وب سایت حقوقی ماتیکان


قانون مربوط به اصلاحات ارضی (برای مشاهده پیوندهای مرتبط بر روی ماده مربوطه کلیک کنید)

فصل - اول - تعاریف :
- ماده - 1 - اصلاحاتی که در این قانون به کار برده شده از نظر اجرای این قانون به شرح زیر تعریف میشود : 1 - کشاورزی - عبارت است از تولید محصول به وسیله عملیات زراعی و همچنین دامداری و تولید محصولات حیوانی . 2 - کشاورز - کسی است که خود مالک زمین بوده و شخصا به کشاورزی اشتغال دارد و منبع اصلی درآمد او از راه کشاورزی تامین شود . 3 - کمک کشاورز - کسی است که مالک زمین و عوامل دیگر کشاورزی نیست و در مقابل انجام کار معین کشاورزی مزد ( نقدی یا جنسی ) دریافت میکند . 4 - زارع کسی است که مالک زمین نیست و در زمین متعلق به دیگری کشاورزی میکند و مقداری از محصول را به صورت نقدی یا جنسی به مالک می دهد . 5 - رییس خانوار - کسی است که متکفل معاش خانوار است . 6 - خانوار - عبارت است از زن و شوهر و فرزندانی که تحت تکفل یا ولایت رییس خانوار هستند و از نظر مقررات این قانون در حکم یک شخص محسوب میشوند . 7 - مالک - کسی است که دارای زمین باشد بدون آن که شخصا به کشاورزی اشتغال داشته باشد . 8 - اشخاص مندرج در این قانون اعم است از اشخاص حقیقی و اشخاص حقوقی . 9 - زمین - منظور از زمین ( ارض ) در این قانون زمینی است که بتوان آن را برای یک یا چند نوع از امور کشاورزی مورد استفاده قرارداد . الف - زمین بایر - زمینی است که در آن عملیات زراعی انجام نگرفته باشد . ب - اراضی موات - زمین های بایری است که ملک اشخاص نمیباشد . پ - مرتع - زمینی است اعم از کوه و دامنه یا زمین مسطح که به طور طبیعی حداقل هر هکتار آن بتواند یک صد کیلو وزن دام زنده را در یک فصل چرا تعلیف نماید و یا با توجه به عرف محل هیات اصلاحات اراضی استان مرتع بودن آن را تایید نماید . ت - زمین آبی - زمینی است که زراعت آن از آب دائمی رود یا استخر یا قنات یا چشمه یا چاه و امثال آن آبیاری میشود . ث - زمین دیم - زمینی است که زراعت آن از آب باران یا سیلاب مشروب میشود . ج - بیشه یا قلمستان - زمینی است که در آن درختان غیر مثمر به وسیله اشخاص غرس شده و تعداد درخت در هر هکتار آن از هزار اصله تجاوز نماید . چ - باغ میوه - زمینی است که در آن درختان میوه یا مو به وسیله اشخاص غرس و یا پیوند شده باشد و تعداد درخت میوه یا مودر هر هکتار آن از یک صد اصله کمتر نباشد و در مورد درختان خرما و زیتون تعداد در هر هکتار از پنجاه اصله کمتر نباشد .
فصل - دوم - حدود مالکیت
- ماده - 2 - حداکثر مالکیت زمین هر شخص در تمام کشور اعم از قطعات متصل یا مجزی مجموعا چهارصد هکتار ( آیش وزیر کشت ) از اراضی آبی و یا هشتصد هکتار ( آیش وزیر کشت ) از اراضی دیم و بایر و یا مقداری زمین آبی و دیم و یا بایر است که مجموع آن ها از حداکثر زمین دیم و بایر مجاز تجاوز نکند ( هر هکتار آبی - معادل دو هکتار دیم و بایر محسوب خواهد شد ) میباشد و مالک میتواند به میل خود زمین مورد تشخیص خود را به مقدار معین فوق از اراضی متعلق به خود انتخاب نماید .
  - تبصره - 1 - در مورد اراضی که تا تاریخ تقدیم این لایحه به مجلس وقت خاص شده است برای هر یک از موقوف علیهم تا میزان مقرر در ماده کماکان به صورت وقف خاص باقی خواهد ماند و وجوه حاصل از فروش مازاد موقوفات مزبور با نظارت اداره اوقاف اختصاص به خرید مال دیگری داده میشود تا طبق ماده 90 قانون مدنی مورد عمل قرار گیرد و در مورد زمین هایی که پس از تاریخ تقدیم این لایحه وقف خاص میشود مجموع سهام موقوف علیهم نباید از میزان مجاز مقرر در این ماده برای یک شخص تجاوز نماید و مقدار زمینی که به این ترتیب وقف خاص میشود از مجموع زمین هایی که به موجب همین ماده در ملکیت مالک باقی می ماند کسر خواهد شد .
  - تبصره - 2 - در مورد اراضی که تا تاریخ تقدیم این لایحه به مجلس وقف خاص و عام شده است سهم وقف خاص مشمول قسمت اول تبصره یک خواهد بود و در مورد اراضی که پس از تاریخ تقدیم این لایحه وقف خاص و عام میشود مجموع سهام وقف خاص مشمول قسمت دوم تبصره یک خواهد بود .
  - تبصره - 3 - در مورد موقوفات خاص وظایفی که طبق این قانون به عهده مالک گذارده شده است با متولیان و یا قائم مقام قانونی آنان میباشد .
- ماده - 3 - مستثنیات از ماده 2 به قرار زیر است : 1 - اگر مالک یا ( مالکین ) اراضی سهم خود را از زمین های یک ده یا یک مزرعه انتخاب کند که آب یک یا چند رشته قنات ملکی او یا چاه ملکی او مشرب شود کلیه زمین های آن ده یا مزرعه که به طریق فوق مشروب میشود به ملکیت او باقی می ماند و چنانچه تعهد نماید آب قنات یا قنوات خود را افزایش دهد و یا قنات یا چاه جدیدی احداث نماید و یا قنوات مخروبه را دایر کند که در نتیجه اراضی دیم و بایر زاید بر حد نصاب او در آن ده یا مزرعه نیز آبی شود کمیسیون اصلاحات ارضی استان میتواند مقدار اراضی مورد تقاضا را در اختیار او قرار دهد . ولی اگر در ظرف چهار سال از تاریخ واگذاری آب برای کشت آن ها تهیه ننماید آن قسمت از اراضی که آب برای آن تهیه نشده بلاعوض به ملکیت دولت در می آید چنانچه مالک یا مالکین اراضی سهم خود را از زمین های یک ده انتخاب کند و آن راضی توسط سد یا شق آن هایی که از طرف مالک یا مالکین احداث شده باشد مشروب شود فقط در صورتی که مخارج دایر نگاهداشتن آن ها در حدود مخارج حفظ و نگاهداری قنوات باشد با تشخیص کمیسیون اصلاحات اراضی استان ( مذکور در ماده نهم ) مشمول این بند خواهد بود . 2 - باغات میوه و قلمستان که عرصه و اعیانی آن ها متعلق به مالک باشد کلا به ملکیت مالک باقی خواهد ماند ولی در مورد باغات میوه و قلمستان هایی که عرصه آن ها متعلق به مالک و تمام و یا قسمتی از اعیانی آن ها متعلق به زارع باشد حداکثر مالکیت با توجه به میزان درآمد از طرف هیات عالی اصلاحات ارضی ( مذکور در ماده هشتم ) برای هزینه منطقه تعیین خواهد شد ولی در قسمت اخیر به هر حال برای هر شخص جمعا اعم از قطعات متصل یا مجزا بیش از دویست هکتار نخواهد بود . 3 - مالک میتواند ظرف مدت دو سال پس از تصویب این قانون قسمتی از اراضی ( با رعایت حد نصاب ماده 2) و همچنین باغات و قلمستان های خود را به یک یا چند نفر از وراث قانونی خود منتقل نماید مشروط بر اینکه مجموع اراضی و باغات و قلمستان هایی که به این ترتیب به ملکیت وراث در می آید از یک برابر و نیم آنچه که طبق ماده 2 بند 2 این ماده به خود مالک تعلق میگیرد تجاوز ننماید اراضی یا باغات و یا قلمستان هایی که ظرف یک سال قبل از تقدیم این لایحه به مجلس مالک به ملکیت وراث قانونی خود درآورده باشد از میزان فوق کسر خواهد شد و انتقالاتی که به موجب این بند داده میشود از لحاظ مالیات مشمول قانون اصلاح قانون مالیات بر ارث و انتقالات بلاعوض نخواهد بود . تبصره - منظور از باغات و قلمستان های مندرج در این بند قسمت اخیر بند 2 ( باغات و قلمستان هایی که تمام یا قسمتی از اعیانی آن ها متعلق به زارع است ) میباشد که مبدا مهلت دو سال تاریخ اعلام نظر هیات عالی اصلاحات ارضی برای تشخیص نصاب مالکیت اشخاص در هر منطقه در مورد اینگونه باغات و قلمستان ها میباشد . 4 - ابنیه و تاسیسات واقع در اراضی مشمول این قانون که مربوط به کار های زراعی نیستند از قبیل خانه های شخصی مالک - مدارس - درمانگاه ها - قهوه خانه ها - دکان - کاروانسرا - آسیاب - کارخانه و نظایر آن و مراتع نیز مستثنی است . 5 - مدارس و تاسیسات علمی میتوانند به هر اندازه زمین که برای مطالعات و عملیات آن ها ضروری باشد در مالکیت خود داشته باشند تشخیص اینگونه موسسات و تعیین مقدار زمین مورد لزوم با هیات عالی اصلاحات اراضی خواهد بود . 6 - اراضی که مدت دو سال قبل از تقدیم این لایحه به مجلس حداقل یک دوره زراعی از طریق زراعت مکانیزه بدون شرکت زارع و به وسیله کمک کشاورز مورد بهره برداری واقع شده باشد مادامی که به این ترتیب مورد بهره برداری است از مقررات ماده 2 مستثنی است چنانچه بهره برداری این قبیل اراضی از صورت زراعت مکانیزه و به وسیله کمک کشاورز خارج شود مشمول مقررات ماده 2 خواهد بود . 7 - هیات عالی اصلاحات ارضی میتواند به مالک یا مالکینی که بخواهند از تاریخ تصویب این قانون به بعد اراضی بایر واقع در ملک خود را از طریق کشاورزی مکانیزه و به وسیله کمک کشاورز ( بدون شرکت زارع ) مورد بهره برداری قرار دهد که به شرح فوق عمل نمایند و مادام که این اراضی به ترتیب فوق مورد بهره برداری باشد مشمول ماده 2 نخواهد بود . 8 - هیات عالی اصلاحات ارضی میتواند اراضی بایر را که به موجب مقررات این قانون به دولت منتقل میشود طبق آیین نامه مخصوصی که به تصویب هیات دولت خواهد رسید با اخذ مبلغ مناسب در اختیار متقاضیان ذی صلاحیت برای عمران بگذارد و متقاضی باید تعهد کند ظرف حداکثر پنج سال مبادرت به عمران این راضی نموده و در این مدت لااقل هر سال در یک پنجم از اراضی مزبور عملیات کشاورزی انجام دهد و چنانچه به تعهد خود عمل نکند نسبت به مقداری که تعهد در آن عمل نشده است قرارداد واگذاری لغو خواهد شد و اگر زراعت آن ها به صورت مالک - زارع درآید مشمول مقررات ماده 2 خواهد بود در واگذاری اراضی مالکین مربوط حق تقدم خواهند داشت . 9 - اراضی املاک آستانه قدس رضوی و مسجد گوهرشاد و آستانه حضرت معصومه و آستانه حضرت عبدالعظیم و شاه چراغ و شاه نعمت الله ولی و مدرسه عالی سپهسالار و شیرو خورشید سرخ و سلطان علیشاه گنابادی و مسجد سلطانی تهران و همچنین املاکی که به منظور امور خیریه یا عام المنفعه یا آموزش و پرورش به موسسات خیریه واگذار شده یا میشود ( مشروط بر اینکه عام المنفعه بودن مقاصد آن ها به تصویب هیات دولت برسد ) و همچنین املاک موقوفه عام که به مصرف امور خیریه و عام المنفعه می رسد ( مشروط بر اینکه عام المنفعه بودن آن ها با رعایت نظر واقف به موجب تصویبنامه هیات دولت قبول شده یا بشود ) و همچنین املاک پهلوی که طبق برنامه مربوط تاکنون عمل شده و میشود . 10 - چنانچه مالک اراضی دیم و بایر یا آیش داخل حد نصاب سهم خود را به هزینه خود فاریاب نماید تمام آن اراضی به ملکیت او باقی خواهد ماند .
- ماده - 4 - از تاریخ تصویب این قانون هر شخصی که از اراضی خود زاید برآنچه که طبق مواد 2 و 3 این قانون به خود او تعلق میگیرد و یا حق انتقال به وراث قانونی خود را دارد به هر عنوان از عناوین قانونی به دیگری انتقال دهد مکلف است عوارض عمرانی معادل 50 درصد بهای اراضی مورد انتقال را به دولت بپردازد . سردفتران اسناد رسمی مکلفند در موقع تنظیم سند عوارض عمرانی مندرج در این ماده را وصول و خلاصه معامله را به اداره کشاورزی استان مربوطه ارسال دارند . چنانچه نقل و انتقال مشمول این ماده در فاصله بین تاریخ تقدیم این لایحه به مجلس و تصویب نهایی آن انجام گرفته باشد انتقال دهنده باید عوارض عمرانی مندرج در این ماده را به دولت بپردازد .
  - تبصره - 1 - چنانچه طبق تشخیص هیات عالی اصلاحات ارضی انتقال دهنده بهای اراضی مورد انتقال را در سند انتقال کمتر از بهای واقعی آن ذکر نماید و یا برای عدم پرداخت عوارض عمرانی مقرر در این ماده به هر عنوان در دفاتر اسناد رسمی از اظهار به اینکه مجموع انتقالات واقعی او بیش از حد مجاز میباشد خودداری نماید مکلف است دو برابر عوارض واقعی پرداخت نشده خود را به دولت بپردازد . آیین نامه مربوط به اجرای این ماده را وزارت کشاورزی تهیه و پس از تصویب هیات دولت به موقع اجرا خواهد گذارد .
  - تبصره - 2 - ششصد هکتار آبی ( دو مقابل آن دیم ) که مالک میتواند به وراث قانونی خود یا دیگری انتقال دهد مشمول عوارض مزبور نخواهد بود .
- ماده - 5 - چنانچه مالک قبل از شروع عمل تقسیم در هر منطقه از طرف دولت اراضی مازاد بر حد نصاب خود را به نرخ عادله با توافق زارعین طبق اسناد رسمی به اطلاع نماینده وزارت کشاورزی به زارعین که در همان اراضی به کشاورزی اشتغال دارند و ده نشین باشند انتقال دهد مشمول عوارض عمرانی مقرر در ماده 4 نخواهد بود .
- ماده - 6 - از تاریخ اجرای این قانون چنانچه هرگونه عقد و معامله مجموع اراضی متعلق به هر شخص از حداکثر آنچه که طبق مواد 2 و 3 این قانون مجاز گردیده تجاوز کند مازاد به رایگان در اختیار دولت برای تقسیم قرار میگیرد .
فصل - سوم - اراضی قابل تقسیم و مقررات مربوط به آن
- ماده - 7 - زمین هایی که بنا به مقررات این قانون تقسیم میشود عبارت است از : الف - زمین هایی که در اجرای مواد 2 و 3 این قانون مازاد بر حد نصاب باقی می ماند اعم از اینکه از طرف مالک یا مالکین نسبت به آن تقاضای ثبت شده یا نشده باشد . ب - زمین های موات . پ - کلیه اراضی موات و بایری که در نتیجه اقدامات عمرانی دولت قابل کشت میشوند .
  - تبصره - - - نسبت به اراضی خالصه طبق قانون تقسیم فروش خالصجات رفتار خواهد شد .
- ماده - 8 - به منظور تعیین روش کلی و تهیه آیین نامه های لازم و نظارت در اجرای وظایفی که در این قانون پیش بینی شده هیاتی به نام هیات عالی اصلاحات ارضی به ریاست نخست وزیر و عضویت وزرا دادگستری - کشاورزی - کشور - دارایی و سه نفر از نمایندگان منتخب شورای کشاورزی مرکز که میزان مالکیت زمین های هر یک از آن ها در موقع تشکیل هیات از حداکثر نصاب مقرر در ماده 2 تجاوز نکند تشکیل میگردد .
  - تبصره - 1 - اجرای مصوبات و تصمیمات هیات عالی اصلاحات ارضی و اداره امور مربوط به این لایحه به عهده یک نفر مدیرعامل که با سمت معاونت وزارت کشاورزی به پیشنهاد هیات عالی و به فرمان ملوکانه منصوب میگردد خواهد بود .
  - تبصره - 2 - کلیه اعتباراتی که برای اجرای این قانون اختصاص داده میشود در اختیار هیات مزبور است که بنا به تشخیص خود و طبق آیین نامه ای که به تصویب هیات دولت می رسد توسط مدیرعامل به مصرف برساند .
- ماده - 9 - در هر استان یا فرمانداری کل کمیسیون اصلاحات ارضی به ریاست استاندار یا فرماندار کل یا قائم مقام او و عضویت رییس کل کشاورزی یا نماینده خاصی که از طرف وزیر کشاورزی تعیین میشود و رییس دادگستری استان یا فرمانداری کل یا یک نفر قاضی به معرفی وزیر دادگستری و رییس اداره ثبت اسناد و املاک استان یا فرمانداری کل یا قائم مقام او و سه نفر به معرفی شورای کشاورزی مرکز استان یا فرمانداری کل که مقدار مالکیت زمین های هر یک از آن ها در موقع تشکیل کمیسیون از حداکثر نصاب مقرر در ماده 2 تجاوز ننماید تشکیل خواهد شد . سازمان وظایف و حدود و اختیارات و مسئولیت کمیسیون مزبور طبق آیین نامه ای است که به تصویب هیات عالی اصلاحات ارضی خواهد رسید . اجرای عمل تقسیم در هر منطقه و همچنین حدود هر منطقه بنا به پیشنهاد وزارت کشاورزی و تصویب هیات عالی اصلاحات ارضی تعیین میشود و در داخل هر منطقه دهات شش دانگی که مالک آن ها مقیم ده نباشد در تقسیم مقدم خواهد بود .
- ماده - 10 - در هر منطقه که به موجب ماده نهم عمل تقسیم شروع میگردد مراتب بدوا به وسیله ر وزنامه کثیرالانتشار محل و سایر وسایل معمول و مناسب محل آگهی و به علاوه در مورد ر وزنامه رسمی کشور و یکی از جراید کثیرالانتشار پایتخت اعلام خواهد شد در ظرف سه ماه از تاریخ نشر آخرین آگهی در ر وزنامه رسمی اشخاصی که میزان اراضی آن ها از حد نصاب مقرر در ماده 2 تجاوز نماید موظفند در اظهارنامه چاپی که از طرف وزارت کشاورزی در دسترس آن ها گذارده میشود وضعیت املاک خود را از حد نصاب و مستثنیات ماده 3 با قید مساحت تقریبی تنظیم و به انضمام رونوشت مصدق اسناد مالکیت و یا مستند تصرف خود به مقاماتی که از طرف وزارت کشاورزی تعیین گردیده با اخذ رسید تسلیم نمایند و چنانچه از تسلیم اظهارنامه تا موعد مقرر خودداری و یا عالما و عامدا برخلاف حقیقت مطالبی قید کنند به پرداخت جریمه از ده هزار ریال تا یک صد هزار ریال محکوم خواهند شد و در این قبیل موارد کمیسیون اصلاحات ارضی استان مبادرت به تنظیم صورت وضعیت مزبور خواهد کرد .
  - تبصره - 1 - در املاک مشاع این وظیفه به عهده هر یک از مالکین نسبت به سهم خود میباشد و در مورد صغار و محجورین وظیفه تسلیم اظهارنامه به عهده سرپرست قانونی آن ها است .
  - تبصره - 2 - - نسبت به املاک متنازع فیها تا تاریخ تقدیم این لایحه به مجلس هر یک از اصحاب دعوی مکلفند نسبت به سهم ادعایی خود جداگانه به تنظیم و تسلیم اظهارنامه مذکور در این ماده اقدام نمایند تسلیم اظهارنامه فوق و اقداماتی که در این مورد به عمل می آید دلیل بر مالکیت نخواهد بود و در این مورد چنانچه تا تاریخ شروع عمل تقسیم در منطقه مربوط رفع تنازع به عمل نیاید تا میزان مجموع زمین های موضوع دعوی مشروط به اینکه برای هر یک از اصحاب دعوی از حداکثر نصاب مقرر در ماده 2 تجاوز ننماید منظور نموده و بقیه طبق مقررات این قانون عمل خواهد شد و نسبت به اراضی متنازع فیها پس از تقدیم این لایحه به مجلس هر یک از اصحاب دعوی مکلف به تسلیم اظهارنامه به شرح فوق خواهد بود . در اینصورت به میزان سهم هر یک از متصرفین مشروط به اینکه از حداکثر نصاب مقرر در ماده 2 تجاوز ننماید منظور گردیده و نسبت به بقیه نیز طبق مقررات این قانون عمل خواهد شد .
- ماده - 11 - در اراضی مشاع چنانچه در ظرف 6 ماه پس از شروع عمل تقسیم در منطقه مربوطه عمل افراد انجام نشود کمیسیون اصلاحات ارضی موافق نظر اکثریت ملکی مالکین و در صورتی که ظرف دو ماه به هر نحو اکثریت مزبور حاصل نشود کمیسیون به انتخاب خود تا میزان مجموع زمین های استحقاقی تمام مالکین طبق این قانون از جمع اراضی مشاع مجزی و بقیه را تقسیم خواهد کرد .
- ماده - 12 - اراضی مشمول مقررات تقسیم این قانون که در تاریخ تقدیم این لایحه به مجلس در اجاره رسمی است مشروط بر اینکه حداکثر 5 سال به خاتمه همان اجاره بیشتر نمانده باشد کماکان تا آخر مدت در اجازه باقی خواهد ماند در صورتی که مدت اجاره از پنج سال تجاوز نماید نسبت به بقیه مدت اجاره ملغی و عمل تقسیم انجام خواهد شد .
فصل - چهارم - ارزیابی و پرداخت بها
- ماده - 13 - در هر منطقه که دستور تقسیم اراضی صادر شود کمیسیون ارزیابی از طرف کمیسیون اصلاحات ارضی استان تعیین میگردد که بهای اراضی را به نرخ عادله تعیین نماید .
- ماده - 14 - بهای ارزیابی شده اراضی طبق ماده 13 به اقساط ده ساله از طرف دولت پرداخت خواهد شد دولت موظف است اعتبار لازم را برای اجرای این قانون تامین نماید .
- ماده - 15 - الف - نسبت به اراضی که قبل از تاریخ تقدیم این لایحه به مجلس مورد معاملات رهنی و یا با حق استرداد به موجب اسناد رسمی واقع گردیده پس از انقضا مدت معامله و تعیین مالک قطعی آن طبق مقررات این قانون خواهد شد . تبصره - در صورتی که شش ماه پس از انقضای مدت معاملات فوق مالک قطعی اراضی مشخص نگردید کمیسیون اصلاحات ارضی استان مکلف است به قائم مقامی از طرف داین تقاضای صدور اجراییه و اقدامات قانونی نماید و اقدام کمیسیون اصلاحات ارضی استان در صدور اجراییه و تعقیب عملیات اجرایی مشروط بر این است که تمام یا قسمتی از اراضی مورد معامله مشمول این قانون باشد . ب - هرگاه تمام یا قسمتی از زمین مورد تقسیم بعد از تقدیم این لایحه به مجلس در رهن یا معاملات با حق استرداد قرار گیرد مالک موظف است در ظرف 6 ماه از تاریخ شروع عملیات تقسیم در این منطقه عین اراضی مرهونه مزبور را از رهن خارج سازد و در غیر اینصورت دولت بدهی مالک را حداکثر تا میزان بهای اراضی که به موجب ماده 13 ارزیابی شده طبق ماده 14 بداین تعهد پرداخت مینماید . در اینصورت اراضی مزبور بلافاصله آزاد شده محسوب و طبق این قانون عمل میشود . طلبکار میتواند برای دریافت بقیه طلب خود از طریق قانونی اقدام نماید در صورتی که معاملات مذکور در بند الف پس از تقدیم این لایحه به مجلس تمدید یا تجدید شود مشمول مقررات بند بخواهد بود .
- ماده - 16 - کمیسیون اصلاحات ارضی استان پس از تعیین اراضی مورد تقسیم هر منطقه طبق این قانون تصمیم خود و بهای اراضی ارزیابی شده را به مالکین ذی نفع به نشانیهایی که در اظهارنامه ذکر شده اطلاع می دهد و نسخه ایاز تصمیم خود را به وسیله ر وزنامه های محلی و الصاق در نقاطی که لازم باشد نشر می دهد . مالکین مزبور چنانچه اعتراضی نسبت به اراضی مورد تقسیم یا بهای اراضی ارزیابی شده داشته باشند میتوانند حداکثر ظرف دو ماه از تاریخ آگهی اعتراض خود را به کمیسیون اصلاحات ارضی استان تسلیم نمایند کمیسیون استان پس از رسیدگی نظر خود را حداکثر ظرف 6 ماه اعلام و این نظریه در دادگاه شهرستان محل قابل اعتراض است دادگاه شهرستان خارج از نوبت به این اعتراضات رسیدگی و رای آن در این مورد قطعی و غیر قابل پژوهش و فرجام خواهد بود .
  - تبصره - - - چنانچه پس از اعلام تصمیمات کمیسیون مالک به جهتی از جهات قانونی ممنوع المداخله شود و یا فوت کند در اینصورت هرگاه ظرف ماده 6 ماه از تاریخ فوت یا پیدا شدن جهتی که موجب منع مداخله شده است وراث متوفی یا نماینده قانونی مالک معلوم نشود دادستان شهرستان به نمایندگی متوفی یا مالک اقدام لازم را به عمل خواهد آورد .
- ماده - 17 - پس از قطعیت تصمیم مراجع مربوطه کمیسیون اصلاحات ارضی استان مالک را برای انتقال سند به نام دولت ( وزارت کشاورزی ) و دریافت بها ( طبق مقررات این قانون ) کتبا و به وسیله آگهی در محل دعوت مینماید . چنانچه ظرف مدت دو ماه از تاریخ آگهی مالک یا نماینده قانونی او حاضر به انتقال و تنظیم سند نباشد مکلف است سالیانه عوارض عمرانی به ترتیب زیر به دولت بپردازد : الف - برای هر هکتار از زمین های آبی ( خواه زراعت بشود یا نشود ) و یا باغ و یا قلمستان 1500 ریال . ب - برای هر هکتار از زمین های دیم ( خواه زراعت بشود یا نشود ) 750 ریال . پ - برای هر هکتار اراضی بایر 500 ریال .
  - تبصره - - - در موارد انتقال اراضی به دولت هرگاه عملیات ثبتی خاتمه یافته ولی سند مالکیت صادر نشده باشد اداره ثبت پس از انجام معامله سند مالکیت به نام دولت ( اداره کشاورزی ) صادر خواهد نمود .
فصل - پنجم - مقررات مربوط به تقسیم و تحویل اراضی
- ماده - 18 - دولت موظف است اراضی انتقالی را به کسانی که مشمول دریافت زمین هستند به بهای خریداری شده واگذار و بهای آن را در ظرف مدت ده سال به اقساط متساوی سالیانه دریافت نماید .
- ماده - 19 - زمین هایی که بنا به مقررات این قانون تقسیم میشود به رییس خانوار انتقال داده میشود و در واگذاری اراضی از لحاظ تقدم ترتیب زیر رعایت میشود : الف - زارعین هر ده که در همان زمین به زراعت مشغولند و مقیم ده باشند . ب - وراث زارعینی که حداکثر یک سال قبل از شروع تقسیم در آن منطقه فوت کرده باشند . پ - کشاورزانی که کمتر از حداقل معین شده برای هر منطقه طبق ماده 21 زمین دارند . ت - کسانی که دانشکده ها و دبیرستان های کشاورزی و دامپزشکی و دانشسرای کشاورزی یا دوره های حرفه ای کشاورزی را که از طرف دولت به رسمیت شناخته شده یا بشوند طی نموده و دارای زمین نیستند و یا کمتر از حداقل معینه برای منطقه طبق ماده 21 زمین دارند . ث - کمک کشاورزان مقیم منطقه تقسیم . ج - افرادی که داوطلب به کار کشاورزی باشند .
  - تبصره - 1 - در تقسیم زمین به هر یک از طبقات مندرج در این ماده کسانی که تعداد اولادشان بیشتر است مقدم خواهند بود و در صورت تساوی شرایط قرعه کشی خواهد شد .
  - تبصره - 2 - اشخاصی که بیش از حداقل معینه برای هر منطقه طبق ماده 21 زمین دارند و مشمولین قانون راجع به منع مداخله وزرا و نمایندگان مجلسین و کارمندان در معاملات دولتی و کشوری مصوب 22 دی ماه 1337 مجلسین حق گرفتن زمین های مورد تقسیم از طرف دولت را ندارند مگر در صورت استعفای از کار خود و اشتغال به کشاورزی و سکونت در ده . مالکینی که از مقررات بند 7 و 8 ماده 3 قانون استفاده می نمایند از این تبصره مستثنی میباشند .
- ماده - 20 - اشخاصی که زمین می گیرند باید تبعه ایران بوده و شخصا و یا به کمک افراد خانواده خود اشتغال به کشاورزی داشته باشند و یا تعهد انجام کار کشاورزی بنمایند .
- ماده - 21 - به هر یک از اشخاصی که طبق ماده 19 حائز شرایط دریافت زمین باشند طبق آیین نامه ای که به تصویب هیات عالی اصلاحات ارضی خواهد رسید بنا به مقتضیات منطقه و با در نظر گرفتن نوع زراعت - موقعیت زمین - جنس خاک به میزانی که برای زندگی یک خانوار کشاورز و نیروی کار افراد آن خانوار حتی الامکان کافی باشد زمین واگذار میگردد حداقل مساحت زمین برای هر خانوار در هر منطقه بنا به پیشنهاد کمیسیون اصلاحات ارضی استان و تصویب هیات عالی اصلاحات ارضی تعیین خواهد شد .
  - تبصره - 1 - زمین های آبی طبق مقررات این قانون با حقا به مربوطه از قنات یا رودخانه و غیره به زارع منتقل خواهد شد و میزان حقا به هر زمین آبی از کل منبع آب مربوط با در نظر گرفتن آیش طبق عرف محل خواهد بود و در مورد قنات مالکیت مشاع آن نیز به نسبت به سهم حقا به آن زمین به کشاورز تحویل گیرنده زمین انتقال خواهد یافت زمین های آبی که از رودخانه مشروب میشود مالکیت مشاع مجاری و انهار و حقا به نسبت به زمین مربوطه به کشاورز تحویل گیرنده زمین منتقل خواهد گردید و مراقبت و نگهداری و تعمیر و اصلاح کلیه این قبیل منابع به عهده شرکت تعاونی مربوطه خواهد بود و مادام که شرکت تعاونی تشکیل نشده است وزارت کشاورزی آیین نامه مربوط به حفظ و نگاهداری قنوات را تهیه و به تصویب هیات عالی اصلاحات ارضی خواهد رسانید .
  - تبصره - 2 - هرگاه بعضی از زمین های آبی به مالکیت مالک یا مالکین باقیمانده و قسمتی به زارع یا زارعین طبق مقررات این قانون انتقال یابد و به طور کلی در هر ملکی که مشاع باشد اداره امور قنات یا قنوات یا چاه عمیق یا انهار که اراضی مزروعی از آن مشروب میشود به عهده اکثریت ملکی مالکین است که به امانت از طرف عموم مالکین آن را اداره نماید ولی عموم مالکین آن اراضی مزروعی باید مخارج آن را به نسبت سهم خود بپردازد و الا به وسیله بخشدار محل به تقاضای اکثریت ملکی مالکین با نظارت اداره کشاورزی محل یا نماینده وزارت کشاورزی از محصول ملک در سر خرمن وصول میشود .
- ماده - 22 - اشخاصی که به موجب این قانون زمین به آنان واگذار میشود چنانچه تمام یا قسمتی از زمین واگذاری را معامله و یا به هر عنوان دیگری از دست بدهند نمیتوانند مجددا درخواست زمین نمایند .
فصل - ششم - مقررات مربوط به اراضی تقسیم شده
- ماده - 23 - آنچه که بنا به مقررات این قانون تقسیم و به اشخاص انتقال داده میشود به نام انتقال گیرنده سند انتقال صادر و به دستور رییس کمیسیون اصلاحات ارضی استان به مالک جدید تحویل و مورد انتقال به عنوان وثیقه وصول اقساط در رهن بانک کشاورزی ایران گذارده خواهد شد .
- ماده - 24 - هرگونه معاملاتی نسبت به اراضی واگذار شده که منجر به تجزیه آن اراضی به قطعات کوچک تر از حداقل تعیین شده برای هر منطقه طبق ماده 21 بشود ممنوع و باطل است و چنانکه کشاورز فوت نماید و وراث نتوانند برای اداره ملک توافق کنند میتوانند سهم خود را با رعایت قسمت اول این ماده به دیگران بفروشند پرداخت بقیه اقساط به عهده خریدار جدید است . هر کشاورز میتواند تا پنج برابر سهم تقسیم در آن محل را خریداری نماید به شرط آن که در تمام آن اراضی شخصا زراعت یا دامداری نموده یا تبدیل به باغ نماید و اگر کشاورزی توانائی کار کشاورزی را از دست بدهد میتواند زمین خود را به کشاورز دیگری با رعایت مفاد این ماده بفروشد و مراتب را به اداره کشاورزی استان اطلاع دهد .
  - تبصره - - - هرگاه زمین های تقسیم شده مصرف دیگری غیر از زراعت پیدا نماید که درآمد آن بیش از کشاورزی باشد کمیسیون اصلاحات ارضی استان پس از رسیدگی اجازه تجزیه و فروش آن را خواهد داد .
فصل - هفتم - مقررات مالی
- ماده - 25 - اعتبار لازم برای اجرای این قانون از جمله پرداخت اقساط به مالکین اراضی تقسیم شده و هزینه های مزبور به سازمان و عملیات اصلاحات ارضی دربودجه کل کشور منظور و در اختیار هیات عالی اصلاحات ارضی قرار میگیرد .
- ماده - 26 - بانک کشاورزی ایران مکلف است یا نظر هیات عالی اصلاحات ارضی اقساط بدهی کشاورزان را بابت بهای زمین وصول و به حساب خزانه واریز نماید .
- ماده - 27 - در صورتی که کشاورزی سه قسط از اقساط بدهی خود را بدون عذر موجه بنا به تشخیص بانک کشاورزی نپردازد و با صدور اجراییه ثبتی حاضر به پرداخت اقساط مزبور نگردد ملک در مقابل بدهی کشاورز به دولت منتقل خواهد گردید - اقساطی که کشاورز به دولت پرداخته باشد اجرت المثل ایام تصرف ملک محسوب خواهد شد .
- ماده - 28 - کلیه وجوه حاصله از اجرای مواد 4 و 17 این قانون در حساب مخصوصی در خزانه دارایی کل متمرکز و در اختیار هیات عالی اصلاحات ارضی گذارده میشود که به مصرف هزینه های اجرایی این قانون برسانند آیین نامه طرز پرداخت عوارض عمرانی و جرایم مندرج در مواد 4 و 17 براساس مقررات اجرایی اسناد ثبت شده تنظیم شده و پس از تصویب هیات وزیران به موقع اجرا گذارده خواهد شد .
- ماده - 29 - کلیه عملیات ثبتی مربوط به نقل و انتقالات طبق این قانون که یک طرف آن دولت باشد اعم از صدور سند مالکیت - اجرا و اخطار و غیره مجانا انجام و از پرداخت هرگونه حق الثبت و عوارض معاف میباشند و همچنین کلیه تقاضانامه ها و اظهارنامه ها و اوراق تعهدات و اسناد و مدارک تصرف و تهیه رونوشت اسناد هرگونه اوراق دیگر مربوط به نقل و انتقالات فوق به وسیله مقامات رسمی یا صاحبان محاضر مورد اقدام قرار گیرد از پرداخت مالیات و عوارض و حق تمبر معاف است . پرداخت حقوقی که به سردفتران اسناد رسمی و سرمایه خاص مندرج در ماده 135 قانون ثبت تعلق میگیرد بالمناصفه به عهده طرفین معامله خواهد بود .
فصل - هشتم - مقررات مربوط به کمک های فنی و حمایت کشاورزان و زارعین
- ماده - 30 - دولت موظف است ضمن انجام عملیات تقسیم اراضی در هر منطقه سازمان مجهز کشاورزی برای تهیه و توزیع بذر و نهال مرغوب و دام های اصیل و تامین تسهیلات لازم در اعطا اعتبار امر بازرگانی محصولات کشاورزی و ترویج کشاورزی نوین در آن منطقه ایجاد نماید .
- ماده - 31 - در دهاتی که زمین بین کشاورزان تقسیم میشود در مورد خانه مسکونی و ابنیه از قبیل طویله - انبار و غیره که در تصرف زارعین است به ترتیب زیر عمل میشود : الف - هرگاه عرصه و اعیانی ابنیه مزبور متعلق به مالک باشد عرصه مجانا به زارع واگذار میشود و اعیانی ارزیابی و چنانچه بهای آن از بیست هزار ریال بیشتر باشد مازاد بر بیست هزار ریال طبق ماده 18 از زارع دریافت و طبق ماده 14 به مالک پرداخت خواهد شد و کشاورزان میتوانند به نام خود تقاضای صدور سند مالکیت بنمایند و اگر اعیانی متعلق به زارع باشد مجانا به زارع واگذار خواهد گردید . ب - در مورد مسکن کشاورزانی که مالک قسمتی از زمین این دهات میشوند طبق بند ( الف ) این ماده رفتار میشود و چنانچه مالک بخواهد عرصه و اعیانی این ابنیه را برای خود نگاه دارد مکلف خواهد بود به قدر لزوم به تشخیص کمیسیون اصلاحات ارضی استان ، اراضی مجاور قسمت مسکونی ده برای ایجاد ساختمان به بهایی که از طرف کمیسیون ارزیابی معین میشود در اختیار کشاورز بگذارد و معادل هزینه ایجاد اعیانی مشابه به آنچه قبلا متعلق به کشاورز بوده به او بپردازد .
  - تبصره - - - در دهاتی که مشمول مقررات انتقال و تقسیم نیستند و یا قسمتی از آن مشمول و قسمت دیگر در مالکیت مالک باقی می ماند مالک موظف است زمین مورد لزوم را به تشخیص کمیسیون اصلاحات ارضی استان برای ساختن مسکن و محل نگاهداری دام و انبار محصول به محوطه مربوطه و یا خانه مناسب در اختیار زارع ملک خود به طور مجانی بگذارد .
- ماده - 32 - امور مشترک کشاورزی زمین های تقسیم شده از قبیل نگهداری قنوات و انهار و استفاده از ماشین آلات عملیات دفع آفات نباتی و حیوانی و حفاظت و بهره برداری دهو امثال آن ( به استثنای آنچه مشمول تبصره 2 ماه 21 میباشد ) به وسیله شرکت تعاونی انجام خواهد شد و اشخاصی که زمین به آن ها واگذار میشود در صورتی که عضو شرکت تعاونی منطقه خود نباشند شرکت از طرف آن ها مخارج لازم را برای انجام امور مشترک کشاورزی طبق آیین نامه ای که به تصویب هیات عالی اصلاحات ارضی می رسد پرداخت خواهد کرد و هرگاه کشاورز از پرداخت آن خودداری نماید نسبت به بدهی او بنا بر تقاضای شرکت اداره ثبت محل اجرائیه صادر مینماید . دولت کمک های لازم را در تاسیس شرکت های تعاونی مبذول خواهد داشت .
- ماده - 33 - وزارت کشاورزی موظف است حداکثر در ظرف شش ماه پس از تصویب این قانون آیین نامه لازم مربوط به روابط مالک و زارع را توسط کمیسیونی مرکب از نمایندگان وزارت دادگستری ، وزارت کشور ، وزارت کشاورزی و یک نفر نماینده از طرف شورای کشاورزی مرکز و یک نفر نماینده زارعین با در نظر گرفتن ارزش عوامل زراعی برای هر نوع زراعت در هر منطقه و همچنین آیین نامه مربوط به حقوق کم کشاورزان را تهیه نموده و به تصویب هیات دولت رسانده و به موقع اجرا بگذارد .
- ماده - 34 - رفع اختلاف بین مالک و زارع و کشاورز در امور مربوط به کشاورزی توسط هیات حل اختلاف کشاورزی به عمل می آید هیات مزبور در هر بخش مرکب خواهد بود از بخشدار ، رییس دادگاه بخش مربوط ( یا نماینده وزارت دادگستری ) نماینده وزارت کشاورزی ( یا نماینده اداره کشاورزی مربوط ) رای این هیات قطعی است و به وسیله اجرای دادگاه های دادگستری به موقع اجرا گذارده خواهد شد .
- ماده - 35 - مادام که آیین نامه مذکور در ماده 33 تصویب و اجرا نشده در هر منطقه روابط فعلی مالکین و زارعین در امور کشاورزی که در هر محل معمول بوده باید کماکان ادامه یابد . مالکین و زارعینی که برخلاف این ماده رفتار کنند و یا از پرداخت سهم مالکانه یا سهم زارع خودداری نمایند علاوه بر سهم مربوطه طبق معمول محل به پرداخت غرامت نقدی از دویست ریال تا یک صد هزار ریال از طرف هیات حل اختلاف کشاورزی نیز محکوم خواهند شد و تصمیمات هیات قطعی و بلافاصله به موقع اجرا گذارده خواهد شد .
- ماده - 36 - مامورین دولت و کسانی که مامور اجرای مقررات این قانون میباشند هرگاه در اجرای مقررات این قانون مرتکب جرمی شوند به حداکثر مجازاتی که برای آن جرم در قوانین دیگر مقرر است محکوم خواهند شد و اگر مامورین دولت در اجرای مقررات این قانون مرتکب تخلف اداری شوند دادگاه اداری میتوان ولو برای دفعه اول ارتکاب مجازات متخلف را تا انفصال دائمی از خدمات دولتی تعیین نماید .
- ماده - 37 - مقررات قانون مصوب سال 1337 راجع به خرید املاک ورثه اسماعیل قشقایی به قوت خود باقی است و کارشناسانی که طبق ماده 16 قانون سازمان برنامه انتخاب میشوند مکلفند بهای املاک را براساس مقررات ماده 13 این قانون تعیین نمایند و دولت بهای املاک نامبرده را طبق ماده 14 این قانون پرداخت نماید .
- ماده - 38 - دولت مامور اجرای این قانون است . قانون فوق که مشتمل بر سی و هشت ماده و نوزده تبصره است در جلسه سه شنبه بیست و چهارم اسفند ماه یک هزار و سیصد و سی و هشت به تصویب مجلس شورای ملی رسید .