی که اختیار آن به کارگزار واگذار میشود ، ارایه گردد .
بند - 12 - دوره سفارش گیری : دورة زمانی قبول سفارش قبل از حراج ناپیوسته است که طی آن کارگزاران امکان ورود ، تغییر و حذف سفارش در سامانه معاملات را دارند .
بند - 13 - روز معاملاتی : روز های کاری است که طبق مقررات ، معاملات فرابورس در آن انجام میشود .
بند - 14 - رویة تسهیم به نسبت : طبق رویة تسهیم به نسبت ، اوراق بهادار تخصیص یافته به هر سفارش معادل حجم سفارش ثبت شده تقسیم بر کل سفارش های ثبت شده ، ضربدر کل اوراق بهادار قابل عرضه است .
بند - 15 - سامانة معاملات : سامانه ای است الکترونیکی که عملیات مربوط به معاملات فرابورس از جمله دریافت سفارش ، تطبیق و انجام معامله از طریق آن انجام میشود .
بند - 16 - سرمایة پایه : عبارت از مجموع سهام ، سهام جایزه و حق تقدم های شرکت است که در مرحله پذیره نویسی یا ثبت قانونی قرار دارد .
بند - 17 - سفارش : درخواست خرید یا فروش اوراق بهادار است که توسط کارگزار وارد سامانه معاملات میشود .
بند - 18 - سفارشی است که براساس قیمت آخرین معاملة :( Stop Order ) 18 ) سفارش متوقف بازار فعال میشود . در خصوص سفارش های خرید ، زمانی این سفارش فعال میشود که قیمت آخرین معامله بازار با قیمت تعیین شده توسط مشتری مساوی یا از آن بیشتر شود و در خصوص سفارش های فروش ، زمانی این سفارش فعال میشود که قیمت آخرین معامله بازار با قیمت تعیین شده توسط مشتری مساوی یا از آن کمتر شود .
بند - 19 - شرکت سپرد هگذاری مرکزی : سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویة وجوه ( شرکت سهامی عام ) است .
بند - 20 - عرضة اولیه : نخستین عرضة اوراق بهادار ، پس از پذیرش و درج در فرابورس است .
بند - 21 - عرضة اولیه به روش حراج : عرضه ای است که در یک جلسة معاملاتی بر مبنای رقابت خریداران انجام میشود .
بند - 22 - فرابورس : فرابورس ایران ( شرکت سهامی عام ) است
بند - 23 - قیمت پایانی : قیمت هر ورقة بهادار است که در پایان هر جلسة رسمی معاملاتی محاسبه و توسط " فرابورس " اعلام میشود .
بند - 24 - قیمت پایه : حداقل قیمت برای عرضة سهام در معاملات عمده است که توسط فروشنده تعیین و از طریق کارگزار فروشنده در درخواست وی برای معاملة عمده به فرابورس اعلام میشود .
بند - 25 - قیمت پیشنهادی : نرخی است که برای هر واحد اوراق بهادار از طرف کارگزار وارد سامانة معاملات میشود .
بند - 26 - قیمت مرجع : قیمتی است که مبنای اعمال دامنة نوسان روزانة اوراق بهادار قرار میگیرد .
بند - 27 - قیمت نظری : قیمتی است که پس از اعمال اثر تغییرات سرمایه و یا تقسیم سود نقدی در قیمت پایانی محاسبه میشود .
بند - 28 - قیمت نظری گشایش : قیمتی است که در مرحلة گشایش ، براساس سفارش های ثبت شده با استفاده از ساز و کار حراج ، توسط سامانة معاملاتی محاسبه و معاملات مرحلة گشایش با آن قیمت انجام میشود .
بند - 29 - کد معاملات گروهی : شناسه ای است که برای ورود سفارش های گروهی هر ایستگاه معاملاتی در سامانة معاملات تعریف شده است .
بند - 30 - محدودیت حجمی : حداکثر تعداد اوراق بهاداری که طی هر سفارش در سامانة معاملات وارد میشود .
بند - 31 - مذاکره : فرایند مظنه یابی و قیمت گذاری اوراق بهادار توسط معامل هگران بر پایه ارتباط الکترونیک یا غیرالکترونیک است .
بند - 32 - مشتری : شخصی است که متقاضی خرید یا فروش اوراق بهادار است .
بند - 33 - معاملة بلوکی : معامله ای است که تعداد سهام و حق تقدم قابل معامله در آن برای شرکت هایی که سرمایة پایة آن ها بیش از یک میلیارد عدد است بزرگ تر یا مساوی نیم و کمتر از یک درصد سرمایة پایه و برای شرکت هایی که سرمایة پایة آن ها کمتر یا مساوی یک میلیارد عدد است بزرگ تر یا مساوی یک و کمتر از پنج درصد سرمایة پایة شرکت باشد .
بند - 34 - معامله عمده : معامله ای است که تعداد سهام یا حق تقدم قابل معامله در آن در شرکت هایی که سرمایه پایه آن ها بیش از یک میلیارد عدد است ، بزرگ تر یا مساوی 1 درصد سرمایه پایه و در شرکت هایی که سرمایه پایه آن ها کمتر یا مساوی یک میلیارد عدد است ، بزرگ تر یا مساوی 5 درصد باشد .
بند - 35 - معاملات عمده شرایطی : معاملة عمده ای است که تسویة وجوه آن با شرایط اعلامی در اطلاعیة عرضه براساس ضوابط مندرج در این دستورالعمل انجام میشود .
بند - 36 - مقررات : الزاماتی است که توسط مراجع ذی صلاح در چارچوب اختیارات آن ها وضع شده و فرابورس ، کارگزار ، مشتریان و سایر اشخاص ذی ربط فرابورس موظف به رعایت آن ها هستند .
بند - 37 - نماد معاملاتی : شناسه ای است که برای هر یک از اوراق بهادار به صورت منحصر به فرد در سامانة معاملات تعریف شده است . این شناسه میتواند به صورت حرف ، عدد یا ترکیبی از هر دو باشد .
بند - 38 - ( LOT ) 38 ) واحد پایة سفارش : تعداد مشخصی از اوراق بهادار است که سفارش وارده به سامانة معاملاتی باید ضریبی از آن باشد و برای هر ورقة بهادار مقدار آن توسط " هیات مدیره فرابورس " تعیین میشود .
فصل - دوم - ضوابط کلی انجام معاملات اوراق بهادار
ماده - 2 - کلیه معاملات در فرابورس باید براساس ضوابط این دستورالعمل و در جلسه رسمی معاملاتی انجام شود .
تبصره - - - انجام معاملات در خارج از جلسة معاملاتی با تصویب هیات مدیرة سازمان و طبق شرایط تعیین شده توسط آن ، امکانپذیر خواهد بود .
ماده - 3 - جلسات رسمی معامله انواع اوراق بهادار در فرابورس ، به استثنای روز های تعطیل رسمی در روز های شنبه لغایت چهارشنبه هر هفته از ساعت 9 آغاز و در ساعت 12 همان روز خاتمه می یابد .
ماده - 4 - تغییرات ساعت و روز های انجام معامله و جلسات رسمی معامله با تصویب هیات مدیرة فرابورس امکانپذیر خواهد بود . این تغییرات باید حداقل سه روز کاری قبل از اعمال ، توسط فرابورس به اطلاع عموم برسد .
ماده - 5 - فرابورس میتواند ساعات شروع و خاتمه و طول جلسه معاملاتی را در صورت بروز اشکالات فنی در سامانه معاملاتی تغییر دهد . این تغییرات باید بلافاصله و به نحو مقتضی به اطلاع عموم برسد . فرابورس مکلف است مستندات مربوط به اشکالات فنی سامانه معاملاتی را در سوابق خود نگهداری نماید .
فصل - سوم - مراحل انجام معامله
ماده - 6 - معاملات اوراق بهادار در فرابورس به ترتیب در بازار اول ، بازار دوم ، بازار سوم و بازار اوراق مشارکت انجام خواهد شد . مراحل انجام معاملات در بازار اول و دوم و بازار اوراق مشارکت به شرح زیر است :
بند - 1 - پیش گشایش : این مرحله به مدت 30 دقیقه قبل از شروع معاملات انجام میشود . در این مرحله امکان ورود ، تغییر یا حذف سفارش توسط کارگزاران وجود دارد لیکن در این مرحله معامله ای انجام نمی شود .
بند - 2 - مرحله گشایش : بلافاصله پس از مرحلة پیش گشایش ، با اجرای سفارش های موجود در سامانه معاملات و براساس ساز و کار حراج ناپیوسته انجام میشود .
بند - 3 - مرحله حراج پیوسته : مرحله ای است پس از انجام مرحلة گشایش که طی آن معاملات براساس ساز و کار حراج پیوسته انجام میشود .
بند - 4 - مرحله حراج ناپیوسته پایانی : این مرحله بلافاصله پس از خاتمة مرحلة حراج پیوسته به مدت 15 دقیقه انجام میشود . در طی این مرحله امکان ورود ، تغییر یا حذف سفارش توسط کارگزاران وجود دارد لیکن معاملهای در این مرحله انجام نمیشود و در پایان این مرحله با اجرای سفارش های موجود در سامانه معاملات و براساس ساز و کار حراج ناپیوسته ، معاملات انجام میشود .
بند - 5 - مرحله معاملات پایانی : این مرحله طی پانزده دقیقه پایانی جلسة معاملاتی انجام میشود و طی آن ورود سفارش و انجام معامله صرفا با قیمت پایانی امکانپذیر است .
تبصره - - - در معاملات فرابورس حسب مورد از تمام یا تعدادی از مراحل فوق جهت انجام معامله استفاده میگردد . هیات مدیرة فرابورس باید مراحل انجام معامله در هر بازار را مشخص و حداقل سه روز کاری قبل از اعمال ، به اطلاع عموم برساند .
فصل - چهارم - انواع سفارشات
ماده - 7 - انواع سفارش ها در سامانه معاملات به شرح زیر است :
بند - 1 - سفارش محدود ( Limit order ) . : سفارش خرید یا فروشی است که در قیمت تعیین شده توسط مشتری ، یا بهتر از آن انجام میشود
بند - 2 - سفارش با قیمت باز :( Market order ): سفارشی است که بدون قیمت وارد سامانه معاملاتی شده و با قیمت بهترین سفارش طرف مقابل اجرا میشود . در صورت اجرا نشدن بخشی از سفارش ، باقی ماند ه به صورتی ک سفارش با قیمت باز در سامانه باقی خواهد ماند .
بند - 3 - سفارش باز - محدود :( Market to limit order ) : سفارشی است که فقط در مرحله حراج پیوسته میتواند وارد سامانة معاملاتی شود . این سفارش بدون قیمت وارد سامانة معاملاتی شده و با قیمت بهترین سفارش طرف مقابل اجرا میشود . در صورت اجرا نشدن بخشی از سفارش ، باقی ماند ه به صورتی که سفارش محدود به قیمت آخرین معامله انجام شده در سیستم باقی می ماند .
بند - 4 - سفارش به قیمت گشایش :( Market on opening order ): سفارشی است که فقط در مرحلة پیش گشایش میتواند وارد سامانة معاملات شود . این سفارش بدون قیمت وارد سامانة معاملاتی شده و در مرحلة گشایش با قیمت گشایش معامله خواهد شد . در صورت اجرا نشدن بخشی از سفارش ، باقیمانده به صورتی که سفارش محدود با قیمت گشایش در سیستم باقی می ماند .
بند - 5 - سفارش متوقف به باز ( Stop loss order ): سفارش متوقفی است که پس از فعال شدن ، به سفارش با قیمت باز تبدیل میشود .
بند - 6 - سفارش متوقف ( stop limit order ): سفارش متوقفی است که پس از فعال شدن به سفارش محدود با قیمتی که از قبل در سفارش مشخص شده است ، تبدیل میشود .
ماده - 8 - سفارش ها به لحاظ نحوة اجرا به شرح زیر میباشند :
بند - 1 - سفارش دو طرفه :( Cross order ): سفارشی است که با استفاده از آن ، کارگزار میتواند اقدام به ورود همزمان سفارش خرید و فروش با حجم و قیمت یکسان نموده و معامله نماید . قیمت سفارش مذکور باید بیشتر یا مساوی قیمت بهترین سفارش خرید ثبت شده در سامانة معاملاتی و کمتر یا مساوی قیمت بهترین سفارش فروش ثبت شده در سامانة معاملاتی باشد . این سفارش فقط در مرحله حراج پیوسته میتواند وارد سامانة معاملات شود .
بند - 2 - سفارش دو بخشی :( Iceberg order ): سفارش خرید یا فروشی است که دارای دو بخش پنهان و آشکار است . بخش آشکار سفارش در صف خرید یا فروش قرار گرفته و قابل رویت میباشد و بخش پنهان آن به صورت غیر فعال است . حجم قسمت آشکار و پنهان سفارش توسط کارگزار تعیین میشود . در صورتی که کل بخش آشکار سفارش معامله شود ، به میزان حجم قسمت آشکار ، سفارش پنهان فعال شده و در نوبت قرار میگیرد . حداقل کل سفارش و حداقل حجم قسمت آشکار در سفارش های دو بخشی ، توسط هیات مدیره فرابورس تعیین میشود .
بند - 3 - سفارش انجام و ابطال :( fill & kill ): سفارش محدودی است که بلافاصله پس از ورود باید اجرا شود و در صورت عدم اجرای تمام یا بخشی از آن ، مقدار باقیمانده به صورت خودکار از سامانه حذف خواهد شد . امکان ورود این سفارش در مرحله پیش از گشایش وجود ندارد .
بند - 4 - سفارش همه یا هیچ :( All or Non ): سفارش محدودی است که اجرای آن منوط به معامله کل سفارش است . در صورت عدم امکان معاملة کل سفارش بلافاصله بعد از ورود ، سفارش به صورت خودکار از سامانه حذف میشود . امکان ورود این سفارش در مرحله پیش گشایش وجود ندارد .
ماده - 9 - اعتبار زمانی سفارش ها به شرح ذیل میباشد :
بند - 1 - سفارش روز ( Day ): سفارشی است که اعتبار آن در پایان روز معاملاتی به اتمام رسیده و بصورت خودکار از سامانه معاملات حذف میگردد .
بند - 2 - سفارش جلسه ( Session ): سفارشی است که اعتبار آن در پایان جلسه معاملاتی به اتمام رسیده و بصورت خودکار از سامانه معاملات حذف میگردد .
بند - 3 - سفارش بدون محدودیت زمانی :( Good Till Cancel ): این سفارش تا زمانیکه توسط کارگزار حذف نشود در سامانه معاملاتی باقیمانده و معتبر میباشد .
بند - 4 - سفارش مدت دار ( Good Till Date ): سفارشی است که اعتبار آن در پایان تاریخی که در زمان ورود سفارش مشخص شده به اتمام می رسد و از سامانه معاملات حذف میشود .
بند - 5 - سفارش زمانی ( Sliding Validity ): کارگزار در زمان ورود سفارش ، تعداد روز های را جهت اعتبار سفارش مشخص میکند . این سفارش تا تاریخی ( T ) مشخصی است ، ( T ) که معادل تاریخ ورود سفارش به علاوة تعداد روز های تعیین شده معتبر بوده و پس از آن از سامانه معاملات حذف میشود .
ماده - 10 - اولویت سفارش ها در سامانه معاملات برحسب نوع سفارش ، به شرح زیر میباشد :
بند - الف - سفارش با قیمت باز و باز - محدود
بند - ب - سفارش به قیمت گشایش
بند - ج - سفارش محدود
فصل - پنجم - توقف و بازگشایی نماد معاملاتی
ماده - 11 - فرابورس موظف است با اعلام سازمان ، نماد معاملاتی ورقه بهادار را متوقف نماید . از جمله مواردی که میتواند منجر به توقف نماد معاملاتی گردد عبارتند از :
بند - 1 - حداقل یک روز قبل از برگزاری مجامع عمومی صاحبان سهام و قبل از برگزاری جلسة هیات مدیره ای که طی آن مقرر است در خصوص اختیارات تفویض شده توسط مجمع عمومی فو فوق العاده در خصوص افزایش سرمایه تصمیم گیری شود .
بند - 2 - تغییر بااهمیت در اطلاعاتی که قبلا توسط شرکت یا ناشر اوراق بهادار پذیرفته شده در فرابورس ارایه گردیده است و یا وجود اطلاعات جدید بااهمیت .
بند - 3 - عدم اظهارنظر یا اظهارنظر مردود حسابرس نسبت به صورت ها و اطلاعات مالی
بند - 4 - حداقل یک روز قبل از مواعد پرداخت سود و سر رسید نهایی انواع اوراق مشارکت و گواهی سپرده
ماده - 12 - نمادهای معاملاتی که با اعلام سازمان متوقف میشوند صرفا با اعلام سازمان قابل بازگشایی هستند .
بند - 13 - فرابورس باید دلیل توقف نماد معاملاتی را حداکثر تا پایان روز کاری توقف نماد معاملاتی اطلاع رسانی نماید . همچنین فرابورس مکلف است حداقل 15 دقیقه قبل از بازگشایی نماد معاملاتی مراتب را به اطلاع عموم برساند .
فصل - ششم - دامنة نوسان قیمت و محدودیت حجمی
ماده - 14 - دامنه نوسان روزانه قیمت در بازار اول ، دوم و اوراق مشارکت فرابورس 5 درصد برای اوراق فاقد بازارگردان میباشد . در صورت وجود بازارگردان ، دامنة مذکور ، طبق قرارداد بازارگردانی تعیین میشود . نمادهای معاملاتی در بازار سوم مشمول دامنة نوسان روزانه قیمت نمی باشند .
تبصره - - - تغییرات بعدی دامنة نوسان روزانة قیمت با پیشنهاد هیات مدیرة فرابورس به تایید هیات مدیرة سازمان خواهد رسید . تغییر دامنة نوسان قیمت باید یک روز کاری قبل از اعمال توسط فرابورس اطلاع رسانی شود .
ماده - 15 - در زمان بازگشایی نمادهایی که به دلیل افشای اطلاعات بااهمیت متوقف شده اند حسب مورد و با اعلام سازمان دامنه نوسان روزانة قیمت تا سقف 50 درصد اعمال خواهد شد . این وضعیت تا پایان روزی که حجم معاملات سهام شرکت به صورت انباشته از روز بازگشای نماد ، حداقل به میزان 0004/. سرمایه پایه شرکت شود ، ادامه خواهد یافت و دامنه نوسان قیمت از جلسة رسمی معاملاتی بعد از آن اعمال خواهد شد . مادامی که دامنة نوسان قیمت سهم باز است ، قیمت روزانه متناسب با حجم معاملات انجام شده در آن روز نسبت به 0004/. سرمایه شرکت تعدیل و به عنوان قیمت پایانی آن روز در نظر گرفته میشود .
تبصره - - - سازمان میتواند سقف دامنة روزانه نوسان قیمت موضوع این ماده را در شرایط خاص افزایش دهد .
تبصره - - - سازمان میتواند سقف دامنة روزانه نوسان قیمت موضوع این ماده را در شرایط خاص افزایش دهد .
ماده - 16 - قیمت پایانی نمادهای معاملاتی در بازار اول ، دوم و اوراق مشارکت فرابورس برابر با قیمت میانگین موزون معاملات انجام شده نماد طی جلسة معاملاتی در بازار عادی خواهد بود .
ماده - 17 - قیمت مرجع برای نمادهای فاقد بازارگردان ، قیمت پایانی سهم در روز قبل میباشد . قیمت مرجع برای نمادهای دارای بازارگردان ، در صورت اعلام قیمت توسط بازارگردان ، قیمت اعلامی و در صورت عدم اعلام ، قیمت پایانی سهم در روز قبل خواهد بود .
ماده - 18 - واحد پایه سفارش معادل یک میباشد . تغییر واحد پایة سفارش با تصویب هیات مدیره فرابورس و اعلام آن حداقل یک روز کاری قبل از اعمال ، امکانپذیر است .
ماده - 19 - محدودیت حجمی برای نماد شرکت هایی که سرمایه پایه آن ها معادل یا بیش از یک صد میلیون عدد است ، معادل 50 هزار سهم و برای نماد سایر شرکت ها 10 هزار سهم خواهد بود . تغییر محدودیت حجمی با تصویب هیات مدیرة فرابورس و اطلاع رسانی آن حداقل یک روز کاری قبل از اعمال امکانپذیر میباشد .
تبصره - - - محدودیت حجمی برای سایر اوراق بهادار توسط هیات مدیرة فرابورس تعیین میشود و تغییرات آن باید حداقل یک روز کاری قبل از اعمال اطلاع رسانی گردد .
فصل - هفتم - ابطال معاملات
ماده - 20 - مدیرعامل فرابورس در شرایط زیر معامله یا معاملات اوراق بهادار را حداکثر تا پایان ساعات اداری روز کاری برگزاری جلسة معاملاتی باطل مینماید .
بند - 1 - اعلام کارگزار مبنی بر وقوع اشتباه و احراز آن توسط مدیرعامل فرابورس
بند - 2 - خطای معاملاتی متأثر از اشکال سامانه معاملات
بند - 3 - معاملة سهام بزرگ تر یا مساوی 5 درصد برای شرکت هایی که سرمایة پایة آن ها کمتر یا مساوی یک میلیارد عدد سهم یا حق تقدم است و بزرگ تر یا مساوی یک درصد برای شرکت هایی که سرمایة پایة آن ها بیش از یک میلیارد عدد است ، در یک جلسة معاملاتی و توسط یک کد معاملاتی بدون رعایت ضوابط معاملات عمده
بند - 4 - عدم رعایت سهمیة اعلام شده برای خرید یا فروش اوراق بهادار براساس مقررات که موجب ابطال کل خرید یا فروش کارگزار میشود .
تبصره - - - در موارد خاص با تشخیص مدیرعامل فرابورس فقط خرید ها یا فروش های بیش از سهمیه ابطال خواهد شد
بند - 5 - سایر موارد طبق مقررات و مصوبات سازمان
فصل - هشتم - ضوابط کلی معاملات عمده
ماده - 21 - معاملات عمده در بازاری مجزا که به همین منظور در سامانة معاملاتی ایجاد شده است انجام میشوند . در این معاملات دامنة نوسان قیمت و محدودیت حجمی اعمال نمی شود
تبصره - - - برای انجام معاملات عمده ، نماد سهم در بازار عادی باید باز باشد .
ماده - 22 - عرضة در معاملات عمده به صورت یکجا و از یک کد معاملاتی بوده و یا طبق مقرراتی است که به تصویب هیات مدیره سازمان می رسد .
ماده - 23 - برای انجام معامله عمده ، کارگزار فروشنده باید درخواست کتبی خود مبنی بر فروش سهام یا حق تقدم سهام را به همراه اطلاعات و مستندات زیر ، به فرابورس ارایه نماید :
بند - 1 - تعداد سهام یا حق تقدم سهام قابل عرضه
بند - 2 - قیمت پایه عرضه
بند - 3 - تاریخ عرضه
بند - 4 - نام عرضه کننده به همراه تصویر سفارش فروش
بند - 5 - شرایط فروش از جمله نقدی یا اقساطی بودن ثمن معامله و در صورت اقساطی بودن نحوة تقسیط و وثایق موردنیاز
بند - 6 - حداکثر مهلت تسویة حصة نقدی و ارایة سند تسویه خارج از پایاپای
بند - 7 - مدارکی دال بر نمایندگی عرضه کننده در انتقال حقوق مالی و غیرمالی سهام
بند - 8 - اعلام شرایط ضمن عقد در صورت ارایة قرارداد توسط فروشنده
بند - 9 - سایر اطلاعات به درخواست فرابورس
ماده - 24 - درخواست عرضة سهام یا حق تقدم سهام کمتر از پنج درصد سرمایه پایه ، حداقل تا ساعت 10 صبح روز کاری قبل از عرضه باید در دبیرخانة فرابورس ثبت و در صورت تطبیق اطلاعیة عرضه با مقررات به تشخیص مدیرعامل فرابورس ، باید حداکثر تا ساعت 12 ظهر همان روز اطلاع رسانی شود .
ماده - 25 - درخواست عرضه سهام یا حق تقدم سهام به میزان پنج درصد سرمایه پایه یا بیشتر از آن ، حداقل تا ساعت 12 ظهر چهار روز کاری قبل از عرضه و درخواست عرضة سهام یا حق تقدم سهام 50 درصد یا بیشتر از آن نیز حداقل باید 7 روز کاری قبل از عرضه در دبیرخانه فرابورس ثبت و در صورت تطبیق اطلاعیة عرضه با مقررات به تشخیص مدیرعامل فرابورس ، تا پایان همان روز کاری از طریق سایت رسمی فرابورس به اطلاع عموم برسد .
ماده - 26 - شرایط اعلام شده توسط کارگزار فروشنده پس از انتشار اطلاعیه عرضه توسط فرابورس قابل تغییر نیست . در صورت تغییر در شرایط اطلاعیه عرضه یا انصراف فروشنده از فروش سهام یا حق تقدم سهام ، معامله عمده انجام نخواهد شد و انجام معامله منوط به درخواست مجدد فروشنده خواهد بود . در اینصورت موضوع به مرجع رسیدگی به تخلفات کارگزاران ارجاع و براساس اعلام فرابورس ، سهام یا حق تقدم سهام تا زمان صدور رای قطعی ، غیر قابل معامله خواهد شد .
ماده - 27 - در صورت تمایل فروشنده به انتشار آگهی فروش در جراید ، اطلاعات مندرج در آن نباید با اطلاعات ارایه شده به فرابورس مغایرت داشته باشد . در صورت مغایرت ، اطلاعات منتشر شده در سایت رسمی فرابورس قابل استناد میباشد .
ماده - 28 - فرابورس مکلف است نماد معامله عمده را حداکثر تا یک ساعت پس از شروع جلسة معاملاتی گشایش نماید .
ماده - 29 - حداقل تغییر قیمت مجاز هر سفارش در معاملات عمده مانند بازار عادی است .
تبصره - - - مدیرعامل فرابورس میتواند براساس وضعیت بازار ، حداقل تغییر قیمت مجاز هر سفارش را برای جلسة معاملاتی بعد تغییر دهد ، لیکن باید قبل از شروع جلسة معاملاتی بعد ، مراتب را به اطلاع عموم برساند .
ماده - 30 - هر کارگزار تنها میتواند از یک خریدار ، سفارش خرید دریافت نماید و در رقابت شرکت کند .
ماده - 31 - یک کارگزار در یک معاملة عمده نمی تواند همزمان در دو سمت عرضه و تقاضا فعالیت نماید .
ماده - 32 - در معاملات عمده ، تعداد سهام یا حق تقدم سهام هر سفارش خرید باید برابر تعداد سهام یا حق تقدم سهام اعلام شده در اطلاعیة عرضه باشد . همچنین قیمت تعیین شده در سفارش های خرید نباید کمتر از قیمت پایه باشد .
ماده - 33 - کاهش قیمت سفارش خرید ثبت شده در سامانه معاملاتی یا ورود سفارش با قیمتی کمتر از بالاترین سفارش خرید ثبت شده در سامانه معاملاتی ، مجاز نمیباشد و حذف سفارش خرید ، صرفا در صورت ثبت سفارش خرید با قیمت بالاتر در سامانه معاملاتی مجاز است .
ماده - 34 - کارگزار فروشنده مکلف است در صورت ثبت سفارش خرید در سامانه معاملاتی با قیمت پایه یا بیشتر از آن قبل از 5 دقیقة پایانی جلسه معاملاتی ، اقدام به عرضه نماید . عرضه توسط کارگزار فروشنده تنها در صورتی امکانپذیر است که از زمان ثبت بهترین سفارش خرید در سامانه معاملاتی حداقل 3 دقیقه گذشته باشد .
تبصره - 1 - در صورت ثبت سفارش خرید در 5 دقیقة پایانی بازار ، ادامه رقابت به جلسة معاملاتی بعد موکول شده و کارگزار دارای بهترین سفارش خرید موظف است سفارش خود را با همان قیمت در ابتدای جلسه معاملاتی بعد وارد سامانه نماید .
تبصره - 2 - عدم رعایت ضوابط این ماده از سوی کارگزار خریدار یا فروشنده تخلف محسوب شده و فرابورس مکلف است موضوع را جهت رسیدگی به مرجع رسیدگی به تخلفات کارگزاران ارجاع نماید
ماده - 35 - در صورتی که تخلفات کارگزار خریدار یا کارگزار فروشنده مانع انجام معامله شود ، متخلف مکلف به پرداخت یک درصد ارزش معامله به قیمت پایه به عنوان خسارت به طرف مقابل خواهد بود . در این خصوص کارگزار میتواند وثایق و تضامین لازم را حسب مورد از خریدار یا فروشنده دریافت نماید . همچنین در صورت عدم انجام معامله مطابق این ماده ، کارگزار متخلف مکلف است کارمزد های انجام معامله را برحسب ارزش معامله به قیمت پایه به سازمان ، فرابورس و شرکت سپرده گذاری مرکزی پرداخت نماید .
فصل - نهم - معاملات عمده شرایطی
ماده - 36 - در معاملات عمده شرایطی ، کارگزار خریدار در صورتی مجاز به ورود سفارش به سامانه معاملاتی است که معادل 3 درصد ارزش سهام یا حق تقدم سهام موضوع معامله براساس قیمت پایه را به صورت نقد یا ضمانت نامه بانکی بدون قید و شرط از مشتری دریافت و حسب مورد به حساب شرکت سپرده گذاری مرکزی واریز یا به این شرکت تحویل دهد و تأییدیه شرکت مزبور را مبنی بر اخذ تضامین مربوطه به فرابورس ارایه کند .
تبصره - 1 - در صورت عدم ایفای تعهدات تسویه از سوی کارگزار خریدار ، سپردة موضوع این ماده پس از کسر کارمزدها و هزینه های معامله به عنوان خسارت به کارگزار فروشنده پرداخت میشود .
تبصره - 2 - در صورتی که کارگزار خریدار پس از ارایة درخواست خرید و قبل از انجام معامله ، انصراف کتبی خود را از ادامة رقابت اعلام نماید یا چنانچه کارگزار خریدار موفق به انجام معامله نگردد ، سپردة وی با تایید مدیرعامل فرابورس مبنی بر عدم مغایرت اقدامات کارگزار با مقررات در جریان معامله مذکور ، حداکثر تا دو روز کاری پس از زمان انصراف یا انجام معامله مسترد میشود .
ماده - 37 - کارگزار خریدار مکلف است حداکثر 9 روز کاری پس از انجام معامله ، نسبت به تسویة حصه نقدی معامله از طریق پایاپای شرکت سپرده گذاری مرکزی اقدام نماید و مستندات لازم جهت تنظیم سند تسویة خارج از پایاپای حصه غیر نقدی را حداکثر 8 روز کاری بعد از انجام معامله به فروشنده ارایه کند . کارگزار فروشنده مکلف است پس از دریافت مستندات لازم جهت تنظیم سند تسویة خارج از پایاپای و حداکثر 9 روز کاری پس از انجام معامله ، نسبت به ارایة سند تسویة خارج از پایاپای به فرابورس و شرکت سپرده گذاری مرکزی اقدام نماید . در صورت واریز حصه نقدی و ارایة سند تسویة خارج از پایاپای به شرکت سپرده گذاری مرکزی حداکثر 9 روز کاری بعد از انجام معامله ، ثبت معامله در سیستم معاملاتی حداکثر تا پایان روز کاری بعد انجام خواهد شد .
تبصره - 1 - در صورت خودداری کارگزار فروشنده یا فروشنده از دریافت مستندات موضوع این ماده ، خریدار یا کارگزار خریدار میتواند اسناد فوق را جهت ثبت در سوابق به شرکت سپرده گذاری مرکزی ارایه و رسید دریافت نماید .
تبصره - 2 - در صورت عرضه سهام جهت انجام معامله عمده از سوی سازمان خصوصی سازی افزایش مهلت تسویه حصه نقدی و ارایه سند تسویه خارج از پایاپای تا 30 روز کاری با اعلام سازمان خصوصی سازی امکانپذیر است .
تبصره - 3 - در صورتی که کارگزار فروشنده زمانی را طولانی تر از مهلتی که در این دستورالعمل برای ارایه سند تسویه خارج از پایاپای مقرر گردیده ، جهت تادیه حصه نقدی معامله تعیین کند ، از نظر این دستورالعمل حصة مزبور نیز غیر نقدی تلقی میگردد .
ماده - 38 - در خصوص معامله عمدة شرایطی ، کارگزار خریدار باید حداکثر تا پایان وقت اداری روز کاری بعد از معامله ، اسامی خریداران به همراه تعداد و درصد قابل تخصیص به آنان و همچنین دستور خرید دریافت شده را به فرابورس ارایه نماید . تخصیص سهام براساس اسامی اعلام شده صورت میگیرد .
ماده - 39 - از زمان انجام معامله تا زمان قطعی شدن آن ، سهام به صورت مسدود در کد معاملاتی فروشنده باقی می ماند .
ماده - 40 - در صورت عدم تسلیم سند تسویه خارج از پایاپای توسط کارگزار فروشنده یا عدم تسویة حصة نقدی معامله توسط کارگزار خریدار در مهلت مقرر ، انجام معامله توسط بورس قطعی نمی شود .
ماده - 41 - در صورت عدم ارایة سند تسویه خارج از پایاپای طی مهلت مقرر توسط کارگزار فروشنده ، موضوع به مرجع رسیدگی به تخلفات کارگزاران ارجاع میشود . در صورتی که کارگزار فروشنده براساس رای صادرة قطعی متخلف شناخته شود ، موظف است معادل یک درصد ارزش معامله برحسب قیمت پایه را به کارگزار خریدار و کارمزد های انجام معامله را برحسب ارزش معامله به سازمان ، فرابورس و شرکت سپرده گذاری مرکزی پرداخت نماید . کارگزار خریدار پس از کسر کارمزد خود مکلف به پرداخت مابقی مبلغ مذکور به عنوان خسارت به خریدار خواهد بود .
ماده - 42 - در صورت عدم واریز حصة نقدی یا عدم ایفای تعهدات خریدار در خصوص سند تسویه خارج از پایاپای طی مهلت مقرر توسط کارگزار خریدار ، موضوع به مرجع رسیدگی به تخلفات کارگزاران ارجاع میشود . در صورتی که کارگزار خریدار براساس رای صادرة قطعی متخلف شناخته شود ، کارمزد کارگزار خریدار ، سازمان ، فرابورس و شرکت سپرده گذاری مرکزی از محل سپرده موضوع ماده 36 کسر و مابقی به حساب کارگزار فروشنده واریز خواهد شد . کارگزار فروشنده پس از کسر کارمزد خود مکلف به پرداخت مابقی مبلغ مذکور به عنوان خسارت به فروشنده خواهد بود .
ماده - 43 - در خصوص معاملات عمده ، موارد پیش بینی نشده در مواد 21 الی 42 تابع سایر رویه ها و قواعد معاملاتی تصریح شده در این دستورالعمل است .
فصل - دهم - معاملات بلوک
ماده - 44 - معاملات بلوک در نماد معاملاتی بازاری مجزا از نماد معاملاتی بازار عادی در سامانه معاملات انجام میشود .
ماده - 45 - معاملات بلوک به روش حراج ناپیوسته و هر 5 دقیقه یک بار برگزار میشود .
ماده - 46 - قیمت مرجع روزانه برای بازار معاملات بلوک ، معادل قیمت مرجع همان روز بازار عادی است .
ماده - 47 - سایر شرایط معاملات بلوک ، مشابه معامله در نماد اصلی است .
فصل - یازدهم - ضوابط کلی عرضه اولیه
ماده - 48 - عرضه اولیه منوط به پذیرش و درج اوراق بهادار براساس دستورالعمل پذیرش و افشای کامل اطلاعات مطابق با دستورالعمل افشای اطلاعات ناشران و سایر مقررات مربوط به فرابورس است .
ماده - 49 - هیات پذیرش روش عرضه اولیه اوراق بهادار را براساس پیشنهاد فرابورس تعیین مینماید .
ماده - 50 - عرضة اولیه در فرابورس به روش ثبت سفارش مطابق دستورالعملی خواهد بود که به پیشنهاد هیات مدیره فرابورس به تصویب هیات مدیرة سازمان می رسد .
ماده - 51 - در صورتی که به تشخیص هیات پذیرش ، سهام شناور آزاد شرکت به میزان کافی باشد ، عرضه اولیه سهم به صورت زیر انجام میشود :
بند - 1 - حداقل 3 روز کاری قبل از عرضه ، مراتب توسط فرابورس اطلاع رسانی میشود .
بند - 2 - نماد معاملاتی در بازار عادی گشایش می یابد و در روز گشایش دامنة نوسان قیمت اعمال نخواهد شد . قیمت پایانی سهم میانگین موزون معاملات روزانه سهم در روز گشایش خواهد بود .
تبصره - - - مدیرعامل فرابورس میتواند قیمت گذاری سهم را منوط به معاملة حجم مشخصی از سهام شرکت نماید و در صورت عدم انجام معامله در حجم مشخص شده ، اقدام به ابطال معاملات و موکول نمودن عرضه به جلسات بعدی نماید . این موضوع باید در اطلاعیه منتشره در خصوص عرضه اولیه تصریح شود .
بند - 3 - در عرضه اولیه به روش فوق ، باید سهام شرکت نزد شرکت سپرده گذاری مرکزی ثبت شده و بخش معینی از آن به تشخیص مدیرعامل فرابورس قابل معامله باشد .
فصل - دوازدهم - عرضه اولیه به روش حراج
ماده - 52 - قبل از عرضه اولیه به روش حراج ، هیات مدیره فرابورس اقدام به تعیین موارد زیر مینماید :
بند - 1 - حداقل تعداد سهام جهت عرضه در روز عرضه اولیه
بند - 2 - حداقل تعداد سهام که عرضه کننده باید به صورت تدریجی پس از عرضة اولیه ، عرضه نماید و مهلت زمانی آن
بند - 3 - محدودیت خرید هر ایستگاه کاری و یا هر کد مالکیت
تبصره - 1 - سهمیه هر ایستگاه کاری باید به نحوی تعیین شود که حداقل 60 درصد و حداکثر 95 درصد از ایستگاه های فعال کارگزاران عضو فرابورس امکان خرید سهام را داشته باشند .
تبصره - 2 - مصوبات هیات مدیره فرابورس در خصوص موارد موضوع این ماده ، باید حداقل 2 روز کاری قبل از عرضه توسط فرابورس اطلاع رسانی شود
ماده - 53 - کارگزاران پس از اعلام اطلاعات عرضه عمومی سهام توسط فرابورس نسبت به اخذ درخواست خرید از متقاضیان اقدام خواهند کرد . کلیه درخواست های اخذ شده جهت عرضه اولیه ، باید به قیمت محدود باشند .
ماده - 54 - کارگزار فروشنده موظف است حداقل پس از 10 دقیقه از زمان گشایش نماد اقدام به عرضة سهام نماید . به هر ترتیب وی باید عرضه سهام را به گونه ای انجام دهد که تا پایان جلسة رسمی معاملاتی عرضه انجام شود .
ماده - 55 - در صورتی که کمتر از 50 درصد از سهام آگهی شده برای عرضه در روز عرضه اولیه به فروش برسد ، فرابورس مکلف است کلیه معاملات روز اول را ابطال نموده و عرضة اولیه را به روز دیگری موکول نماید .
ماده - 56 - کارگزاران خریدار نباید بیش از سهمیه مجاز خود اقدام به خرید سهام نمایند . در صورت خرید بیش از سهمیه مجاز توسط کارگزاران در عرضه اولیه ، مدیرعامل فرابورس میتواند خرید های بیش از سهمیه یا کل خرید های کارگزاری در عرضه اولیه را ابطال نماید . هرگونه تخلف کارگزار در فرایند عرضه اولیه توسط فرابورس به مرجع رسیدگی به تخلفات کارگزاران ارجاع و براساس مقررات به آن رسیدگی خواهد شد .
ماده - 57 - کارگزاران برای خرید میتوانند از کد خرید گروهی استفاده نمایند و پس از آن با توجه به قیمت درخواست خرید ها ، اولویت زمانی درخواست خرید ها و منطقه جغرافیایی که درخواست خرید در آن از متقاضی اخذ شده است نسبت به تخصیص سهام اقدام نمایند و حتی الامکان به همه متقاضیانی که درخواست خرید کتبی ارایه داده اند اعم از حقیقی و حقوقی ، سهمیه ای را تخصیص دهند . در هر صورت مسئولیت تخصیص عادلانه سهام بین مشتریان هر کارگزار در عرضه اولیه به عهده وی خواهد بود .
ماده - 58 - سهامی که در روز عرضه اولیه به فروش نمیرسد و یا معاملة آن ابطال میشود باید طبق نظر مدیرعامل فرابورس در روز های آتی عرضه شود .
موضوع - 59 - در روز عرضه اولیه ، صرفا سهامدارانی میتوانند سهام خود را عرضه نمایند که در زمرة سهامداران متعهد عرضه قرار داشته باشند .
ماده - 60 - پس از فروش کل سهام در نظر گرفته شده برای عرضه اولیه در روز اول ، محدودیت نوسان قیمت برای سهام منظور خواهد شد .
فصل - سیزدهم - معاملات حق تقدم خرید سهام
ماده - 61 - دارندة گواهینامه حق تقدم خرید سهام که مایل به فروش حق تقدم خود میباشد ، در دوره پذیره نویسی به شرکت های کارگزاری مراجعه و نسبت به تکمیل درخواست فروش و تحویل گواهینامه حق تقدم خرید سهام به کارگزاری ، اقدام مینماید .
ماده - 62 - برای خریدار حق تقدم خرید سهام در فرابورس ، " گواهینامه نقل و انتقال حق تقدم " صادر خواهد شد و معاملات دست دوم بر مبنای گواهینامه مذکور انجام میشود .
ماده - 63 - گواهینامه نقل و انتقال صادره برای خریدار حق تقدم سهام در فرابورس در صورتی که خریدار رأسا نیز دارای حق تقدم خرید سهام جداگانه باشد ، نشان دهنده کل حق تقدم های خریدار خواهد بود . در این حالت ، کارگزار پس از دریافت گواهینامه حق تقدم صادره از طرف شرکت ، اقدام به تحویل گواهینامه نقل و انتقال به خریدار مینماید .
ماده - 64 - خریدار حق تقدم سهام در صورتی که مایل به پذیره نویسی سهام جدید باشد ، با تادیه مبلغ پذیره نویسی و طی کردن فرایند آن جهت تبدیل حق تقدم به سهم اقدام مینماید و کارگزار مربوطه و فرابورس در این خصوص مسئولیتی نخواهند داشت .
ماده - 65 - دارندگان گواهینامه حق تقدم ، در صورتی که وجه پذیره نویسی را در مهلت تعیین شده به حساب بانکی که در اعلامیه پذیره نویسی شرکت قید شده است ، تادیه ننمایند ، حق تقدم آن ها در حکم " حق تقدم استفاده نشده " تلقی خواهد شد .
ماده - 66 - ناشر موظف است حداکثر ظرف 5 روز کاری پس از پایان مهلت پذیر هنویسی دارندگان حق تقدم ، ضمن جمع آوری اطلاعات و مبالغ واریزی دارندگان حق تقدم ، تعداد و مشخصات حق تقدم استفاده نشده را به شرکت سپرده گذاری مرکزی اعلام نماید . در هر صورت مسئولیت اعلام مشخصات افرادی که از حق تقدم خود استفاده ننموده اند و تعیین تعداد آن به عهدة ناشر است .
ماده - 67 - شرکت سپرده گذاری مرکزی تمام حق تقدم های موضوع ماده 66 فوق را به یک کد معاملاتی منتقل مینماید و تعداد و کد معاملاتی حق تقدم استفاده نشده را به ناشر ، سازمان و فرابورس اعلام میکند .
ماده - 68 - ناشر باید حداکثر تلاش خود را در خصوص فروش حق تقدم استفاده نشده به بهترین قیمت انجام دهد .
تبصره - - - در صورتی که به تشخیص مدیرعامل فرابورس ، مفاد این ماده رعایت نشود ، وی میتواند نسبت به ابطال تمام یا قسمتی از معاملات مذکور اقدام نماید .
ماده - 69 - کارگزار خریدار حق تقدم استفاده نشده ، موظف است وجه پذیره نویسی حق تقدم خریداری شده را به حساب شرکت واریز نماید .
ماده - 70 - سایر ضوابط مربوط بهداد و ستد گواهینامه حق تقدم ، مشابه ضوابط حاکم بر معاملات سهام میباشد .
فصل - چهاردهم - ضوابط کلی معامله در بازار سوم فرابورس
ماده - 71 - در بازار سوم فرابورس سه نوع عرضه به شرح ذیل انجام میشود :
بند - 1 - عرضه یکجای اوراق بهادار
بند - 2 - عرضه خرد اوراق بهادار
بند - 3 - پذیره نویسی اوراق بهادار
ماده - 72 - درخواست های تکمیل شده عرضه در " کمیته عرضه " فرابورس مورد بررسی قرار میگیرد . کمیته عرضه مراتب موافقت یا عدم موافقت با عرضه را ظرف مدت حداکثر 7 روز کاری پس از ارایه درخواست های تکمیل شده به فرابورس ، به کارگزار متقاضی عرضه ابلاغ مینماید .
ماده - 73 - مسئولیت کنترل تکمیل بودن مدارک و رعایت ضوابط و مقررات از طرف عرضه کننده به عهده کارگزار عرضه کننده است .
ماده - 74 - ترکیب اعضای کمیته عرضه ، ضوابط و نحوة برگزاری جلسات ، مدارک و مستنداتی که باید متقاضی عرضه ارایه نماید و نحوه اتخاذ تصمیم در کمیته عرضه به تصویب هیات مدیره فرابورس می رسد .
ماده - 75 - در صورت موافقت کمیته عرضه ، فرابورس اقدام به درج نام اوراق بهادار در فهرست عرضه و انتشار همزمان " بیانیه عرضه " مینماید .
فصل - پانزدهم - عرضه یکجا در بازار سوم
ماده - 76 - دامنه نوسان قیمت و محدودیت حجمی در خصوص عرضه یکجا اعمال نمی شود .
ماده - 77 - عرضه یکجای اوراق بهادار به صورت یکجا و از یک کد معاملاتی بوده و یا طبق مقرراتی است که به تصویب هیات مدیره سازمان می رسد .
ماده - 78 - شرایط اعلام شده توسط کارگزار فروشنده پس از انتشار اطلاعیة عرضه توسط فرابورس قابل تغییر نیست . در صورت تغییر در شرایط اطلاعیة عرضه یا انصراف فروشنده از فروش اوراق بهادار معاملة عمده انجام نخواهد شد و انجام معامله منوط به درخواست مجدد فروشنده خواهد بود . در اینصورت موضوع به مرجع رسیدگی به تخلفات کارگزاران ارجاع و براساس اعلام فرابورس ، اوراق بهادار تا زمان صدور رای قطعی ، غیر قابل معامله خواهد شد .
ماده - 79 - در صورت تمایل فروشنده به انتشار آگهی فروش در جراید ، اطلاعات مندرج در آن نباید با اطلاعات ارایه شده به فرابورس مغایرت داشته باشد . در صورت مغایرت ، اطلاعات منتشر شده در سایت رسمی فرابورس قابل استناد میباشد .
ماده - 80 - حداقل تغییر قیمت مجاز هر سفارش در عرضه یکجا ، یک ریال میباشد .
تبصره - - - مدیرعامل فرابورس میتواند براساس وضعیت بازار ، حداقل تغییر قیمت مجاز هر سفارش را برای جلسة معاملاتی بعد تغییر دهد ، لیکن باید قبل از شروع جلسة معاملاتی بعد ، مراتب را به اطلاع عموم برساند .
ماده - 81 - تعداد اوراق بهادار هر سفارش خرید باید برابر تعداد اوراق بهادار اعلام شده در بیانیة عرضه باشد . همچنین قیمت تعیین شده در سفارش های خرید نباید کمتر از قیمت پایه باشد .
ماده - 82 - کاهش قیمت سفارش خرید ثبت شده در سامانة معاملاتی یا ورود سفارش با قیمتی کمتر از بالاترین سفارش خرید ثبت شده در سامانه معاملاتی ، مجاز نمیباشد و حذف سفارش خرید فقط در صورت ثبت سفارش خرید با قیمت بالاتر در سامانه معاملاتی مجاز است .
ماده - 83 - کارگزار فروشنده مکلف است در صورت ثبت سفارش خرید در سامانه معاملاتی با قیمت پایه یا بیشتر از آن قبل از 5 دقیقة پایانی جلسه معاملاتی ، اقدام به عرضه نماید . عرضه توسط کارگزار فروشنده تنها در صورتی امکانپذیر است که از زمان ثبت بهترین سفارش خرید در سامانه معاملاتی حداقل 3 دقیقه گذشته باشد .
تبصره - 1 - در صورت ثبت سفارش خرید در 5 دقیقة پایانی بازار ، ادامة رقابت به جلسه معاملاتی بعد موکول شده و کارگزار دارای بهترین سفارش خرید موظف است سفارش خود را با همان قیمت در ابتدای جلسة معاملاتی بعد وارد سامانه نماید .
بند - 2 - عدم رعایت ضوابط این ماده از سوی کارگزار خریدار یا کارگزار فروشنده تخلف محسوب شده و فرابورس مکلف است موضوع را جهت رسیدگی به مرجع رسیدگی به تخلفات کارگزاران ارجاع نماید
ماده - 84 - در صورتی که تخلفات کارگزار خریدار یا کارگزار فروشنده مانع انجام معامله شود ، متخلف مکلف به پرداخت یک درصد ارزش معامله به قیمت پایه به عنوان خسارت به طرف مقابل خواهد بود . در این خصوص کارگزار میتواند وثایق و تضامین لازم را حسب مورد از خریدار یا فروشنده دریافت نماید . همچنین در صورت عدم انجام معامله مطابق این ماده ، کارگزار متخلف مکلف است کارمزد های انجام معامله را برحسب ارزش معامله به قیمت پایه به سازمان ، فرابورس و شرکت سپرده گذاری مرکزی پرداخت نماید .
ماده - 85 - در معاملات عرضه یکجا ، عرضه کننده میتواند شرایطی را جهت تسویه معاملات به صورت نقد و اقساط تعیین و در بیانیه عرضه اعلام نماید . در اینصورت معامله مذکور عرضه یکجای شرایطی محسوب شده و مشمول مقررات مربوطه خواهد بود .
ماده - 86 - در عرضه یکجای شرایطی ، کارگزار خریدار در صورتی مجاز به ورود سفارش به سامانة معاملاتی است که معادل 3 درصد ارزش اوراق بهادار موضوع معامله براساس قیمت پایه را به صورت نقد یا ضمانت نامه بانکی بدون قید و شرط از مشتری دریافت و حسب مورد به حساب شرکت سپرده گذاری مرکزی واریز یا به این شرکت تحویل دهد و تأییدیه شرکت مزبور را مبنی بر اخذ تضامین مربوطه به فرابورس ارایه کند .
تبصره - 1 - در صورت عدم ایفای تعهدات تسویه از سوی کارگزار خریدار ، سپردة موضوع این ماده پس از کسر کارمزدها و هزینه های معامله به کارگزار فروشنده پرداخت میشود .
تبصره - 2 - در صورتی که کارگزار خریدار پس از ارایة درخواست خرید و قبل از انجام معامله ، انصراف کتبی خود را از ادامة رقابت اعلام نماید یا چنانچه کارگزار خریدار موفق به انجام معامله نگردد ، سپردة وی با تایید مدیرعامل فرابورس مبنی بر عدم مغایرت اقدامات کارگزار با مقررات در جریان معامله مذکور ، حداکثر تا دو روز کاری پس از زمان انصراف یا انجام معامله مسترد میشود .
ماده - 87 - کارگزار خریدار مکلف است حداکثر 9 روز کاری پس از انجام معامله ، نسبت به تسویه حصة نقدی معامله از طریق پایاپای شرکت سپرده گذاری مرکزی اقدام نماید و مستندات لازم جهت تنظیم سند تسویه خارج از پایاپای حصة غیر نقدی را حداکثر 8 روز کاری بعد از انجام معامله به فروشنده ارایه کند . کارگزار فروشنده مکلف است پس از دریافت مستندات لازم جهت تنظیم سند تسویه خارج از پایاپای و حداکثر 9 روز کاری پس از انجام معامله ، نسبت به ارایة سند تسویة خارج از پایاپای به فرابورس و شرکت سپرده گذاری مرکزی اقدام نماید . در صورت واریز حصة نقدی و ارایة سند تسویة خارج از پایاپای به شرکت سپرده گذاری مرکزی حداکثر 9 روز کاری بعد از انجام معامله ثبت معامله در سیستم معاملاتی حداکثر تا پایان روز کاری بعد انجام خواهد شد .
تبصره - 1 - در صورت خودداری کارگزار فروشنده یا فروشنده از دریافت مستندات موضوع این ماده ، خریدار یا کارگزار وی میتواند اسناد فوق را جهت ثبت در سوابق به شرکت سپرده گذاری مرکزی ارایه و رسید دریافت نماید .
تبصره - 2 - در صورت عرضه سهام جهت انجام معامله عمده از سوی سازمان خصوصی سازی افزایش مهلت تسویه حصه نقدی و ارایه سند تسویه خارج از پایاپای تا 30 روز کاری با اعلام سازمان خصوصی سازی امکانپذیر است
تبصره - 3 - در صورتی که کارگزار فروشنده زمانی را طولانی تر از مهلتی که در این دستورالعمل برای ارایه سند تسویه خارج از پایاپای مقرر گردیده ، جهت تادیه حصه نقدی معامله تعیین کند ، از نظر این دستورالعمل حصة مزبور نیز غیر نقدی تلقی میگردد .
ماده - 88 - در خصوص معامله عرضة یکجای شرایطی ، کارگزار خریدار باید حداکثر تا پایان وقت اداری روز کاری بعد از معامله ، اسامی خریداران به همراه تعداد و درصد قابل تخصیص به آنان و همچنین دستور خرید دریافت شده را به فرابورس ارایه نماید . تخصیص اوراق بهادار براساس اسامی اعلام شده توسط کارگزار خریدار صورت میگیرد .
ماده - 89 - از زمان انجام معامله تا زمان قطعی شدن آن ، اوراق به صورت مسدود در کد فروشنده باقی می ماند .
ماده - 90 - در صورت عدم تسلیم سند تسویه خارج از پایاپای توسط کارگزار فروشنده یا عدم تسویه حصة نقدی معامله توسط کارگزار خریدار در مهلت مقرر ، انجام معامله توسط فرابورس قطعی نمی شود .
ماده - 91 - در صورت عدم ارایة سند تسویه خارج از پایاپای طی مهلت مقرر توسط کارگزار فروشنده ، موضوع به مرجع رسیدگی به تخلفات کارگزاران ارجاع میشود . در صورتی که براساس رای صادرة قطعی کارگزار فروشنده متخلف شناخته شود وی موظف است معادل یک درصد ارزش معامله برحسب قیمت پایه را به کارگزار خریدار و کارمزد های انجام معامله را برحسب ارزش معامله به سازمان ، فرابورس و شرکت سپرده گذاری مرکزی پرداخت نماید . کارگزار خریدار پس از کسر کارمزد خود مکلف به پرداخت مابقی مبلغ مذکور به عنوان خسارت به خریدار خواهد بود .
ماده - 92 - در صورت عدم واریز حصه نقدی یا عدم ایفای تعهدات خریدار در خصوص سند تسویه خارج از پایاپای طی مهلت مقرر توسط کارگزار خریدار ، موضوع به مرجع رسیدگی به تخلفات کارگزاران ارجاع میشود . در صورتی که براساس رای صادره قطعی کارگزار خریدار متخلف شناخته شود ، کارمزد کارگزار خریدار ، سازمان ، فرابورس و شرکت سپرده گذاری مرکزی از محل سپردة موضوع ماده 86 این ماده کسر و مابقی به حساب کارگزار فروشنده واریز خواهد شد . کارگزار فروشنده پس از کسر کارمزد خود مکلف به پرداخت مابقی مبلغ مذکور به عنوان خسارت به فروشنده خواهد بود .
ماده - 93 - موارد پیش بینی نشده در ضوابط عرضة یکجا ، تابع سایر رویه ها و قواعد معاملاتی تصریح شده در این دستورالعمل است .
فصل - شانزدهم - عرضه خرد در بازار سوم
ماده - 94 - در عرضه خرد ، متقاضی خرید شخصی است که خریدار حجم معینی از اوراق بهادار مشخص از سوی مالکان آن است .
ماده - 95 - در صورت درج اوراق بهادار متعاقب درخواست متقاضی ، کمیته عرضه مهلتی را برای خرید نامبرده تعیین که این مهلت به همراه سایر شرایط اعلامی از سوی متقاضی خرید در بیانیة عرضه منتشر میشود .
ماده - 96 - مالکان اوراق بهادار در صورت تمایل جهت فروش اوراق خود به متقاضی خرید باید اوراق مذکور را از طریق کارگزار خود نزد شرکت سپرده گذاری مرکزی سپرده نموده و سپس سفارش فروش خود را از طریق کارگزار در سامانه معاملاتی ثبت نمایند .
موضوع - 97 - در پایان مهلت تعیین شده جهت خرید ، کارگزاران خریدار اقدام به ورود سفارش با حجم اعلامی خواهند نمود و معاملات با اجرای یک حراج تک قیمتی انجام خواهد شد .
ماده - 98 - تسویه معاملات در بازار عرضه خرد ، تابع مقررات مربوط به تسویه معاملات عادی خواهد بود .
فصل - هفدهم - پذیره نویسی در بازار سوم
ماده - 99 - پذیره نویسی اوراق بهادار از جمله سهام شرکت های سهامی عام ، اوراق مشارکت و گواهی سپرده براساس مجوز صادره از سازمان و مفاد بیانیة ثبت انجام خواهد شد .
ماده - 100 - کارگزار عرض هکننده مکلف است حداقل 7 روز کاری قبل از زمان عرضة پیشنهادی خود ، مدارک و اطلاعات زیر را به فرابورس ارایه نماید :
بند - 1 - تاییدیه شرکت سپرده گذاری مرکزی مبنی بر سپرده شدن کل اوراق مورد پذیره نویسی
بند - 2 - بیانیه ثبت
بند - 3 - اطلاعیه پذیره نویسی
بند - 4 - نحوه پایاپای و تسویة وجوه اوراق
بند - 5 - اعلام شرایط در نظر گرفته شده برای کارگزاران خریدار در خصوص امکانات آن ها و یا زمان توزیع اوراق در شبکه داخلی کارگزاران
بند - 6 - اطلاعات و مدارکی که کارگزاران خریدار در زمان پذیره نویسی باید از خریداران اخذ و به ناشر ارایه نمایند ، از قبیل مشخصات هویتی خریداران و شماره حساب بانکی
ماده - 101 - فرابورس در صورت کفایت مدارک و مستندات ارایه شده ، حداقل 3 روز کاری قبل از شروع پذیره نویسی نسبت به انتشار اطلاعیه پذیر هنویسی و بیانیة ثبت اقدام خواهد کرد .
ماده - 102 - در روز اول پذیره نویسی نماد اوراق توسط فرابورس به نحوی گشایش میگردد که سفارشات با قیمت ثابت مندرج در بیانیه عرضه قابل ورود به سیستم باشد . در پذیره نویسی واحد پایه سفارشات و محدودیت حجمی به نحوی تعیین میگردد که حتی الامکان منطبق با شرایط مندرج در اطلاعیه عرضه باشد . تنظیمات سامانة معاملاتی از جمله دامنه نوسان قیمت ، واحد پایة سفارش و محدودیت حجمی براساس شرایط مندرج در اطلاعیه پذیره نویسی توسط کمیتة عرضه تعیین و اعلام خواهد شد .
ماده - 103 - کارگزاران پس از گشایش نماد ، امکان ورود سفارش خرید را طی دورة مشخص شده در اطلاعیة پذیره نویسی به سامانه معاملات خواهند داشت . سفارش های خرید باید با شرایط مندرج در بیانیة عرضه مطابقت داشته باشند . فرابورس میتواند سفارش هایی را که با شرایط مزبور منطبق نیست حذف نماید .
ماده - 104 - در طول دورة پذیر هنویسی ، در پایان هر روز در صورتی که حجم سفارش های خرید معادل یا بیشتر از کل اوراق بهادار مورد پذیر هنویسی شود ، عرضه اوراق به صورت تسهیم به نسبت انجام خواهد شد .
ماده - 105 - در صورتی که در پایان دوره پذیره نویسی تعداد تقاضای ثبت شده در سامانه معاملاتی کمتر از کل اوراق مورد پذیره نویسی باشد ، متعهد پذیره نویس مکلف به ورود سفارش به میزان ما به التفاوت سفارش های ثبت شده و کل اوراق مورد پذیره نویسی خواهد بود . پس از ورود سفارش متعهد پذیره نویسی ، عرضه انجام خواهد شد .
ماده - 106 - در صورتی که طبق بیانیه ثبت مقرر شود که بخشی از عرض اوراق از طریق شبکة بانکی یا شبکه کارگزاری های دیگر انجام شود ، این اوراق میتواند طی دورة پذیره نویسی از طریق شبکه های مذکور فروخته شود . در پایان هر روز از دوره پذیره نویسی براساس وجوه واریزی به حساب بانکی مربوطه و اعلام کارگزار ، فرابورس اوراق پذیره نویسی شده را به کد واسط منتقل مینماید . کارگزار باید طی مدت حداکثر 10 روز پس از پایان دورة پذیره نویسی ، فهرست خریداران اوراق را به فرابورس ارایه نماید تا اوراق خریداری شده به کد مشتریان تخصیص یابد . در صورت عدم ارایة تمام یا قسمتی از کدهای معاملاتی ، اوراق باقیمانده به حساب کارگزار منتقل میشود .
فصل - هجدهم - شرایط معاملات دست دوم بازار اوراق مشارکت
ماده - 107 - در صورت وجود اطلاعات بااهمیت تاثیرگذار بر قیمت اوراق بهادار پذیرفته شده در بازار اوراق مشارکت ، فرابورس میتواند نماد معاملاتی مربوطه را طبق مقررات متوقف و پس از انتشار اطلاعات نسبت به بازگشایی نماد اقدام نماید . دامنة نوسان قیمت در روز بازگشایی نماد اعمال نخواهد شد .
ماده - 108 - خریدار ملزم است علاوه بر قیمت خرید اوراق مشارکت و هزینه های معاملاتی ، سود انباشته اوراق مزبور ( سود بین دو موعد سر رسید که در امیدنامه اوراق قید شده است ) را نیز پرداخت نماید .
ماده - 109 - ضامن ، بازارگردان یا بازار ساز مکلف است در راستای ایفای تعهدات خود مبنی بر خرید اوراق ، به ترتیبی که در بیانیة ثبت مشخص شده است نسبت به ورود سفارش های خرید لازم و حفظ آن طی دورة معاملاتی اقدام نماید . در صورتی که کل سفارش واردة ضامن ، بازارگردان یا بازار ساز معامله گردد نامبرده موظف به ورود سفارش جدید تا حداکثر 5 دقیقه پس از آن میباشد .
ماده - 110 - در صورتی که شخصی دارندة بیش از 5 درصد از کل اوراق منتشره باشد ، بصورت اختیاری میتواند اوراق خود را بصورت عمده و با شرایط و ضوابط معاملات عمده عرضه نماید .
ماده - 111 - سایر مقررات مربوط به نحوه دریافت سفارش خرید و فروش اوراق و سایر مقررات مربوط از جمله احراز هویت مشتری دریافت کد معاملاتیو غیره مشابه ضوابط حاکم بر معاملات سهام در این دستورالعمل میباشد .
ماده - 112 - فقط اوراقی در فرابورس قابل معامله هستند که نزد شرکت سپرد هگذاری مرکزی سپرده شده و گواهی نقل و انتقال برای آن صادر شده باشد .
فصل - نوزدهم - شرایط فعالیت کارگزاران و بازارگردان
ماده - 113 - انجام معاملات توسط کارگزاران در فرابورس ، منوط به عضویت ایشان در فرابورس میباشد . عضویت کارگزاران در فرابورس براساس دستورالعملی است که به پیشنهاد هیات مدیره فرابورس به تصویب هیات مدیره سازمان خواهد رسید .
ماده - 114 - کارگزار موظف است برای دریافت درخواست مشتریان از فرم های الکترونیکی یا غیر الکترونیکی ، طبق فرمت ابلاغ شده توسط فرابورس استفاده کند .
ماده - 115 - مسئولیت احراز هویت مشتری بر عهده کارگزار است . کارگزار باید مطابق مقررات ، هویت مشتری را احراز نماید .
ماده - 116 - کارگزاران مکلف به دریافت درخواست های مشتریان و اجرای آن طبق مقررات میباشند . عدم دریافت درخواست مشتریان ، ثبت و یا اجرای آن برخلاف مقررات ، تخلف محسوب شده و موضوع توسط فرابورس جهت رسیدگی به مرجع رسیدگی به تخلفات کارگزاران ارجاع خواهد شد .
ماده - 117 - فقط کارگزارانی مجاز به استفاده از کد معاملات گروهی و ثبت سفارش های گروهی میباشند که از دفتر ثبت سفارش مورد تایید سازمان استفاده نمایند . در این دفتر باید استاندارد های وضع شده توسط سازمان در خصوص ثبت و اجرای درخواست های مشتریان رعایت شود .
ماده - 118 - بازارگردانی در فرابورس به دو روش بازارگردانی مبتنی بر حراج و بازارگردانی مبتنی بر مذاکره امکانپذیر میباشد . بازارگردانی مبتنی بر مذاکره صرفا در بازار دوم و بازار اوراق مشارکت امکانپذیر است و مقررات آن به تصویب هیات مدیرة فرابورس می رسد .
ماده - 119 - فعالیت بازارگردانی مبتنی بر حراج در فرابورس مطابق دستورالعمل فعالیت بازارگردانی مصوب هیات مدیره سازمان انجام خواهد شد .
ماده - 120 - بازارسازی در فرابورس براساس دستورالعمل اجرایی بازارسازی سهام مصوب 3/10/1384 هیات مدیره سازمان کارگزاران بورس اوراق بهادار تهران امکانپذیر بوده و جهت اجرا در فرابورس کلیة وظایف و اختیارات سازمان کارگزاران بورس اوراق بهادار تهران در دستورالعمل مذکور بر عهده فرابورس خواهد بود . همچنین در دستورالعمل مذکور عبارت " شرکت بورسی " به " ناشری که اوراق آن در فرابورس پذیرفته شده است " و عبارت " کارگزار بورسی " به " کارگزار پذیرفته شده در فرابورس " تغییر می یابد . درخواست بازارسازی و تعهدات بازارساز طی فرمی که به تصویب هیات مدیرة فرابورس می رسد ، از طریق کارگزاران به فرابورس اعلام میشود .
فصل - بیستم - سایر مقررات
ماده - 121 - نرخ های خدمات و کارمزد های فرابورس و نحوة وصول آن در چارچوب سقف های مصوب هیات مدیرة سازمان ، توسط هیات مدیرة فرابورس تصویب و اعمال میگردد .
ماده - 122 - در صورت پذیرش سهام شرکت هایی که در خصوص مالکیت سهام آن ، محدودیت مقرراتی یا اساسنامه ای وجود دارد ، فرابورس موظف است محدودیت های مذکور را براساس مقررات و در چارچوب امکانات عملیاتی خود کنترل نماید .
ماده - 123 - کلیه مواردی که مطابق این دستورالعمل باید توسط فرابورس اعلام شود و کلیة موارد اطلاع رسانی که مطابق این دستورالعمل الزامی میباشد از طریق سایت رسمی فرابورس انجام خواهد گرفت .