تماس با ماتیکان
درباره ماتیکان
فرهنگ حقوقی
علامت تجاری
قوانین و آرا
صفحه اصلی
قانون
رای وحدت رویه
نظریه مشورتی
آیین نامه راهنمایی و رانندگی مناطق آزاد تجاری - صنعتی جمهوری اسلامی ایران
فصل - اول - تعاریف
ماده - 1 - اصطلاحات و کلماتی که در این آیین نامه به کار برده شده ، دارای معانی زیر است :
بند - 1 - وسیله نقلیه غیر موتوری : وسیله نقلیه زمینی که نیروی محرکه آن از موتور نباشد .
بند - 2 - وسیله نقلیه موتوری : وسیله نقلیه زمینی که نیروی محرکه آن به وسیله موتور تامین میشود .
بند - 3 - وسیله نقلیه برقی : وسیله نقلیه زمینی که نیروی محرکه آن به وسیله موتور برقی تامین میشود .
بند - 4 - وسیله نقلیه ریلی : وسیله نقلیه زمینی که بر روی ریل حرکت کند .
بند - 5 - یدک : وسیله نقلیه ای که توسط وسیله نقلیه دیگر که دارای نیروی محرکه و سیستم فرمان و هدایت است ، کشیده میشود .
بند - 6 - شبه یدک : یدکی که قسمتی از وزن آن روی کشنده قرار دارد .
بند - 7 - راننده : شخصی که وسیله نقلیه را هدایت میکند .
بند - 8 - عابر پیاده : شخصی که وسیله نقلیه را هدایت میکند .
بند - 9 - مسافر : شخصی که به منظور جابجایی از نقطه ای به نقطه دیگ از انواع وسایل نقلیه استفاده میکند .
بند - 10 - سواری : وسیله نقلیه موتوری زمینی دارای چهار چرخ که برای جابجایی حداکثر شش مسافر ( با راننده ) ساخته شده باشد .
بند - 11 - استیشن : نوعی سواری که ظرفیت آن با راننده حداقل 7 نفر و حداکثر 9 نفر باشد .
بند - 12 - مینی بوس : نوعی سواری که ظرفیت آن با راننده حداقل 10 نفر و حداکثر 21 نفر باشد .
بند - 13 - اتوبوس : وسیله نقلیه موتوری زمینی مسافربری که ظرفیت آن با راننده حداقل 22 نفر باشد .
بند - 14 - اتوبوس چندکابینه : اتوبوسی که چند کابین را به صورت شبه یدک می کشد .
بند - 15 - سرویس مدارس : وسیله نقلیه موتوری زمین که با دارا بودن علائم مشخصه برای رفت و آمد دانش آموزان مدارس اختصاص می یابد .
بند - 16 - وسیله نقلیه آموزشی : وسیله نقلیه موتوری زمینی که برای تعلیم رانندگی اختصاص داده شود و دارای دو کلاچ و دو ترمز و دو آینه باشد .
بند - 17 - وسیله نقلیه امدادی : وسیله نقلیه موتوری زمین مخصوص خدمات انتظامی ، آتش نشانی ، بهداشتی ، درمانی و تعمیرات اضطراری برق ، گاز و آب و سایر موارد با کسب مجوز قبلی .
بند - 18 - موتورسیکلت : وسیله نقلیه زمینی که دارای دو یا سه چرخ با اطاقک پهلو ( ساید کار ) یا بدون آن و مجهز به یک موتور محرکه باشد .
بند - 19 - دوچرخه : وسیله نقلیه زمینی که لااقل دارای دو چرخ باشد و منحصرا با نیروی عضلانی شخصی که سوار آن است ، به وسیله پدال یا اهرم های دستی حرکت نماید .
بند - 20 - خانه سایر ( کاروان ): وسیله نقلیه غیر موتوری که برای سکونت و یا استفاده به عنوان محل کار استفاده شده و عرض آن از 2.5 متر و طول آن از 11 متر بیشتر نباشد .
بند - 21 - آمبولانس : وسیله نقلیه موتوری با تجهیزات امدادی درمانی که برای جابجایی بیمار و یا مصدوم ساخته شده است .
بند - 22 - ماشین آتش نشانی : وسیله نقلیه موتوری زمینی با علائم و تجهیزات و رنگ ویژه که برای امداد و نجات و اطفای حریق ساخته شده است .
بند - 23 - وزن مجاز : مجموع وزن وسیله نقلیه و بار آن .
بند - 24 - وسیله نقلیه باربری : وسیله نقلیه موتوری زمینی که برای حمل بار ساخته شده و کابین راننده از قسمت بار بوسیله دیواره ای مقاوم مجزا باشد .
بند - 25 - وانت : وسیله نقلیه باربری با حداکثر ظرفیت بارگیری 2 تن .
بند - 26 - کامیونت : وسیله نقلیه باربری با ظرفیت بارگیری بین 2 تن الی 3.5 تن .
بند - 27 - کامیون : وسیله نقلیه باربری با ظرفیت بارگیری بین 3.5 تن الی 16 تن .
بند - 28 - کامیون اطاقدار : کامیونی که حداکثر ارتفاع دیواره مقاوم اطاق بار آن از کف اطاق 1.5 متر باشد .
بند - 29 - کامیون لبه دار : کامیونی که حداکثر ارتفاع دیواره مقاوم اطاق بار آن از کف اطاق 80 سانتی متر باشد .
بند - 30 - کامیون تیغه دار : کامیونی که قسمت بار آن به وسیله تیغه ای طولی به دو نیمه مساوی مجزا شده باشد .
بند - 31 - کامیون کفی : کامیونی که قسمت بار آن فاقد دیواره باشد .
بند - 32 - کامیون مسقف : کامیونی که قسمت بار آن به صورت محفظه فلزی سرپوشیده ساخته شده است .
بند - 33 - کامیون یخچال دار : کامیون مسقف که قسمت بار آن دارای تجهیزات برودتی باشد .
بند - 34 - کامیون تانکر : کامیونی که قسمت بار آن به صورت مخزن بسته و برای حمل انواع مایعات ساخته شده است .
بند - 35 - کامیون بونکر : کامیونی است که قسمت بار آن به صورت مخزن بسته و برای حمل انواع مایعات ساخته شده است .
بند - 36 - کامیون میکسر : کامیونی که قسمت بار آن به صورت مخزن بسته و دارای دستگاه مخلوط کن باشد .
بند - 37 - کامیون کمپرسی : کامیون اطاقداری که تخلیه بار آن به وسیله دستگاه کمپرس انجام میشود .
بند - 38 - وسیله نقلیه جرثقیل دار : وسیله نقلیه باربری که قسمت بار آن مجهز به دستگاه جرثقیل باشد .
بند - 39 - تراکتور بارکش : وسیله نقلیه موتوری زمینی که بای کشیدن یدک بارکش ساخته شده است .
بند - 40 - تراکتور کشاورزی : وسیله نقلیه موتوری زمینی که برای کار های کشاورزی ساخته شده است .
بند - 41 - کشنده : وسیله نقلیه موتوری زمینی که انواع یدکی و شبه یدک بارگیر به آن متصل و با نیرو آن کشیده میشود .
بند - 42 - تریلر : وسیله نقلیه باربری با ظرفیت بارگیری 24 تنکه از مجموع کشنده و شبه یدک تشکیل شده باشد .
بند - 43 - راه : کلیه معابری که برای عبور و مرور اختصاص یابد .
بند - 44 - سواره رو : قسمتی از سطح راه که برای تردد یا توقف وسایل نقلیه اختصاص یابد .
بند - 45 - پیاده رو : قسمتی از سطح راه در امتداد سواره رو که برای عبور عابرین پیاده مجزا شده باشد .
بند - 46 - گذرگاه عبور عابر پیاده : قسمتی از عرض سواره رو که به وسیله علایم مخصوص برای عبور عابر پیاده مشخص شده باشد .
بند - 47 - کوچه : راهی در مناطق مسکونی که حداکثر عرض آن 6 متر باشد .
بند - 48 - خیابان : راهی در مناطق مسکونی که عرض آن بیش از 6 متر باشد .
بند - 49 - جاده : راهی است در خارج از محدوده شهر ها .
بند - 50 - خیابان اصلی : خیابانی که در برخورد با خیابان دیگر عریض تر باشد یا با نصب علایم راهنمایی ، اصلی تلقی شود .
بند - 51 - خیابان فرعی : خیابانی که در برخورد با خیابان دیگر کم عرض تر باشد یا با نصب علایم راهنمایی ، فرعی تلقی شود .
بند - 52 - جاده اصلی : جاده ای که در برخورد با جاده دیگر عریض تر باشد یا با نصب علایم راهنمایی ، اصلی تلقی شود .
بند - 53 - جاده فرعی : جاده ای که در برخورد دیگر کم عرض تر باشد یا با نصب علایم راهنمایی ، فرعی تلقی شود .
بند - 54 - بزرگراه : راهی که مسیر رفت و برگشت آن از یکدیگر مجزا و در هر سمت حرکت حداقل دارای دو خط عبور باشد .
بند - 55 - اتوبان ( شاهراه ): راهی بدون تقاطع هم سطح که اطراف آن محصور و مسیر رفت و برگشت آن از یکدیگر مجزا و در هر سمت حرکت حداقل دارای دو خط عبور و شانه با عرض سه متر یا بیشتر باشد .
بند - 56 - پارکومتر : دستگاهی که بکارگیری آن در زمان معین به وسایل نقلیه اجازه توقف می دهد .
فصل - دوم - شماره گذاری و نقل و انتقال مالکیت
ماده - 2 - هر وسیله نقلیه موتوری زمینی و یدک و شبه یدک متصل که براساس مقررات مناطق آزاد وارد شده و در منطقه به کار گرفته میشود ، باید دارای پلاک مخصوصی باشد که در منطقه مربوط ارایه شود . راندن و یا بکارگیری وسیله نقلیه ای که شماره گذاری نشده و یا شماره آن غیر مجاز است همچنین گذاردن این قبیل وسایل نقلیه در اختیار اشخاص دیگر ممنوع است ، مگر آن که قبلا از راهنمایی و رانندگی منطقه مربوط مجوز دریافت شده باشد .
ماده - 3 - مالکین وسایل نقلیه مذکور در ماده 2 یا نماینده قانونی آنان موظفند جهت شماره گذاری و اخذ پلاک و برگ تایید مالکیت وسیله نقلیه خود به راهنمایی و رانندگی مربوط مراجعه و فرم های مخصوص را تنظیم و امضا نمایند و به ضمیمه مدارک موردنیاز تسلیم کنند . مأمورین راهنمایی و رانندگی منطقه از حرکت اتومبیل هایی که در موعد مقرر شماره گذاری نشده اند جلوگیری به عمل خواهند آورد .
ماده - 4 - پلاک صرفا به اشخاص حقیقی و یا حقوقی مالک وسایل نقلیه تعلق میگیرد و کلیه مسئولیت های ناشی از استفاده غیر مجاز از آن نیز به عهده آنان میباشد .
ماده - 5 - نقل و انتقال مالکیت وسیله نقلیه و اطلاعات موردنیاز به وسیله متصدی شماره گذاری در برگ تایید مالکیت اتومبیل ثبت میشود .
ماده - 6 - فروشنده مکلف است در هنگام فروش وسیله نقلیه خود ، پلاک و فرم مخصوص تنظیم شده را جهت استفاده مجدد خود به واحد شماره گذاری تحویل دهد .
ماده - 7 - در صورت نقل و انتقال مالکیت وسیله نقلیه خریدار موظف است بلافاصله پس از خریداری برابر مفاد ماده 2 نسبت به شماره گذاری وسیله نقلیه و اخذ پلاک جدید و برگ تایید مالکیت به نام خود اقدام نماید .
ماده - 8 - اشخاصی که وسایل نقلیه آنان در خارج از محدوده مناطق آزاد شماره گذاری شده ، میتوانند برابر دستورالعملی که از طرف سازمان اعلام میشود ، برای وسیله نقلیه خود مطابق مفاد این آیین نامه پلاک اخذ نمایند ، پلاک قبلی این قبیل وسایل نقلیه مادام که در منطقه به کار گرفته میشوند در سازمان منطقه نگهداری میشود و اطلاعات آن ها به نیروی انتظامی منتقل میگردد .
ماده - 9 - سازمان منطقه در موارد زیر میتواند از انجام شماره گذاری خودداری نماید :
بند - 1 - در صورتی که وسیله نقلیه معیوب بوده ، یا به جهات فنی بکارگیری آن در منطقه خطرناک باشد .
بند - 2 - چنانچه اصالت وسیله نقلیه احراز نشود .
بند - 3 - هرگاه حقوق و عوارضی که به موجب مقررات سازمان منطقه به وسیله نقلیه تعلق میگیرد ، پرداخت نشده باشد .
بند - 4 - چنانچه وسیله نقلیه دارای علایم و تجهیزات پیش بینی شده در این آیین نامه نباشد .
بند - 5 - هرگاه بیش از پنج سال از زمان ساخت وسیله نقلیه گذشته باشد ، مرگ با اجازه سازمان منطقه .
بند - 6 - موتورسیکلت هایی که موتور آن ها دوزمانه باشد .
ماده - 10 - شماره گذاری وسیله نقلیه از طریق تحویل پلاک و برگ تایید ملایکت به مالک وسیله نقلیه و یا نماینده قانونی وی انجام خواهد شد . انواع پلاک ها و ابعاد و رنگ های آن ها برای وسایل نقلیه مختلف همچنین مدارک موردنیاز برای شماره گذاری و چگونگی ارایه سرویس های مربوط به شماره گذاری به وسیله دستورالعملی که با هماهنگی سازمان مربوط و راهنمایی و رانندگی تهیه خواهد شد تعیین میشود .
ماده - 11 - راهنمایی و رانندگی پس از شماره گذاری وسیله نقلیه سندی که حاوی اطلاعات مربوط به مشخصات وسیله نقلیه و نقل و انتقالات مالکیت آن و مشخصات خریدار و فروشنده باشد ، صادر و در اختیار مالک یا نماینده قانونی وی میگذارد .
ماده - 12 - هرگاه برگ مالکیت یا پلاک وسیله نقلیه مفقود یا ضایع شود ، مالک وسیله نقلیه موظف است حداکثر ظرف 48 ساعت شخصا یا به وسیله نماینده قانونی خود جهت اخذ المثنی برگ تایید مالکیت و یا پلاک جدید به واحد شماره گذاری مراجعه و برابر دستورالعمل مربوط اقدام کند .
ماده - 13 - راهنمایی و رانندگی میتواند به سازندگان و فروشندگان و حمل کنندگان و واردکنندگان و صادرکنندگان وسایل نقلیه فقط جهت عرضه نمودن و یا حمل و نقل آن ها از محلی به محل دیگر بدون انجام تشریفات شماره گذاری پلاک موقت با مدت اعتبار تعیین شده تحویل دهد .
ماده - 14 - اشخاصی که به عنوان وسیله نقلیه تحت مالکیت خود پلاک اخذ نموده اند ، صرفا مجاز به استفاده از آن روی همان وسیله نقلیه خواهند بود .
ماده - 15 - وسیله نقلیه با پلاک ترانزیت که از طریق مبادی ورودی ، وارد مناطق آزاد میشود ، چنانچه راننده یا مالک آن تمایل به استفاده از وسیله را داشته باشد ، پس از انجام تشریفات لازم از طریق سازمان ، برای مدت زمان معین پلاک موقت دریافت مینماید .
ماده - 16 - وسیله نقلیه ای که در مناطق آزاد شماره گذاری شده پس از تشریفات گمرکی به مدت مربوط به ورود اتومبیل های خارجی مجوز تردد موقت سایر نقاط کشور دریافت خواهد کرد .
تبصره - - - وسایل نقلیه شماره گذاری شده در منطقه آزاد چابهار میتوانند تا شعاع 30 کیلومتری از مرز منطقه آزاد تردد نمایند ( محور چابهار - ایرانشهر تا پلیس راه ). سازمان منطقه با هماهنگی گمرک و نیروی انتظامی نحوه اجرای صحیح این تبصره را تدوین خواهند نمود .
فصل - سوم - گواهینامه رانندگی
ماده - 17 - هر کس بخواهد با هر نوع وسیله نقلیه موتوری در محدوده مناطق آزاد رانندگی نماید باید دارای گواهینامه معتبر رانندگی مربوط به آن وسیله باشد .
ماده - 18 - گواهینامه های رانندگی معتبر عبارتند از :
بند - 1 - گواهینامه های صادر شده در داخل کشور .
بند - 2 - گواهینامه های خارجی معتبر مورد تایید مناطق آزاد .
فصل - چهارم - معاینه وسایل نقلیه
ماده - 19 - کلیه وسایل نقلیه موتوری باید دارای برگ معتبر معاینه فنی ( تایید صحت فنی ) که به وسیله راهنمایی و رانندگی هر منطقه آزاد صادر میشود باشند . راندن وسایل نقلیه موتوری فاقد برگ معتبر معاینه فنی ممنوع است . برگ معاینه فنی باید همواره در دسترس و قابل ارایه باشد . مدت اعتبار برگ معاینه فنی را راهنمایی و رانندگی معین مینماید .
ماده - 20 - هرگاه در وسیله نقلیه عیب و نقص فنی بروز نماید و یا از وضعیت استاندارد خارج شود و یا تردد و به کارگری آن خطرناک و ناامن تشخیص داده شود ، راهنمایی و رانندگی هر منطقه ضمن اخذ برگ معاینه فنی ، وسیله نقلیه را به تعمیرگاه هدایت میکند و تا زمانیکه صحت فنی وسیله نقلیه تایید نشده باشد تردد و بکارگیری آن مجاز نخواهد بود .
ماده - 21 - راهنمایی و رانندگی هر منطقه میتواند موارد معاینه فنی و استاندارد های هر قسمت را مشخص و اعلام نماید .
ماده - 22 - چنانچه سازمان هر یک از مناطق آزاد برای ایمنی تردد و یا جلوگیری از آلودگی محیط زیست نصب تجهیزاتی را بر روی وسایل نقلیه ضروری اعلام نماید همگان موظف به رعایت آن میباشند .
ماده - 23 - راهنمایی و رانندگی هر منطقه برحسب ضرورت میتواند صدور برگ معاینه فنی را برای مدت یک سال به اشخاص حقیقی و یا حقوقی واگذار نماید و تمدید آن برای دوره های یک ساله بلامانع است .
ماده - 24 - برگ و برچسب معاینه فنی در مرکز مجاز معاینه فنی وسایل نقلیه که برای بازدید صحت قسمت های مختلف وسیله نقلیه و رعایت مقررات و استاندارد های مربوط به آن آماده شده به وسیله بازدید کننده فنی صادر میشود . بازدید کننده فنی شخصی است که تمام مقررات و استاندارد های معاینه فنی را می داند .
ماده - 25 - در موارد زیر راهنمایی و رانندگی هر منطقه میتواند از صدور مجوز انجام معاینه فنی برای تعمیرگاه ها و یا اشخاص خودداری کرده و یا مجوز صادره را باطل نماید :
بند - 1 - در صورتی که مسئول مرکز معاینه و یا بازدید کننده فنی دارای سابقه محکومیت کیفری مؤثر باشد .
بند - 2 - در صورتی که مرکز معاینه فنی در وضعیت و شرایط استاندارد نباشد .
بند - 3 - در صورتی که مرکز معاینه فنی بدون رعایت ضوابط ، برگ معاینه صادر نموده باشد .
بند - 4 - در صورتی که بازدید کننده فنی بدون بازدید از وسیله نقلیه برگ معاینه فنی صادر کره باشد .
ماده - 26 - مجوز صدور برگ معاینه فنی وسایل نقلیه قابل انتقال به دیگران نیست .
ماده - 27 - برای هر مرکز مجاز معاینه فنی و بازدید کننده فنی از طرف راهنمایی و رانندگی هر منطقه معرفینامه صادر خواهد شد .
ماده - 28 - مراکز مجاز معاینه فنی به وسیله یک تابلو مخصوص مشخص میشوند که در هنگام ابطال مجوز باید آن را عودت دهند .
ماده - 29 - بازرسان راهنمایی و رانندگی هر منطقه در هر زمان میتوانند از نحوه عمل مراکز معاینه فنی و دفاتر و مدارک مربوط بازدید به عمل آورند و مسئولین مراکز ملزم به همکاری میباشند .
ماده - 30 - به وسیله مناطق آزاد برای بازدید فنی ( بازدید به وسیله نیروی انتظامی انجام میشود ) و صدور برگ معاینه فنی و برچسب ، مبلغی ( طبق آیین نامه اجرایی اخذ عوارض در مناطق تجاری - صنعتی ) به عنوان تعرفه تعیین میشود که هنگام مراجعه باید پرداخت شود .
ماده - 31 - مشخصات دستگاه های لازم برای بازدید فنی از سوی راهنمایی و رانندگی هر منطقه تعیین و اعلام میشود و مراکز معاینه فنی باید دستگاه های مذکور را در مدت زمان تعیین شده تهیه و مورد استفاده قرار دهند .
ماده - 32 - هر مرکز مجاز معاینه فنی باید دفتری را به منظور ثبت مشخصات وسایل نقلیه مورد بازدید اختصاص دهد .
فصل - پنجم - تصادفات
ماده - 33 - راننده هر وسیله نقلیه که مرتکب تصادف منجر به جرح یا فوت شود ، موظف است صحنه تصادف را حفظ کرده و مراتب را در اسرع وقت به راهنمایی و رانندگی منطقه اطلاع دهد و مادام که تشریفات مربوط به رسیدگی به تصادف وسیله کارشناسان خاتمه نیافته از تغییر وضعیت صحنه تصادف خودداری کند ، لیکن در تصادفات منجر به خسارات چنانچه وسیله نقلیه قابل حرکت باشد راننده ملزم است آن را در نزدیک ترین محلی که موجب سد معبر نشود برای رسیدگی و بازدید متوقف سازد .
تبصره - - - چنانچه راننده وسیله نقلیه مراتب وقوع تصادف را اطلاع ندهد ، مالک وسیله نقلیه و سایر سرنشینان موظف به دادن اطلاع میباشند .
ماده - 34 - رسیدگی به کلیه تصادفات رانندگی در مناطق آزاد به وسیله کارشناسان راهنمایی و رانندگی هر منطقه که برای این منظور آموزش دیده اند ، با تنظیم فرم های مربوط انجام پذیرفته و به مراجع صلاحیت دار ارسال میشود .
ماده - 35 - رانندگان و سرنشینان وسیله نقلیه ای که تصادف نموده اند در صورت وقوع جرح موظفند کمک های موردنیاز را به مجروحین نموده نسبت به اعزام آنان به مراکز درمانی اقدام نمایند .
ماده - 36 - چنانچه رانندگان و سرنشینان وسیله نقلیه ای که تصادف نموده قادر به رساندن مصدومین به مراکز درمانی نباشد سایر افراد حاضر به شرط داشتن توانایی موظفند ضمن انجام کمک های لازم در صورت نیاز ، مصدومین را به مراکز درمانی منتقل کنند . در اینگونه موارد مأمورین فقط اجازه دارند مشخصات کمک دهنده را ثبت نمایند .
ماده - 37 - مراکز درمانی در هر صورت ملزم به پذیرش مصدومین ناشی از تصادفات و انجام اقدامات لازم در این زمینه میباشند .
ماده - 38 - مراکز درمانی و پزشکان ملزم به تکمیل فرم گزارش رجوع مصدومین تصادفات و شرح اقدامات انجام شده برای هر یک از آنان و ارسال به راهنمایی و رانندگی منطقه میباشد .
ماده - 39 - چنانچه در هنگام معالجه مصدومین یا سایر بیماران مشخص شود رانندگان آنان در آینده سبب خطر برای خود و سایرین خواهند شد پزشک معالج باید مراتب را به راهنمایی و رانندگی منطقه اطلاع دهد .
ماده - 40 - راننده هر وسیله نقلیه ای که با وسایل نقلیه در حال توقف ، حیوانات ، علایم راهنمایی ، چراغ برق ، درخت و سایر اجسام تصادف نماید ، باید مراتب را به راهنمایی و رانندگی منطقه اطلاع دهد .
ماده - 41 - تعمیرگاه ها و توقفگاه ها موظفند ظرف 24 ساعت پس از رویت وسیله نقلیه ای که آثار تصادف و برخورد در آن وجود دارد مراتب را به راهنمایی و رانندگی منطقه اطلاع دهند .
ماده - 42 - راهنمایی و رانندگی هر منطقه میتواند به منظور کاهش میزان تصادفات ، رانندگان مقصر را تحت آموزش مجدد قرار دهند .
فصل - ششم - تجهیزات
ماده - 43 - اشخاص حق ندارند هیچ نوع وسیله نقلیه ای را که فاقد لوازم و تجهیزات مذکور در این فصل ، یا دارای لوازم و تجهیزات مخالف مقررات باشد ، در راه ها برانند یا برای رانندگی در اختیار دیگری بگذارند .
ماده - 44 - کلیه وسایل نقلیه موتوری دارای چهار چرخ یا بیشتر ، حداقل باید دارای چراغ هایی به شرح زیر باشند :
بند - 1 - دو چراغ با نور سفید در طرفین جلو که نور آن ها قابل تبدیل به سمت بالاو پایین باشد ، به نحوی که به وسیله نور بالا اشخاص و یا اشیا از فاصله 150 متری و به وسیله نور پایین از فاصله 35 متری تشخیص داده شوند .
بند - 2 - دو چراغ کوچک با نور زرد یا سفید برای تشخیص عرض وسیله نقلیه در منتهی الیه طرفین جلو ، نور این چراغ ها باید از فاصله 150 متری دیده شود .
بند - 3 - دو چراغ با نور قرمز جهت تشخیص عرض وسیله نقلیه در منتهی الیه طرفین عقب ، نور این چراغ ها باید از فاصله 150 متری دیده شود .
بند - 4 - دو چراغ کوچک با نور قرمز برای ترمز در طرفین عقب که به محض گرفتن ترمز روشن شود ، نور این چراغ ها باید از فاصله 150 متری دیده شود .
بند - 5 - یک چراغ به رنگ سفید برای روشن نمودن پلاک عقب .
بند - 6 - یک چراغ کوچک به رنگ زرد یا سفید در عقب که فقط هنگام استفاده از دنده عقب روشن شود .
بند - 7 - دو نورتاب قرمز در طرفین عقب .
ماده - 45 - موتورسیکلت باید حداقل یک چراغ و حداکثر دو چراغ با نور سفید در جلو که تا فاصله 150 متری را روشن نماید و یک چراغ قرمز با شیشه نورتاب قابل رویت از فاصله 150 متری در عقب و دو آیینه روی فرمان داشته باشد .
ماده - 46 - هر دوچرخه باید یک چراغ با نور سفید در جلو که تا مسافت 150 متری را روشن نماید و یک چراغ قرمز و نورتاب قابل رویت از فاصله 20 متری درعقبی و یک زنگ یا بوق که صدای آن از فاصله 30 متری شنیده شود ، داشته باشد .
ماده - 47 - هیچ وسیله نقلیه موتوری نباید بیش از چهار چراغ نور سفید و زرد در جلو داشته باشد که نوری بیش از 300 شمع تولید کننده و نور هر چراغ عقب نیز نباید از 3 شمع کمتر باشد .
ماده - 48 - وسایل نقلیه موتوری سنگین که حداقل 205 سانتی متر عرض و حداقل 9 متر طول داشته باشند میتوانند علاوه بر چراغ های مذکور در ماده 45 دو چراغ با نور زرد در جلو و سه چراغ با نور قرمز در عقب داشته باشند . استفاده از این چراغ ها تنها در راه های فاقد روشنایی مجاز است .
ماده - 49 - وسایل نقلیه موتوری با طول 6 متر یا بیشتر باید در هر پهلو حداقل چهار چراغ کوچک با نور زرد یا قرمز یا به همین تعداد نورتاب داشته باشند .
ماده - 50 - کلیه وسایل نقلیه موتوری باید دارای حداقل چهار چراغ چشمک زن با نور زرد باشند که دو چراغ در طرفین جلو و دو چراغ در طرفین عقب به عنوان راهنما کار کنند .
ماده - 51 - وسایل نقلیه راهنمایی و رانندگی ، آمبولانس ، نیروی انتظامی و آتش نشانی باید دو چراغ قرمزگردان در مرتفع ترین نقطه خود داشته و مجهز به آژیر و بلندگو باشند . سایر وسایل نقلیه امدادی فقط از یک چراغ زرد و آژیر استفاده می نمایند . سرویس مدارس باید یک چراغ گردان زرد و آژیر در مرتفع ترین نقطه خود داشته باشد .
ماده - 52 - در مواردی که بکارگیری چراغ های الکتریکی ، با ایمنی محموله وسایل نقلیه ، مغایرت داشته باشد ، باید از چراغ های ایمنی و نورتاب استفاده شود .
ماده - 53 - هر وسیله نقلیه موتوری دارای چهار چرخ یا بیشتر باید ، حداقل دارای دو سیستم جداگانه ترمز باشد که یک سیستم برای متوقف ساختن وسیله نقلیه و سیستم دیگر برای نگهداشتن وسیله نقلیه در حال توقف به کار گرفته شود .
ماده - 54 - هر دوچرخه موتوردار و موتورسیکلت باید دارای دو سیستم ترمز باشد که یکی بر روی چرخ جلو و دیگری بر روی چرخ عقب اثر نماید .
ماده - 55 - هر دوچرخه باید حداقل دارای یک سیستم ترمز باشد که بر روی چرخ عقب یا هر دو چرخ اثر نماید .
ماده - 56 - یدک ها و شبه یدک هایی که ظرفیت آن ها از 1400 کیلوگرم بیشتر است باید دارای سیستم ترمز باشند . نحوه ساختمان این سیستم ترمز باید به صورتی باشد که در صورت قطع ناگهانی اتصال ترمز خود به خود گرفته شود و یدک یا شبه یدک را متوقف سازد .
ماده - 57 - هر وسیله نقلیه موتوری چهار چرخ یا بیشتر باید حداقل دارای یک آینه مخصوص در داخل اطاق و یک آینه مخصوص در بیرون اطاق سمت راننده باشد . به نحوی که عبور وسایل نقلیه از پشت سر و پهلو برای راننده قابل رویت باشد .
ماده - 58 - کلیه وسایل نقلیه موتوری دارای شش چرخ یا بیشتر باید در پشت تمام چرخ ها دارای گل پخش کن باشند .
ماده - 59 - هر وسیله نقلیه موتوری دارای شیشه جلو باید مجهز به دستگاهی برای پاک کردن باران ، برف و رطوبت شیشه باشد که به طور خودکار یا به دلخواه راننده کار کند .
ماده - 60 - تمام شیشه های وسایل نقلیه موتوری باید از نوع ایمنی باشد .
ماده - 61 - نصب شیشه های رنگی که دید راننده را بسیار محدود کند یا استفاده از اسپری هایی که این محدودیت را ایجاد نماید ممنوع است .
ماده - 62 - نصب شیشه هایی که نور را کاملا منعکس نماید ( با استفاده از اسپری یا عامل دیگر ) روی وسایل نقلیه ممنوع است .
ماده - 63 - کلیه وسایل نقلیه موتوری باید دارای منبع اگزوز باشند که مانع از ایجاد صدای ناهنجار شود . مستقیم کردن خروجی اگزوز ممنوع است .
ماده - 64 - تمام صندلی های وسایل نقلیه موتوری باید مجهز به کمربند ایمنی باشد .
ماده - 65 - راننده و ترک نشین موتورسیکلت باید از کلاه ایمنی استفاده نمایند .
ماده - 66 - کلیه وسایل نقلیه موتوری باید یک مثلث نورتاب قابل رویت از فاصله 150 متری همراه داشته باشند . اتوبوس ها ، کامیون ها و تریلی ها باید حداقل دارای دو مثلث نورتاب باشند .
ماده - 67 - کلیه وسایل نقلیه مسافربری باید دارای جعبه کمک های اولیه و کپسول آتش نشانی مناسب باشند .
ماده - 68 - وسایل نقلیه موتوری که راهنمایی و رانندگی اعلام نماید باید مجهز به دستگاه سرعت نگار باشند .
ماده - 69 - عاج لاستیک چرخ ها وسایل نقلیه در ساییده ترین قسمت نباید کمتر از 2 میلی متر باشد .
فصل - هفتم - مقررات حمل و نقل بار و مسافر
ماده - 70 - حمل مسافر و بار بیش از ظرفیت مجاز وسیله نقلیه ممنوع است .
ماده - 71 - نصب باربند و حمل بار روی سقف اتوبوس و مینی بوس ممنوع است .
ماده - 72 - حمل هرگونه مواد محترقه و آتش زا و سریع الاشتعال توسط وسایل نقلیه مسافربری ممنوع است .
ماده - 73 - وسایل نقلیه مسافربری به تناسب فصل باید دارای تجهیزات گرم کننده و سردکننده باشند .
ماده - 74 - رانندگان وسایل نقلیه مسافربری مکلفند در ساعات شب و با تاریک شدن هوا چراغ داخل وسیله نقلیه را روشن نگهدارند .
ماده - 75 - اتوبوس ها و سرویس ها مدارس ملزم به داشتن یک نفر خدمه میباشند .
ماده - 76 - رانندگان وسایل نقلیه باربری موظفند در هنگام بارگیری با استفاده از وسایل مناسب بار وسیله نقلیه خود را کاملا مهار نمایند و در صورت لزوم به وسیله پوشش آن را محفوظ نمایند هرگاه محموله یا قسمتی از آن سقوط کند راننده مسئول است .
ماده - 77 - طول و عرض بار وسایل نقلیه باربری نباید از اطاق بار آن بیرون باشد .
ماده - 78 - راننده یا مالک وسیله نقلیه باربری مسئول خسارت وارده به راه در اثر حمل بار غیر مجاز میباشد .
ماده - 79 - توزیع وسایل نقلیه باربری در مکان هایی که باکسول نصب گردیده انجام میشود رانندگان وسایل نقلیه باربری موظفند وسایل نقلیه خود را در جهت توزین به روی باسکول ها هدایت کنند .
ماده - 80 - هرگاه در موقع توزین معلوم شود که بیش از وزن مجاز بارگیری شده ، بار اضافی تخلیه میشود . مسئولین انبار کردن و حفظ بار اضافی به عهده راننده یا مالک وسیله نقلیه میباشد .
ماده - 81 - مناطق آزاد میتوانند جهت حمل محمولاتی که قابل تجزیه و تفکیک نبوده بیش از ظرفیت یا بزرگ تر از حجم معین است ، پروانه مخصوص که حاوی مشخصات و ظرفیت وسیله نقلیه حمل کننده و وزن و ابعاد بار و مسیر و تعداد دفعات رفت و برگشت یا مدت حمل مستمر است صادر کنند . این پروانه باید تا پایان مدت اعتبار آن نزد راننده موجود باشد و هنگام مراجعه مأمورین راهنمایی و رانندگی ارایه شود .
ماده - 82 - حمل مایعات باید به وسیله تانکر انجام شود و حمل مایعات در مخازن نیمه خالی ممنوع است .
ماده - 83 - حمل مواد محترقه و آتش زا فقط با وسایل نقلیه مخصوص مجاز است .
ماده - 84 - طول و عرض وسایل نقلیه برابری همان است که برطبق مشخصات کاتالوگ کارخانه سازنده تعیین شده ولی ظرفیت آن به وسیله شماره گذاری تعیین میشود .
فصل - هشتم - مقررات مختلف
ماده - 85 - عابرین پیاده هنگام حرکت در طول راه هایی که پیاده رو دارد حق ندارند از سواره رو عبور کنند .
ماده - 86 - در راه هایی که پیاده رو وجود ندارد و یا در صورت وجود به جهاتی قابل استفاده نباشد عابرین پیاده موظفند هنگام حرکت در طول سواره رو از منتهی الیه سمت چپ خود به نحوی عبور نمایند که حرکت وسایل نقلیه مقابل در خلاف جهت ایشان انجام گیرد .
ماده - 87 - عابرین پیاده موظفند برای گذشتن از عرض راه حتما از گذرگاه عابر پیاده عبور نمایند .
ماده - 88 - در تقاطع های فاقد گذرگاه عابر پیاده هم سطح ، عابرین پیاده موظفند هنگام عبور از گذرگاه عابر پیاده از چراغ راهنمایی نیز متابعت نمایند .
ماده - 89 - عابرین پیاده برای عبور از عرض راه مکلفند به طور ناگهانی از پیاده رو داخل سواره رو نشده ضمن توجه به مسیر عبور وسایل نقلیه با احتیاط از کوتاه ترین مسیر از عرض راه عبور نمایند .
ماده - 90 - اشخاصی که به هر عنوان بر روی راه ها کار میکنند قبل از شروع به کار باید علایم ایمنی عبور و مرور را در محل و به لباس های کارگران و وسایل نقلیه خود نصب نمایند . در غیر اینصورت مأمورین موظف به جلوگیری از فعالیت آنان میباشند .
ماده - 91 - به غیر از ماموران راهنمایی و رانندگی هیچ کس حق ندارد برای هدایت و حفاظت وسایل نقلیه در سواره رو و خیابان بایستند یا قدم بزند .
ماده - 92 - اشخاصی که به وسیله چرخ معلولین ( ویلچر ) حرکت میکنند و یا کودکانی که به وسیله کالسکه حمل میشوند در حکم عابر پیاده میباشند .
ماده - 93 - رانندگان وسایل نقلیه در حال حرکت موظفند برای جلوگیری از تصادف فاصله مناسبی را نسبت به وسیله نقلیه جلویی خود حفظ نمایند . در راه هایی که سرعت مجاز بیش از 60 کیلومتر در ساعت است فاصله مجاز بین وسایل نقلیه یک متر به ازای هر کیلومتر ساعت میباشد .
ماده - 94 - وسایل نقلیه موتوری با طول بیش از 12 متر موقع عبور در راه های غیر مسکونی باید فاصله بیشتری با وسایل نقلیه جلویی خود داشته باشند به نحوی که وسیله نقلیه دیگری که از آن ها سبقت میگیرد بتواند پس از سبقت مجددا در جلوی آن ها وارد مسیر اولیه شود .
ماده - 95 - وسایل نقلیه ای که به صورت کاروان و دسته جمعی در راهی عبور میکنند نیز مشمول ماده 92 میباشند .
ماده - 96 - حرکت با دنده خلاصی در سرازیری ها ممنوع است .
ماده - 97 - امتناع از قبول مسافر و همچنین نرساندن مسافر به مقصد برای وسایل نقلیه مسافربری عمومی در حال سرویس ممنوع است .
ماده - 98 - رانندگان هنگام رانندگی حق صحبت با استعمال دخانیات و یا خوردن و آشامیدن را نداشته و باید صرفا به هدایت وسیله توجه داشته باشند .
ماده - 99 - اشخاصی که موادمخدر یا مشروبات الکلی و یا دارو های آرام بخش و خواب آور مصرف نمایند تا رفع کامل آثار آن حق رانندگی ندارند .
ماده - 100 - وسایل نقلیه امدادی جهت انجام مأموریت فوری در صورت به کار بردن چراغ گردان مخصوص یا آژیر تا حدودی که موجب تصادف نشوند مجاز به انجام اعمال زیر میباشند :
بند - 1 - توقف در محل ممنوعه .
بند - 2 - تجاوز از سرعت مجاز .
بند - 3 - سبقت از سمت راست وسیله نقلیه دیگر .
بند - 4 - عبور از طرف چپ راه .
بند - 5 - دور زدن در نقاط ممنوعه .
بند - 6 - گذشتن از چراغ قرمز یا عدم رعایت علائم دیگر ایست ، مشروط به اینکه از سرعت وسیله نقلیه در اینگونه محل ها تا حد امکان کاسته شود .
ماده - 101 - وسایل نقلیه امدادی که مجاز به داشتن آژیر میباشند فقط در مواقعی که برای انجام مأموریت فوریتی در حرکتند باید از آن ها استفاده نمایند .
ماده - 102 - اتومبیل های مدارس فقط در مواقع سوار و پیاده کردن دانش آموزان حق استفاده از علایم مخصوص را دارند .
ماده - 103 - راندن وسیله نقلیه ای که بیش از ظرفیت مجاز بار یا مسافر گرفته باشد ممنوع است .
ماده - 104 - راندن وسایل نقلیه در پیاده رو یا از وسط دستجات ممنوع است .
ماده - 105 - سوار شدن یا سوار کردن اشخاص در قسمت خارجی وسیله نقلیه ممنوع است .
ماده - 106 - سوار شدن یا سوار کردن اشخاص در قسمت بار و یا روی بار وسایل نقلیه بار و یا روی بار وسایل نقلیه باربری ممنوع است .
ماده - 107 - درب های هر وسیله نقلیه در حال حرکت باید کاملا بسته باشد و باز کردن آن ها قبل از توقف کامل مجاز نیست .
ماده - 108 - چنانچه درب وسیله نقلیه به گونه ای باز شود که برای عابرین یا وسایل نقلیه دیگر خطر به وجود آورد سرنشین یا راننده مسئول خواهد بود .
ماده - 109 - رانندگان وسایل نقلیه هنگام عبور از معابر و گذرگاه های تنگ یا پرجمعیت و یا در مواردی که بیشتر از 50 متر مقابل آن ها مرئی نیست مکلفند آهسته حرکت کنند و در صورت احتمال حداکثر یا اخلال نظم و مزاحمت برحسب مورد وسیله نقلیه را کند و یا آن را متوقف سازند .
ماده - 110 - هیچ کس حق ندارد وسیله نقلیه ای که متعلق به او نیست یا برای رانندگی در اختیار او گذاشته نشده را بدون اجازه کسی که آن را در اختیار دارد از محل خود حرکت دهد یا با آن رانندگی کند مگر مأموران انتظامی آن هم در حدود مقررات و وظایف قانونی .
ماده - 111 - هیچ کس نمی تواند به شخص فاقد گواهینامه رانندگی لازم اجازه رانندگی یا وسیله نقلیه خود را بدهد .
ماده - 112 - هنگامی که وسیله نقلیه بخواهد از تقاطع بدون راه بند راه آهن بگذرد ، راننده باید در پنج متری تقاطع توقف کند درب وسیله نقلیه را باز کرده و به صدای احتمالی عبور قطار گوش کند ، چنانچه از عدم عبور قطار مطمئن شد وسیله نقلیه را در دنده قرار داده ، بدون عوض کردن دنده از تقاطع عبور کند .
ماده - 113 - چنانچه مأموران راهنما در محل تقاطع راه آهن حضور داشته باشند عبور وسایل نقلیه از تقاطع باید با فرمان آنان انجام گیرد .
ماده - 114 - مأموران مسئول راه مکلفند از عبور و مرور در راه هایی که به واسطه خرابی یا علل دیگر خطرناک میباشند تا تعمیر و دفع علل خطر جلوگیری به عمل آورند یا از حرکت برخی از انواع وسایل نقلیه و یا از وسایل نقلیه ای که مجهز به وسایل لازم نیستند ممانعت به عمل آورند .
ماده - 115 - حمل جنازه باید با وسایل نقلیه مخصوص انجام گیرد مگر با اجازه راهنمایی و رانندگی .
ماده - 116 - هیچ کس حق ندارد در حالیکه سوار بر دوچرخه باشد به وسایل نقلیه در حال حرکت تکیه و آن ها را وسیله حرکت خود قرار دهد .
ماده - 117 - تکیه نمودن و آویزان شدن اشخاص به وسایل نقلیه ممنوع است .
ماده - 118 - هیچ کس حق ندارد در حالیکه سوار بر کفش های چرخدار یا اتومبیل های اسباب بازی یا چرخ های بلبرینگ باشد در سواره رو حرکت کند .
ماده - 119 - هیچ کس حق ندارد بر روی سواره رو زباله یا شیشه یا قطعات فلزی و مایعات لزج بریزد و به طور کلی هر چیزی که باعث سد راه و یا ایجاد خطر و انحراف وسایل نقلیه از مسیر حرکت باشد ممنوع است .
ماده - 120 - هر راننده باید از علایم راهنمای و رانندگی اطاعت نماید .
ماده - 121 - راهنمایی و رانندگی میتواند استفاده از لوازم یا تجهیزات مشخصی را برای رانندگان یا وسیله نقلیه ممنوع سازد .
ماده - 122 - راهنمایی و رانندگی میتواند با هماهنگی سازمان منطقه آزاد شکل ظاهری و رنگ و نوار رنگی و تجهیزات هر نوع وسیله نقلیه را بسته به نوع استفاده از آن تعیین و اعلام نماید .
ماده - 123 - در وسایل نقلیه باربری اطاق خواب جزء اطاق راننده محسوب میشود .
ماده - 124 - موتورسیکلت ها نباید از نیم ساعت قبل از غروب تا نیم ساعت پس از طلوع آفتاب در راه هایی که حداکثر سرعت مجاز در آن ها بیش از 80 کیلومتر در ساعت است حرکت نمایند .
ماده - 125 - راهنمایی و رانندگی میتواند در صورتی که به سلامت جسمی یا روحی دارنده گواهینامه برای کنترل وی بر وسیله نقلیه ، تردید کند وی را به مراجع پزشکی ذی صلاح معتمد جهت آزمایش و ارسال نتیجه ، معرفی نماید .
ماده - 126 - هیچ کس حق ندارد به علایم راهنمایی و رانندگی صدمه بزند .
ماده - 127 - راهنمایی و رانندگی میتواند استفاده از خط عبوری در منتهی الیه سمت چپ راه را برای پاره ای وسایل نقلیه ممنوع سازد مشروط بر اینکه هر مسیر راه حداقل دارای سه خط عبور باشد .
ماده - 128 - حمل سرنشین در داخل خانه سیار هنگام یدک کشی آن ممنوع است .
ماده - 129 - راهنمایی و رانندگی هرگونه اطلاعیه یا اخطاریه را به آخرین آدرس مالکین وسیله نقلیه خواهد فرستاد ، پانزده روز پس از ارسال آن ها تلقی بر اطلاع مالک خواهد بود .
ماده - 130 - در صورتی که پارک وسیله نقلیه موجب سد معبر شود و یا برای تردد سایر وسایل نقلیه ایجاد خطر نماید به وسیله عوامل راهنمایی و رانندگی و با امکانات لازم به محل مناسب انتقال می یابد . در اینصورت هزینه جابجایی و نگهداری وسیله نقلیه علاوه بر پرداخت جریمه تخلف به عهده مالک خواهد بود .
ماده - 131 - مسابقه گذاردن بین دو یا چند وسیله نقلیه یا حرکت در موازات یکدیگر و راه ندادن به وسایل نقلیه دیگر برای سبقت مجاز ممنوع است .
فصل - نهم - علائم راهنمایی و رانندگی
ماده - 132 - علایم راهنمایی و رانندگی که برای کنترل و تنظیم عبور و مرور در راه های مناطق آزاد به کار میرود به وسیله راهنمایی و رانندگی تعیین و در محل های مناسب نصب میگردد . کلیه رانندگان وسایل نقلیه و عابرین پیاده موظفند از علایم مذکور تبعیت نمایند .
ماده - 133 - کنترل و تنظیم عبور و مرور به وسیله چراغ ، تابلو ها ، خطوط ، نوشته ها ، مأموران انتظامی و یا هر وسیله دیگری که برحسب مورد مقتضی باشد به عمل می آید . در هر حال فرمان مأموران راهنمایی و رانندگی بر تمام علایم دیگر مقدم است .
ماده - 134 - در محل هایی که عبور و مرور به وسیله چراغ راهنمایی کنترل میشود رنگ های زیر برای مقاصدی که معین شده به کار میرود :
بند - 1 - چراغ سبز برای حرکت : وسایل نقلیه ای که با چراغ سبز روبرو میشوند حق عبور یا گردش را دارند مگر آن که گردش به وسیله علامت دیگری ممنوع شده باشد در هر حال وسایل نقلیه در حال گردش باید حق تقدم وسایل نقلیه ای که مستقیما میروند و حق تقدم عابرین پیاده ای که از گذرگاه پیاده رو در حرکتند رعایت نمایند .
بند - 2 - چراغ زرد برای احتیاط : وسایل نقلیه ای که با چراغ زرد روبرو میشوند بایستی قبل از خط ایست گذرگاه عابر پیاده توقف نمایند و اگر قبلا وارد تقاطع شده اند موظفند به حرکت خود ادامه دهند و از تقاطع و گذرگاه عابر ، عبور نمایند .
بند - 3 - چراغ قرمز برای ایست کامل : وسایل نقلیه ای که با چراغ قرمز روبرو میشوند باید قبل از خط ایست گذرگاه عابر پیاده توقف کامل نمایند و در صورت نبودن خط ایست در فاصله پنج متری چراغ راهنمایی بایستند و تا روشن شدن چراغ سبز منتظر بمانند .
بند - 4 - چراغ چشمک زن زرد برای عبور با احتیاط : وسایل نقلیه مکلفند با مشاهده این چراغ از تقاطع و گذرگاه پیاده با احتیاط کامل و سرعت کم عبور نمانید .
بند - 5 - چراغ چشمک زن قرمز برای ایست و عبور : وسایل نقلیه در صورت برخورد با این چراغ باید قبل از ورود به تقاطع یا گذرگاه پیاده توقف کامل کنند و پس از اطمینان از عدم وجود خطر تصادف عبور نمایند .
ماده - 135 - انواع خطوطی که روی راه ها باید کشیده شود مطابق نمونه ها منضم به آیین نامه راهنمایی و رانندگی است .
ماده - 136 - تابلو ها باید مطابق نمونه بین المللی که ضمیمه آیین نامه راهنمایی و رانندگی است تهیه و نصب شود .
ماده - 137 - در محل هایی که چراغ قرمز یا هر نوع علایم ایست دیگر وجود دارد ممکن است به وسیله پیکان سبزی که در کنار چراغ قرمز تعبیه میشود یا با نصب تابلو به وسایل نقلیه اجازه داده شود که در مسیر معینی حرکت نمایند در این مورد رعایت حق تقدم پیادگان و وسایل نقلیه که با چراغ سبز جهت دیگر اجازه عبور داشته اند الزامی است .
ماده - 138 - نصب آگهی یا علامت یا تابلو یا وسایلی که دارای شباهت با علایم راهنمایی و رانندگی باشد یا از آن ها تقلید شود و یا منظور از آن ، هدایت و کنترل وسایل نقلیه باشد و یا به طریقی باعث جلوگیری از رویت علایم راهنمایی و رانندگی گردد همچنین نصب چراغ های رنگی تبلیغاتی در مجاورت چراغ های راهنمایی به طوریکه موجب اشتباه رانندگان گردد ممنوع است . مقامات انتظامی میتوانند در صورت مشاهده چنین اشیایی جهت برداشتن آن ها اقدام و هزینه های متعلقه را دریافت نمایند .
ماده - 139 - هیچ کس حق ندارد در علایم راهنمایی و رانندگی و دیگر وسایل تنظیم عبور و مرور وسایل نقلیه تغییراتی بدهد و یا در متن آن تصرفاتی نماید .
ماده - 140 - علایم راهنمایی و رانندگی که به صورت نوشته به کار میرود و نوشته های متن تابلو های راهنمایی و رانندگی باید به دو زبان فارسی و لاتین باشد .
ماده - 141 - رانندگانی که قصد گردش به راست یا چپ یا توقف را دارند مکلفند از فاصله یک صد متری محل گردش یا توقف به وسیله چراغ راهنما به ترتیب زیر علامت بدهند :
بند - 1 - برای گردش به راست : چراغ راهنمای سمت راست را روشن کنند .
بند - 2 - برای گردش به چپ : چراغ راهنمای سمت چپ را روشن کنند .
بند - 3 - برای توقف : چراغ راهنمای سمت راست را روشن کنند .
ماده - 142 - رانندگان وسایل نقلیه غیر موتوری فاقد چراغ راهنما باید با دست به ترتیب زیر علامت بدهند :
بند - 1 - برای گردش به راست : دست چپ را به طرف بالا نگاهدارند .
بند - 2 - برای گردش به چپ : دست چپ را به طور افقی نگاهدارند .
بند - 3 - برای توقف : دست چپ را به طرف پایین نگاهدارند .
ماده - 143 - علایم اخباری همچنین علایم سبقت گرفتن به شرح زیر است :
بند - 1 - در روز بوق کوتاه .
بند - 2 - در شیب چند بار خاموش و روشن کردن چراغ بزرگ جلوی وسیله نقلیه یا تعویض استپ هنگام سبقت گرفتن ، همچنین در روز و شب برای جلب توجه وسایل نقلیه پشت سر ، استفاده از چراغ راهنما ضروری است .
ماده - 144 - رانندگان وسایل نقلیه ای که مواد خطرناک حمل میکنند باید در طرفین و عقب وسیله نقلیه تابلوهایی که روی آن کلمه خطر با حروف درشت به رنگ قرمز نوشته شده باشد نصب کنند .
ماده - 145 - هرگاه وسیله نقلیه ای شب در کنار راه توقف کند و نور کافی در محل برای تشخیص اشیا از فاصله 150 متری وجود نداشته باشد راننده ( اعم از اینکه داخل وسیله نقلیه باشد یا خارج آن ) مکلف است چراغ های کوچک جلو و خطر عقب وسیله را روشن نگه دارد .
ماده - 146 - هرگاه در راه ها ، نقصی برای هر نوع وسیله نقلیه موتوری ایجاد شود راننده مکلف است آن را از مسیر عبور و مرور خارج و در محل مناسبی که موجب سد راه و مزاحمت سایر وسایل نقلیه و عابرین پیاده نباشد متوف سازد ، در این موارد و در سایر مواردی که وسیله نقلیه قادر به حرکت نباشد و انتقال آن به محل مناسب مقدور نشود به منظور اخبار به سایر راندگان علایم ایمنی به ترتیبی زیر در محل قرار دهد : یک مثلث نورتاب قرمز به ابعاد 30 سانتی متر در فاصله افتاد متری عقب و در مسیر موافق عبور کامیون ها و تریلی ها و اتوبوس ها ، مثلث مشابه دیگری در فاصله هفتاد متری جلو وسیله نقلیه به نحوی که کاملا قابل رویت باشد .
ماده - 147 - اگر وسیله نقلیه ای که مواد خطرناک حمل میکند در ساعات و شرایط مندرج در ماده 145 در راه ها خارج شهر از کار بیفتد راننده موظف است که علاوه بر استفاده از مثلث نورتاب یک چراغ الکتریکی قرمز با باطری در فاصله هفتاد متری جلو و یکی در فاصله هفتاد متری عقب و یکی در پهلوی وسیله از کارافتاده بگذارد .
ماده - 148 - رانندگان کلیه وسایل نقلیه موظفند که از منتهی الیه سمت راست راه ، حرکت نمایند مگر در موارد زیر :
بند - الف - در موقع سبقت گرفتن از وسیله نقلیه جلو .
بند - ب - موقعی که سمت راست راه به هر علتی مسدود و غیر قابل عبور باشد .
بند - ج - هنگام گردش به چپ .
ماده - 149 - در بزرگراه ها و اتوبان هایی که در هر مسیر حرکت سه خط عبور یا بیشتر داشته باشند حرکت به صورت مستمر در مسیر حرکت سمت چپ ممنوع است مگر برای سبقت یا گردش به چپ .
ماده - 150 - در راه هایی که به وسیله موانع مخصوص یا سکو به دو قسمت تقسیم شده رانندگان موظفند از قسمت راست حرکت کنند و حق ندارند از قسمت چپ استفاده نمایند و یا از روی موانع بگذارند .
ماده - 151 - در راه های یکطرفه راننده وسایل نقلیه باید در جهت مجاز عبور کند و حرکت خلاف جهت مزبور ممنوع است .
ماده - 152 - در میادین و تقاطع های سکودار رانندگان وسایل نقلیه موظفند از طرف راست میدان و یا سکو گردش نمایند .
ماده - 153 - وسایل نقلیه چرخ لاستیکی کندرو ( یا سرعت کمتر از 30 کیلومتر ) در هنگام تردد در راه هایی که مجاز اعلام شده مکلفند از منتهی الیه سمت راست و یا محل هایی که برای عبور آن ها تعیین شده حرکت نمایند .
ماده - 154 - در مواقعی که وسیله نقلیه ایاز روبروی وسیله نقلیه دیگری در جهت مخالف حرکت میکند راننده هر یک از آن ها بایستی حتی المقدور در طرف راست خود حرکت نماید و مخصوصا در راه هایی که از هر طرف فقط یک وسیله نقلیه میتواند عبور کند رانندگان باید سعی نمایند که در هنگام عبور فاصله کافی بین دو وسیله وجود داشته باشد .
ماده - 155 - در راه ها و مناطقی که میزان سرعت رانندگی به وسیله تابلو و یا علایم دیگر راهنمایی معین نگردیده حداکثر سرعت مجاز برای رانندگان وسایل نقلیه به قرار زیر میباشد :
بند - الف - در شهر ها
بند - 1 - در خیابان ها پنجاه کیلومتر در ساعت .
بند - 2 - در کوچه ها و میدان ها و پیچ ها بیست کیلومتر در ساعت .
بند - ب - در راه ها خارج شهر و مناطق غیر مسکونی روزها 95 کیلومتر و شب ها 80 کیلومتر در ساعت .
ماده - 156 - راهنمایی و رانندگی میتواند در مواقع یا محل های ضروری از طریق نصب تابلو یا علایم دیگر حداقل سرعت را نیز معین و اعلام نماید . در اینصورت رانندگی با سرعت کمتر از حداقل مجاز نخواهد بود .
ماده - 157 - رانندگان حق ندارند در راه ها آنقدر با سرعت کم حرکت نمایند که باعث کندی عبور و مرور یا اختلال در آن بشوند مگر آن که برای احتراز از خطر و تصادف ضروری باشد .
ماده - 158 - رانندگان وسایل نقلیه موظفند در تقاطع هایی که فاقد چراغ راهنما یا مأمور انتظامی یا تابلوی ایست میباشد ، در سر پیچ ها ، جاده های تنگ و تپه ها به طور کلی در محل هایی که موانعی در مسیر حرکت آنان وجود داشته باشد همچنین در مواقع بارندگی یا مه یا کولاک و امثال آن ها از سرعت وسیله نقلیه تا حدی که برحسب مورد برای احتراز از خطر یا تصادف ضرورت دارد بکاهند .
ماده - 159 - رانندگانی که قصد سبقت گرفتن از وسایل نقلیه ای را که در جهت آنان حرکت میکنند دارند باید پس از دادن علایم لازم فقط از سمت چپ آن ها سبقت گرفته و پس از سبقت و طی مسافت کافی مجددا به طرف راست خود متوجه شوند به نحوی که راه وسیله نقلیه ای که از آن سبق گرفته شده مسدود نگردد یا موجب تصادف نشود ، سبقت گرفتن از طرف راست وسیله نقلیه ای که در حال گردش به چپ میباشد مجاز است .
ماده - 160 - رانندگان وسایل نقلیه ای که از آن ها سبقت گرفته میشود ، بایستی راه را برای وسیله نقلیه ای که در حال سبقت گرفتن است باز کنند وبر سرعت خودنیفزایند .
ماده - 161 - سبقت گرفتن در موارد زیر ممنوع است :
بند - 1 - در سر پیچ ها تند و سربالایی هایی که میدان دید کم است .
بند - 2 - از پنجاه متر مانده به پیچ ها تا پنجاه متر بعد از آن یا در تقاطع راه ها یا در تقاطع راه آهن .
بند - 3 - در مواقعی که میدان دید به هر علتی کافی نباشد .
بند - 4 - سبقت از وسیله نقلیه ای که خود در حال سبقت گرفتن است مگر در راه هایی که سه خط عبور و یا بیشتر داشته باشد .
بند - 5 - برای اتوبوس ها و کامیون ها و تریلی ها در معابر شهری .
بند - 6 - از یک صد متر مانده به مدخل تونل ها و پل ها تا انتهای آن ها .
بند - 7 - در تقاطعی که با نصب علایم مخصوص سبقت گرفتن ممنوع اعلام شده باشد .
ماده - 162 - رعایت مقررات مربوط به حق تقدم عبور برای همه اجباری است مگر در مواردی که به موجب مقررات خاص با علایم مخصوص راهنمایی خلاف این حکم اجازه داده شده باشد .
ماده - 163 - حق تقدم عبور وسایل نقلیه در تقاطع و میدان هایی که هیچگونه علامت و چراغ راهنما وجود نداشته باشد به ترتیب زیر است :
بند - 1 - در تقاطع های هم عرض اگر دور وسیله نقلیه ای که روبروی یکدیگر در حرکتند بخواهند با هم داخل خیابان مجاور واحدی شوند حق تقدم عبور با وسیله ای است که به سمت راست گردش میکند .
بند - 2 - هرگاه دو یا چند وسیله نقلیه از دو یا چند راه مختلف به مدخل تقاطع هم عرض یا میدانی رسند . حق تقدم عبور یا وسیله ای است که در طرف راست وسیله دیگر قرار دارد .
بند - 3 - در سه راه ها حق تقدم عبور یا وسیله نقلیه ای است که مستقیم حرکت میکند ولو اینکه عرض خیابانی که مسیر آن است از عرض خیابان تلاقی کننده کمتر باشد .
ماده - 164 - در برخورد راه اصلی با راه فرعی حق تقدم با وسیله ای است که از راه اصلی عبور میکند . رانندگانی که از راه فرعی وارد راه اصلی میشوند باید قبل از ورود به راه اصلی توقف کامل نمایند و پس از اطمینان از عدم برخورد با وسایل نقلیه ای که احتمالا در راه اصلی حرکت میکنند وارد این راه بشوند .
ماده - 165 - رعایت حق تقدم برای وسیله نقلیه ای که از راه خصوصی یا گاراژ یا کوچه یا تعمیرگاه و امثال آن ها به معابر عمومی وارد میشود لازم است .
ماده - 166 - وسیله نقلیه ای که در حرکت است به وسایل نقلیه متوقفی که در حال حرکت کردن یا جلو و عقب یا دور زدن هستند حق تقدم دارد .
ماده - 167 - در گذرگاه عابر پیاده حق تقدم عبور با عابرین پیاده است .
ماده - 168 - در راه های دو طرفه هرگاه وسیله نقلیه ای خواهد گردش به چپ کند حق تقدم با وسیله نقلیه ای است که مستقیم عبور میکند .
ماده - 169 - در محل پارک کنار خیابان حق تقدم برای پارک کردن با وسیله نقلیه ای است که ضمن حرکت به عقب مشغول پارک کردن است .
ماده - 170 - راننده وسیله نقلیه ای که در حرکت است هنگام شب یا هر موقع دیگری که به علت کمی روشنایی نتواند اشیا و اشخاص را از فاصله 150 متری به خوبی تشخیص دهد باید چراغ های آن را به ترتیب مقرر در مواد بعدی روشن نماید .
ماده - 171 - در خیابان ها و جاده هایی که نور کافی وجود دارد ، باید فقط از چراغ های کوچک و در صورت خرابی ناگهانی چراغ های کوچک جلو از نور پایین چراغ ها بزرگ استفاده شود .
ماده - 172 - در ساعاتی که چراغ ها روشن باشند اگر چند وسیله نقلیه متصل با هم حرکت کنند روشن کردن چراغ هایی که به لحاظ محل نصبشان پوشیده میشوند ضرورت ندارد ولی در هر حال چراغ های جلو وسیله اول و چراغ عقب وسیله آخر باید روشن باشند .
ماده - 173 - رانندگان وسایل نقلیه موتوری موظفند که در جاده ها از نور بالا استفاده نمایند مگر در موارد زیر :
بند - 1 - در موقع روبرو شدن با وسیله نقلیه ای که در جهت مخالف حرکت میکند ، در اینصورت راننده بایستی از فاصله 150 متری از نور پایین استفاده کند .
بند - 2 - هنگامی که وسیله نقلیه از فاصله 150 متری عقب وسیله نقلیه دیگری که در حال حرکت عبور میکند مگر وقتی که در حال سبقت گرفتن گرفتن باشد .
ماده - 174 - قواعد گردش در تقاطع راه ها به شرح زیر است :
بند - 1 - برای گردش به راست باید وسیله نقلیه را به منتهی الیه سمت راست هدایت کرده و کاملا از کنار تقاطع گذشت .
بند - 2 - برای گردش به چپ بایستی از فاصله یک صد متری تقاطع با دادن علائم وارد مسیر سمت چپ شده به طوریکه پس از ورود به تقاطع وسیله در حدود مرکز تقاطع قرار گیرد و سپس با رعایت حق تقدم عبور وسایل نقلیه ای که مستقیم در حرکتند با حداقل سرعت به چپ گردش نماید به نحوی که پس از ورود به خیابان موردنظر در مجاورت محور وسط آن خیابان قرار گیرد .
ماده - 175 - در راه های یکطرفه برای گردش به چپ رانندگان موظفند وسیله نقلیه را به منتهی الیه طرف چپ راه هدایت و سپس به هدایت و سپس به چپ گردش کنند .
ماده - 176 - دور زدن در فاصله یک صد و پنجاه متری پیچ ها و سربالایی ها که میدان دید کافی نیست همچنین از روی خط ممتد ممنوع است .
ماده - 177 - عقب راندن وسیله نقلیه هنگام ضرورت باید با احتیاط کامل برای احتراز از وقع هرگونه حادثه و انسداد راه عبور وسایل نقلیه صورت گیرد .
ماده - 178 - رانندگان وسایل نقلیه همگانی که مسافر ندارند باید در ایستگاه هایی که از طرف راهنمایی و رانندگی علامت گذاری شده متوقف شوند مگر اینکه واحد مذکور مقررات دیگری اعلام کند .
ماده - 179 - کلیه رانندگان وسایل نقلیه برای سوار و پیاده کردن سرنشینان خود بایستی فقط در محل ها مجاز و در منتهی الیه سمت راست سواره رو توقف نمایند .
ماده - 180 - در نقاط غیر مسکونی و خراج از شهر توقف کوتاه یا طولانی حتما باید در پارکینگ هایی که در حاشیه راه احداث شده انجام شود .
ماده - 181 - هیچ راننده ای مجاز نیست وسیله نقلیه ای را که موتور آن روشن است ولو در محل مجاز متوقف سازند و خود از آن پیاده و دور شود . در سراشیبی باید پس از توقف چرخ های جلوی وسیله نقلیه به سمت راست کنار راه استقرار یابد .
ماده - 182 - رانندگان وسایل نقلیه در موارد زیر موظفند به ترتیبی که در زیر مقرر میشود توقف نمایند .
بند - 1 - در موقع برخورد با وسیله نقلیه امدادی که دستگاه های اخبار صوتی یا بصری خود را به کار انداخته باشند باید وسیله نقلیه را به منتهی الیه سمت راست راه هدایت و عنداللزوم تا گذشتن وسایل نقلیه امدادی متوقف شوند .
بند - 2 - قبل از ورود به تقاطعی که فاقد علایم یا مأمور راهنمایی است باید توقف کنند و سپس با احتیاط کامل از تقاطع بگذرند .
بند - 3 - قبل از رسیدن به گذرگاه عابر پیاده و در صورت عبور اشخاص باید وسیله نقلیه خود را متوقف سازند و با حرکت دادن دست چپ رانندگان پشت سر را نیز به توقف دعوت نمایند .
بند - 4 - هنگام برخورد با اتومبیل های مدارس که برای سوار و پیاده کردن دانش آموزان در حال توقف میباشند .
ماده - 183 - توقف در محل های زیر ممنوع است :
بند - 1 - پیاده رو و گذرگاه عابر پیاده .
بند - 2 - مقابل مدخل خیابان ها و جاده ها و کوچه ها یا مدخل اتومبیل رو ساختمان ها .
بند - 3 - داخل تقاطع .
بند - 4 - در فاصله پانزده متری میدانی یا تقاطع یا سه راه ها یا تقاطع راه آهن .
بند - 5 - پنج متری شیرهای آب منصوب در راه ها .
بند - 6 - پانزده متری اطراف چراغ راهنماهای تابلوی راهنمایی که در کنار جاده ها نصب شده است .
بند - 7 - کوچه ها .
بند - 8 - از ابتدا تا انتهای پیچ ها .
بند - 9 - در فاصله پانزده متری مدخل گاراژهای آتش نشانی ، پلیس و بیمارستان ها .
بند - 10 - کنار وسایل نقلیه ای که خود متوقف میباشند . ( توقف دوبله )
بند - 11 - روی پل ها و داخل تونل ها و معابر هوایی ( راه هایی که بر روی پایه قرار دارند )
بند - 12 - در خیابان هایی که پیاده رو آن ها قابل عبور نبوده و پیاده اجبارا از قسمتی از سواره رو عبور میکنند .
بند - 13 - در ایستگاه ها وسایل نقلیه عمومی و حریم آن ها که با علایم راهنمایی مشخص است .
بند - 14 - در محل هایی که تابلو های توقف مطلقا ممنوع نصب شده است .
بند - 15 - در هر نقطه از معابر به منظور تعمیر وسیله نقلیه جز در مورد ماده 146 که باید به ترتیب مقرر در همان ماده عمل شود .
بند - 16 - در محل هایی که دستگاه پارکومتر نصب شده در کنار راه به علت نینداختن سکه در داخل آن با پایان یافتن زمان معین و یا از کارافتادن دستگاه که علامت پارکینگ ممنوع را نشان دهد .
بند - 17 - در سطح آسفالت جاده ها دو بانده .
بند - 18 - در خطوط عبور بزرگراه ها و اتوبان ها .
ماده - 184 - رانندگان موتورسیکلت بایستی در موقع رانندگی فقط روی زین موتور بنشینند و حق ندارند شخص دیگری را بر ترک سوار کنند مگر اینکه در ترک نیز یک زین کامل نصب شده یا موتورسیکلت دارای ساید کار باشد .
ماده - 185 - رانندگی با دوچرخه رکابدار بدون داشتن زین محکم در محل مخصوص ممنوع است .
ماده - 186 - دو ترکه سوار کردن اشخاص روی دوچرخه ممنوع است .
ماده - 187 - دوچرخه سواران مکلفند :
بند - 1 - هنگام حرکت کاملا از طرف راست راه عبور نمایند .
بند - 2 - در صورت تعدد دوچرخه سواران در یک ردیف حرکت کنند مگر آن که معبری ویژه برای آن ها اختصاص داده شده باد در اینصورت حق ندارند از خارج معبر ویژه و مخصوص عبور نمایند .
ماده - 188 - عبور دوچرخه سوار از پیاده رو و وسط دسته جات ، بازار و نقاط شلوغ و پرتردد ممنوع است .
ماده - 189 - رانندگان موتورسیکلت و دوچرخه حق ندارند در راه ها حین رانندگی بار و اشیای دیگری حمل کنند یا حرکت ورزشی نمایند یا اعمالی انجام دهند که مستلزم برداشت دست های آنان از روی فرمان باشد .
ماده - 190 - در سایر موارد پیش بینی نشده در این آیین نامه ، ملاک عمل آیین نامه راهنمایی و رانندگی جاری در کشور است .
ماده - 191 - جداول جرایم رانندگی در مناطق آزاد براساس ماده 45 قانون وصول برخی از درآمد های دولت و مصرف آن در موارد معین - مصوب 1369 - بنا به پیشنهاد دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد و تصویب وزارت کشور خواهد بود . این تصویبنامه در تاریخ 1373.8.17 به تایید مقام محترم ریاست جمهوری رسیده است . حسن حبیبی - معاون اول رییس جمهور