وب سایت حقوقی ماتیکان


دستورالعمل ثبت ، سپرده گذاری ، تسویه و پایاپای

فصل - اول - تعاریف
- ماده - 1 - اصطلاحات و واژه های تعریف شده در ماده 1 قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران ، آیین نامه معاملات در شرکت بورس اوراق بهادار تهران مصوب شورای عالی بورسو اوراق بهادار و اساسنامه شرکت سپرده گذاری مرکزی جز مواردی که ذیلا آمده است ، در همان معانی در این دستورالعمل ب ه کار رفته اند و سایر اصطلاحات به شرح زیر میباشند :
  - بند - الف - فرابورس : شرکت فرابورس ایران ( سهامی عام ) میباشد .
  - بند - ب - ثبت : درج اطلاعات کامل مربوط به اوراق بهادار ناشران و مالکان این اوراق در پایگاه داده ها .
  - بند - ج - سپرده گذاری : عملیاتی است که طی آن تمام یا قسمتی از اوراق بهاداری که در پایگاه داده ها به ثبت رسیده است ، قابلیت معامله در بورس یا فرابورس را خواهند یافت .
  - بند - د - تسویه و پایاپای : مرحله ای است که طی آن حقوق خالص و تعهدات طرفین معامله محاسبه و وجوه حاصل از معامله در روز تسویه به فروشنده منتقل میشود .
  - بند - ه - عضو : کارگزار ، کارگزار / معامله گر و هر شخص حقوقی دیگری است که تحت این عنوان مطابق قانون و مقررات نزد شرکت سپرده گذاری مرکزی پذیرفته شده است .
  - بند - و - صندوق ضمانت تسویه ( صندوق تضمین ): صندوقی است که به منظور تضمین تسویه وجوه ناشی از انجام معاملات ، در شرکت سپرده گذاری مرکزی ایجاد میشود .
  - بند - ز - حساب تسویه : حساب بانکی که شرکت سپرده گذاری مرکزی و نیز هر یک از اعضا جهت دریافت ها ، پرداخت ها و هزینه های مربوطه ( کارمزدها ) اوراق بهادار معامله شده به نام خود افتتاح می نمایند .
  - بند - ح - روز تسویه : روز معینی است که تسویه نهایی وجوه و اوراق توسط شرکت سپرده گذاری مرکزی انجام میشود .
  - بند - ط - روز تسویه : روز معینی است که تسویه نهایی وجوه و اوراق توسط شرکت سپرده گذاری مرکزی انجام میشود .
  - بند - ی - پایگاه داده ها : سامانه ای است شامل اطلاعات موردنیاز در خصوص ناشران اوراق بهادار ، اعضا ، مالکان اوراق بهادار و هرگونه اطلاعات مربوط به مالکیت اوراق بهادار که توسط شرکت سپرده گذاری مرکزی راهبری میشود .
  - بند - ک - کارمزدها : وجوه ما به ازاء خدمات ارایه شده توسط شرکت سپرده گذاری مرکزی میباشد که سقف آن به تایید سازمان رسیده است .
فصل - دوم - ثبت و سپرد هگذاری اوراق بهادار
- ماده - 2 - شرکت سپرده گذاری مرکزی ظرف مدت 10 روز کاری پس از دریافت مدارک و مستندات زیر ، نسبت به ثبت اوراق بهادار اقدام مینماید :
  - بند - 1 - تقاضای کتبی ناشر یا صادرکننده
  - بند - 2 - تأییدیه کتبی بورس مبنی بر پذیرش اوراق بهادار
  - بند - 3 - تصویر مجوز سازمان مبنی بر ثبت یا معافیت از ثبت اوراق بهادار
  - بند - 4 - اسامی مالکان اوراق بهادار ناشر در تاریخ درج در فهرست نرخ های بورس که به تایید صاحبان امضای مجاز ناشر رسیده است ، به همراه فرمت الکترونیکی تعیین شده از سوی شرکت سپرده گذاری مرکزی
  - بند - 5 - نوع و تعداد اوراق بهادار
    - تبصره - - - فقط اوراق بهاداری که اطلاعات آن ها کامل باشد قابل ثبت است . مسئولیت صحت ، دقت و کامل بودن اطلاعات ارایه شده به عهده ناشر میباشد و شرکت سپرده گذاری مرکزی مسئولیت درج صحیح اطلاعات فوق را برعهده خواهد داشت .
- ماده - 3 - ناشر موظف است اسامی مالکان اوراق بهادار موضوع بند 4 ماده 2 را که حداقل حاوی اطلاعات زیر خواهد بود ، مطابق رویه معمول شرکت سپرده گذاری مرکزی تهیه و ارایه نماید :
  - بند - الف - تعداد مالکان اوراق بهادار
  - بند - ب - نام کامل ، مشخصات شناسنامه ای / ثبتی و حسب مورد شماره ملی تمامی مالکان اوراق بهادار
  - بند - ج - کد پستی ده رقمی و نشانی کامل مالکان اوراق بهادار
  - بند - د - تابعیت هر یک از مالکان اوراق بهادار
  - بند - ه - میزان مالکیت هر یک از مالکان اوراق بهادار
  - بند - و - هرگونه محدودیت تعیین شده برای مالکیت و تعداد اوراق بهادار
  - بند - ی - مشخصات حساب بانکی متمرکز مالکان اوراق بهادار
- ماده - 4 - شرکت سپرد هگذاری مرکزی پس از دریافت مدارک موضوع ماده 3 در صورتی که مالکان اوراق بهادار در پایگاه داده ها ، دارای کد مالکیت نباشند ، نسبت به ایجاد آن اقدام مینماید .
  - تبصره - - - به منظور صدور کد مالکیت برای اشخاص خارجی ، دریافت مدارک موضوع قوانین و مقررات مربوط ، علاوه بر مدارک موضوع ماده 3، ضروری است .
- ماده - 5 - فقط اوراق بهادار سپرده شده نزد شرکت سپرده گذاری مرکزی قابل خرید و فروش ، وثیقه گذاری و یا هرگونه انتقال مالکیت اعم از قهری ، قانونی و همچنین سایر انتقالات خارج از ساعات معاملات در بورس یا فرابورس میباشند .
  - تبصره - 1 - سپرده نمودن اوراق بهادار توسط مالک یا ناشرانی که از سوی مالک اذن دارند با درخواست کتبی آن ها صورت می پذیرد .
  - تبصره - 2 - ناشر موظف است پس از افزایش سرمایه ، جهت سپرده نمودن کلیة سهام خود اقدام نماید . پس از سپرده شدن اوراق بهادار و صدور گواهی های سپرده و نقل و انتقال جدید ، گواهی های قبلی از درجة اعتبار ساقط میشود .
- ماده - 6 - اوراق بهادار ثبت شده و مجاز برای سپرد هگذاری پس از دریافت کلیه اطلاعات مذکور در مواد قبل و ارایه درخواست کتبی مالک یا ناشر در فرم های مخصوص ، حداکثر ظرف مدت 3 روز کاری توسط شرکت سپرده گذاری مرکزی ، سپرده میشود .
  - تبصره - 1 - اوراق بهادار تحویل شده در مرحلة سپرده گذاری نزد شرکت سپرده گذاری مرکزی نگهداری شده و در ازای آن گواهی سپرده و نقل و انتقال صادر میشود .
  - تبصره - 2 - سوابق و اسامی مالکان اوراق بهادار سپرده شده نزد شرکت سپرده گذاری مرکزی حسب اعلام آن شرکت ، جایگزین سوابق و فهرست اسامی نزد ناشر میشود .
- ماده - 7 - شرکت سپرده گذاری مرکزی در موارد زیر پس از دریافت مستندات یا اخذ مجوز های لازم ، اطلاعات مالکیت مالکان اوراق بهادار را به روز مینماید :
  - بند - الف - افزایش یا کاهش سرمایه ناشر
  - بند - ب - ادغام یا تجزیه سهام
  - بند - ج - نقل و انتقالات ناشی از معاملات در بورس یا فرابورس
  - بند - د - انتقالات قهری و قانونی
- ماده - 8 - در صورتی که مالکان اوراق بهادار ، از طرق قانونی نسبت به تغییر موارد ذیل اقدام نمایند ، ملزم به اعلام مراتب به شرکت سپرده گذاری مرکزی میباشند . شرکت مزبور ، اطلاعات مربوطه در پایگاه داده ها را بنا به درخواست آن ها و پس از ارایه مدارک قانونی معتبر ، مطابق این دستورالعمل به روز خواهد کرد . این اطلاعات شامل موارد زیر خواهد بود :
  - بند - 1 - تغییر مشخصات شناسنامه ای / ثبتی
  - بند - 2 - تغییر شماره ملی
  - بند - 3 - تغییر تابعیت
  - بند - 4 - تغییر وضعیت قانونی اشخاص حقوقی
  - بند - 5 - تغییر نشانی
    - تبصره - - - در صورت عدم اعلام هر یک از موارد فوق ، مسئولیت ضرر و زیان ایجاد شده بر عهده مالک اوراق بهادار خواهد بود .
- ماده - 9 - برای دریافت کد مالکیت ، سرمایه گذاران باید درخواست کتبی خود را به همراه مدارک زیر به کارگزار ارایه نمایند :
  - بند - الف - اشخاص حقیقی :
    - قسمت - 1 - کپی مصدق شناسنامه و کارت ملی
    - قسمت - 2 - کد پستی ده رقمی ، نشانی ، شماره تلفن ، نمابر و پست الکترونیک در صورت وجود
  - بند - ب - اشخاص حقوقی :
    - قسمت - 1 - شماره ثبت اخذ شده از اداره ثبت شرکت ها
    - قسمت - 2 - ر وزنامه رسمی تاسیس
    - قسمت - 3 - آخرین ر وزنامه رسمی تغییرات شرکت
    - قسمت - 4 - اساسنامه شرکت
    - قسمت - 5 - نشانی ، شماره تلفن ، نمابر و پست الکترونیک در صورت وجود
      - تبصره - 1 - در خصوص بند " ب "، کارگزار مدارک را جهت دریافت کد مالکیت به شرکت سپرده گذاری مرکزی ارسال مینماید .
      - تبصره - 2 - کارگزار ، مسئول احراز هویت و تایید صحت اطلاعات موضوع مواد 8 و 9 است که خود در پایگاه داده ها درج مینماید .
- موضوع - 10 - شرکت سپرده گذاری مرکزی ، باید حداقل اطلاعات زیر را در پایگاه داده ها نگهداری نماید :
  - بند - 1 - اطلاعات مالک اوراق بهادار موضوع مواد 3 و 8 این دستورالعمل
  - بند - 2 - تعداد ، نوع و مشخصات اوراق بهادار ( وضعیت دارایی ) متعلق به هر مالک در کد مالکیت
  - بند - 3 - اطلاعات مربوط به نقل و انتقالات اوراق بهادار
  - بند - 4 - محدودیت های مربوط به مالکیت اوراق بهادار
- ماده - 11 - کارگزار در موارد زیر به بخشی از پایگاه داده ها دسترسی دارد :
  - بند - الف - ایجاد کد مالکیت برای مشتریان طبق ضوابط تعیین شده
  - بند - ب - وارد کردن اطلاعات مربوط به نحوه تخصیص اوراق بهادار معامله شده در معاملات گروهی
  - بند - ج - دسترسی به صورت وضعیت اوراق بهادار سپرده گذاری شده مشتریان تحت پوشش وی
- ماده - 12 - شرکت سپرده گذاری مرکزی ، فهرست مالکان اوراق بهادار ثبت شده را در قبال دریافت کارمزد های معین به صورت کاغذی و یا الکترونیک در اختیار ناشر قرار خواهد داد ، و ناشر مجاز به ایجاد تغییر یا اصلاح در آن نمیباشد .
- ماده - 13 - شرکت سپرده گذاری مرکزی میتواند اطلاعات زیر را به صورت کتبی یا الکترونیکی در اختیار مالکان اوراق بهادار قرار دهد :
  - بخش - 1 - هرگونه اطلاعات مرتبط با دارایی وی
  - بند - 2 - صورت وضعیت گردش معاملات اوراق بهادار وی
    - تبصره - - - صورت وضعیت ذکر شده فاقد ارزش معاملاتی میباشد .
فصل - سوم - تسویه و پایاپای اوراق بهادار
- ماده - 14 - حقوق و تعهدات خریدار و فروشنده اوراق بهادار و سایر اشخاص ذی نفع مرتبط با معامله ، همزمان با انجام معامله مشخص خواهد شد .
- ماده - 15 - شرکت سپرده گذاری مرکزی ، عملیات پایاپای اوراق بهادار و تسویه وجوه ناشی از معاملات و انتقال مالکیت اوراق بهادار را برعهده دارد .
- ماده - 16 - روز تسویه برای معاملات سهام ، سه روز پس از انجام معامله ( 3+ T ) یک روز بعد از انجام معامله یک روز بعد از انجام معامله ( 3+ T ) خواهد بود .
  - تبصره - 1 - در خصوص شرایط مربوط به تحویل اوراق بهادار علاوه بر مفاد این دستورالعمل ، ماده 11 آیین نامه معاملات در بورس نیز رعایت میشود .
  - بند - 2 - تسویه و پایاپای معاملات عمده ، مطابق مقررات مربوطه خواهد بود .
- ماده - 17 - مسئولیت تسویه بهای اوراق بهادار خریداری شده در روز تسویه با کارگزار خریدار خواهد بود . در هر حال تحویل اوراق بهادار به خریدار منوط به پرداخت وجه و تسویة وی با کارگزار است .
- ماده - 18 - در پایان هر روز ، بورس یا فرابورس اوراق بهادار مربوطه ، پیام الکترونیکی انجام یا عدم انجام معامله را که حاوی اطلاعات مربوط به معاملات انجام شده آن روز میباشد ، از طریق سامانه معاملاتی به شرکت سپرده گذاری مرکزی ارسال مینماید . فایل مذکور حداقل باید شامل موارد زیر در هر معامله باشد :
  - بند - 1 - تاریخ و زمان انجام معامله
  - بند - 2 - نماد معاملاتی
  - بخش - 3 - کد مالکیت فروشنده و خریدار اوراق بهادار
  - بند - 4 - کد کارگزار فروشنده و خریدار
  - بند - 5 - تعداد اوراق بهادار
  - بند - 6 - قیمت اوراق بهادار
  - بند - 7 - ارزش کلی معامله
  - بند - 8 - شماره مرجع معامله
- ماده - 19 - انتقال مالکیت اوراق بهادار سپرده گذاری شده ، با توجه به اطلاعات روزانه دریافتی ، مطابق ماده 18 در کد مالکیت فروشنده و خریدار به صورت مکانیزه ثبت میگردد و برای انتقال مالکیت اوراق بهادار نیازی به تایید مجدد فروشنده یا خریدار نخواهد بود .
- ماده - 20 - اوراق بهادار براساس اطلاعات دریافتی ، از کد مالکیت فروشنده به کد مالکیت خریدار منتقل میشود و مسئولیت صحت اطلاعات دریافتی بر عهده ارسال کننده آن میباشد .
- ماده - 21 - حقوق مالی و غیرمالی اوراق بهادار از قبیل سود سهام ، حق تقدم ناشی از افزایش سرمایه ، سهام جایزه و حق رای با قطعیت معامله به خریدار تعلق خواهد داشت .
- ماده - 22 - به منظور تسویه کامل وجوه ، هر کارگزار موظف است حساب یا حساب های بانکی تسویه را طبق شرایطی که شرکت سپرده گذاری مرکزی مشخص میکند افتتاح نماید .
  - تبصره - - - شرکت سپرده گذاری مرکزی حق نظارت ، دریافت گزارش نقل و انتقالات و به عنوان وکیل کارگزار ، حق برداشت از حساب یاد شده را صرفا به منظور انجام عملیات پایاپای وجوه ناشی از معاملات خواهد داشت .
- ماده - 23 - شرکت سپرده گذاری مرکزی تا پایان هر روز معاملاتی ، خالص مبلغی را که باید به هر کارگزار پرداخت یا از او دریافت کند ، برای روز تسویه محاسبه و به صورت اطلاعیه از طریق سامانه مکانیزه ، برای کارگزار مربوطه ارسال مینماید . این مبلغ با کسر ارزش کل خرید اوراق بهادار توسط کارگزار از ارزش کل فروش اوراق بهادار توسط وی ، محاسبه میشود . در محاسبه ارزش خالص معامله ، مالیات ، کارمزدها و سایر کسورات نیز مد نظر قرار میگیرد .
- ماده - 24 - در پایان روز معاملاتی ، دو اطلاعیه به صورت مکانیزه برای کارگزاران ارسال میشود :
  - بند - الف - اطلاعیه در خصوص پایاپای روزانه کارگزار که باید شامل موارد زیر باشد ؛
    - قسمت - 1 - روز انجام معامله
    - قسمت - 2 - نام و کد کارگزار
    - قسمت - 3 - شماره اطلاعیه
    - قسمت - 4 - اقلام بدهکار و بستانکار کارگزار
    - قسمت - 5 - تاریخ تسویه
  - بند - ب - اطلاعیه در خصوص تک تک معاملات به صورت جداگانه که باید شامل موارد زیر باشد ؛
    - قسمت - 1 - تاریخ و ساعت انجام معامله
    - قسمت - 2 - نام و کد مشتری کارگزار
    - قسمت - 3 - شماره مرجع معامله
    - قسمت - 4 - اقلام بدهکار و بستانکار مشتری کارگزار
    - قسمت - 5 - تاریخ تسویه
- ماده - 25 - در خصوص معاملات سهام و حق تقدم آن ، کارگزار بدهکار موظف است مبلغ اعلام شده وفق ماده 23 را حداکثر تا ساعت 10 سومین روز پس از انجام معامله (3+ T ) به حساب تسویه نزد شرکت سپرده گذاری مرکزی واریز نماید .
  - تبصره - - - در خصوص معاملات اوراق مشارکت ، کارگزار بدهکار باید مبلغ اعلام شده وفق ماده 23 را حداکثر تا ساعت 10 روز پس از معامله (3+ T ) به حساب تسویه شرکت سپرده گذاری مرکزی واریز نماید .
- ماده - 26 - در روز تسویه ، وجوه از حساب تسویه شرکت سپرده گذاری مرکزی برداشت و به حساب بانکی مخصوص کارگزاران بستانکار واریز میگردد . مبالغ واریزی به حساب هر کارگزار بستانکار برابر است با . خالص مبلغ وفق ماده 23
- ماده - 27 - کارگزار موظف است چنانچه در خصوص اطلاعیه ای که طبق ماده 24 دریافت مینماید ، اعتراض موجه و قابل قبولی دارد ، حداکثر تا ساعت 15 فردای روز ارسال اطلاعیه اعتراض خود ر ا به شرکت سپرده گذاری مرکزی اعلام نماید ، مگر اینکه کارگزار اطلاعیه دیگری با عنوان اصلاح اطلاعیه اول دریافت کند .
- ماده - 28 - چگونگی ارایه اطلاعات توسط شرکت سپرد هگذاری مرکزی به بانک مشخص شده به عنوان بانک تسویه ، مطابق توافقی خواهد بود که با آن بانک به عمل خواهد آمد .
- ماده - 29 - در صورت عدم رعایت مفاد این دستورالعمل و نقض تعهدات کارگزار ، شرکت سپرده گذاری مرکزی ضمن اطلاع به سازمان ، اقدامات زیر را حسب مورد انجام می دهد :
  - بند - الف - در صورت ایجاد صندوق ضمانت تسویه ، انتقال مبالغ موضوع ماده 23 از منابع در اختیار صندوق ضمانت تسویه به حساب تسویه شرکت سپرده گذاری مرکزی
  - بند - ب - پیگیری وصول مطالبات و خسارات وارده به شرکت سپرده گذاری مرکزی از کارگزار حسب مورد در هیات داوری یا سایر مراجع ذی صلاح
  - بند - ج - قطع بخشی از خدمات قابل ارایه به کارگزار عضو براساس مقررات مربوطه
  - بند - د - برداشت وثایق کارگزار به نفع صندوق ضمانت تسویه یا شرکت سپرده گذاری مرکزی
- ماده - 30 - در موارد خاصی که معاملات مطابق قوانین و مقررات و به صورت شرایطی انجام م ی پذیرد و در این دستورالعمل پیش بینی نشده است ، تسویه میتواند با تاخیر مطابق مقررات مربوط انجام شود . در اینصورت بورس یا فرابورس موظف است مراتب را در همان روز معامله به شرکت سپرده گذاری مرکزی اعلام نماید .
- ماده - 31 - انتقالات قهری ، قانونی و قضایی مشمول پرداخت کارمزد های مربوطه نخواهد بود . انجام این انتقالات منوط به ارایة مستندات و مدارک لازم براساس مقررات شرکت سپرده گذاری مرکزی از جمله تأییدیة مالیاتی میباشد . بابت این انتقالات وجوهی از طریق سیستم تسویه و یا پایاپای منتقل نخواهد شد .
- ماده - 32 - تسویه خارج از پایاپای پس از تکمیل فرم های مربوطه توسط کارگزار و تایید بورس یا فرابورس و ابلاغ آن به شرکت سپرده گذاری مرکزی در همان روز معاملاتی امکانپذیر میباشد .
  - تبصره - 1 - تسویه خارج از پایاپای پس از کسر مالیات و کارمزد های مربوطه انجام میشود .
  - تبصره - 2 - فرم های موضوع این ماده حسب مورد توسط بورس یا فرابورس تهیه میشود .
- ماده - 33 - جزئیات مربوط به صندوق ضمانت تسویه ، تعهدات کارگزار ، دامنة مجاز معاملات ، شرایط عضویت و تسویة معاملات اعتباری طبق ضوابطی است که به پیشنهاد هیات مدیرة شرکت سپرده گذاری مرکزی به تصویب سازمان خواهد رسید .
- ماده - 34 - این دستورالعمل شامل موارد قرض دهی و قرض گیری نمیباشد و این مورد در صورت تایید سازمان ، مطابق دستورالعمل جداگانه ای خواهد بود که به پیشنهاد شرکت سپرده گذاری مرکزی به تصویب سازمان خواهد رسید .
- ماده - 35 - مفاد این دستورالعمل ، با پیشنهاد هیات مدیرة شرکت سپرده گذاری مرکزی یا سازمان و پس از تصویب سازمان ، قابل تغییر خواهد بود . مرجع تفسیر مفاد این دستورالعمل سازمان میباشد .