وب سایت حقوقی ماتیکان

قانون اصلاح قانون مطبوعات

آئین نامه اجرائی قانون مطبوعات ، مصوب 1364 واصلاحات بعدی آن


قانون مطبوعات (برای مشاهده پیوندهای مرتبط بر روی ماده مربوطه کلیک کنید)

فصل - اول - تعاریف
- ماده - 1 - ( اصلاحی 8/09/1388) مطبوعات در این قانون عبارتند از نشریاتی که به طور منظم با نام ثابت و تاریخ و شماره ردیف در زمینه های گوناگون خبری ، انتقادی ، اجتماعی ، سیاسی ، اقتصادی ، کشاورزی ، فرهنگی ، دینی ، علمی ، فنی ، نظامی ، هنری ، ورزشی و نظایر این ها منتشر میشوند . نشریه الکترونیکی ، رسانه ای است که به طور مستمر در محیط رقمی ( دیجیتال )، انواع خبر ، تحلیل ، مصاحبه و گزارش را در قالب نوشتار ، صدا و تصویر منتشر مینماید . خبرگزاری داخلی ، موسسه ای خبری است که در زمینه جمع آوری ، پردازش و انتشار خبر ، تحلیل ، مصاحبه و گزارش در قالب نوشتار ، صدا و تصویر در محیط رقمی ( دیجیتال ) و یا غیر آن فعالیت مینماید .
  - تبصره - 1 - ( اصلاحی 30/1/1379) انتشار فوق العاده اختصاص به نشریه ای داد که به طور مرتب انتشار می یابد .
  - تبصره - 2 - ( الحاقی 30/1/1379) نشریه ای که بدون اخذ پروانه از هیات نظارت بر مطبوعات منتشر گردد از شمول قانون مطبوعات خارج بوده و تابع قوانین عمومی است .
  - تبصره - 3 - ( الحاقی 30/1/1379) کلیه نشریات الکترونیکی مشمول مواد این قانون است .
  - تبصره - 4 - ( الحاقی 8/09/1388) خبرگزاری های داخلی از حیث حقوق ، وظایف ، حمایت های قانونی و جرایم و مجازات ها و مرجع و نحوه دادرسی مشمول احکام مقرر در این قانون و اصلاحات آن میباشند . مدیرعامل و نویسندگان و تهیه کنندگان مطالب خبرگزاری ها حسب مورد دارای همان مسؤولیتهایی هستند که برای مدیر مسؤول و نویسنده مطبوعات منظور شده است . هیات نظارت بر خبرگزاری ها ، همان هیات نظارت بر مطبوعات خواهد بود
فصل - دوم - رسالت مطبوعات
- ماده - 2 - رسالتی که مطبوعات در نظام جمهوری اسلامی برعهده دارد عبارت است از :
  - بند - الف - روشن ساختن افکار عمومی و بالا بردن سطح معلومات و دانش مردم در یک یا چند زمینه مورد اشاره در ماده 1
  - بند - ب - پیشبرد اهدافی که در قانون اساسی جمهوری اسلامی بیان شده است
  - بند - ج - تلاش برای نفی مرزبندیهای کاذب و تفرقه انگیز و قرار ندادن اقشار مختلف جامعه در مقابل یکدیگر ، مانند دسته بندی مردم براساس نژاد ، زبان ، رسوم ، سنن محلی و ...
  - بند - د - مبارزه با مظاهر فرهنگ استعماری ( اسراف ، تبذیر ، لغو ، تجمل پرستی ، اشاعه فحشا و ...) و ترویج و تبلیغ فرهنگ اصیل اسلامی و گسترش فضائل اخلاقی .
  - بند - ه - حفظ و تحکیم سیاست نه شرقی و نه غربی .
  - تبصره - - - هر یک از مطبوعات باید حداقل در تحقق یکی از موارد فوق الذکر سهیم و با موارد دیگر به هیچ وجه در تضاد نبوده و در مسیر جمهوری اسلامی باشد .
فصل - سوم - حقوق مطبوعات
- ماده - 3 - مطبوعات حق دارند نظرات ، انتقادات سازنده ، پیشنهاد ها ، توضیحات مردم و مسئولین را با رعایت موازین اسلامی و مصالح جامعه درج و به اطلاع عموم برسانند .
  - تبصره - - - انتقاد سازنده مشروط به دارا بودن منطق و استدلال و پرهیز از توهین ، تحقیر و تخریب میباشد .
- ماده - 4 - هیچ مقام دولتی و غیر دولتی حق ندارد برای چاپ مطلب یا مقاله ای در صدد اعمال فشار بر مطبوعات برآید و یا به سانسور و کنترل نشریات مبادرت کند .
- ماده - 5 - کسب و انتشار اخبار داخلی و خارجی که به منظور افزایش آگاهی عمومی و حفظ مصالح جامعه باشد با رعایت این قانون حق قانونی مطبوعات است .
  - تبصره - 1 - ( الحاقی 30/1/1379) متخلف از مواد (4) و (5) به شرط داشتن شاکی به حکم دادگاه به انفصال خدمت از شش ماه تا دو سال و در صورت تکرار به انفصال دایم از خدمات دولتی محکوم خواهد شد .
  - تبصره - 2 - ( الحاقی 30/1/1379) مصوبات شورای عالی امنیت ملی برای مطبوعات لازم الاتباع است . در صورت تخلف ، دادگاه میتواند نشریه متخلف را موقتا تا دو ماه توقیف و پرونده را خارج از نوبت رسیدگی نماید .
  - تبصره - 3 - ( الحاقی 30/1/1379) مطالب اختصاصی نشریات اگر به نام پدیدآورنده اثر ( به نام اصلی یا مستعار ) منتشر شود به نام او و در غیر اینصورت به نام نشریه ، مشمول قانون حمایت از حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان میباشد .
فصل - چهارم - حدود مطبوعات
- ماده - 6 - ( اصلاحی 30/1/1379) نشریات جز در موارد اخلال به مبانی و احکام اسلام و حقوق عمومی و خصوصی که در این فصل مشخص میشوند آزادند .
  - بند - 1 - نشر مطالب الحادی و مخالف موازین اسلامی و ترویج مطالبی که به اساس جمهوری اسلامی لطمه وارد کند .
  - بند - 2 - اشاعه فحشا و منکرات و انتشار عکس ها و تصاویر و مطالب خلاف عفت عمومی .
  - بند - 3 - تبلیغ و ترویج اسراف و تبذیر .
  - بند - 4 - ایجاد اختلاف ما بین اقشار جامعه ، به ویژه از طریق طرح مسائل نژادی و قومی .
  - بند - 5 - ( اصلاحی 30/1/1379) تحریص و تشویق افراد و گروه ها به ارتکاب اعمالی علیه امنیت ، حیثیت و منافع جمهوری اسلامی ایران در داخل یا خارج .
  - بند - 6 - فاش نمودن و انتشار اسناد و دستورها و مسائل محرمانه ، اسرار نیرو های مسلح جمهوری اسلامی ، نقشه و استحکامات نظامی ، انتشار مذاکرات غیر علنی مجلس شورای اسلامی و محاکم غیر علنی دادگستری و تحقیقات مراجع قضایی بدون مجوز قانونی .
  - بند - 7 - اهانت به دین مبین اسلام و مقدسات آن و همچنین اهانت به مقام معظم رهبری و مراجع مسلم تقلید .
  - بند - 8 - افترا به مقامات ، نهاد ها ، ارگان ها و هر یک از افراد کشور و توهین به اشخاص حقیقی و حقوقی که حرمت شرعی دارند ، اگر چه از طریق انتشار عکس یا کاریکاتور باشد .
  - بند - 9 - سرقت های ادبی و همچنین نقل مطالب از مطبوعات و احزاب و گروه های منحرف و مخالف اسلام ( داخلی و خارجی ) به نحوی که تبلیغ از آن ها باشد ( حدود موارد فوق را آیین نامه مشخص میکند ).
    - تبصره - 1 - سرقت ادبی عبارت است از نسبت دادن عمدی تمام یا بخش قابل توجهی از آثار و نوشته های دیگران به خود یا غیر ولو به صورت ترجمه .
  - بند - 10 - ( الحاقی 21/5/1377) استفاده ابزاری از افراد ( اعم از زن ومرد ) در تصاویر و محتوی ، تحقیر و توهین به جنس زن ، تبلیغ تشریفات و تجملات نامشروع و غیر قانونی
  - بند - 11 - ( الحاقی 30/1/1379) پخش شایعات و مطالب خلاف واقع و یا تحریف مطالب دیگران .
  - بند - 12 - ( الحاقی 30/1/1379) انتشار مطلب علیه اصول قانون اساسی .
- ماده - 7 - ( اصلاحی 30/1/1379) موارد ذیل ممنوع و جرم محسوب میشود
  - بند - الف - چاپ و انتشار نشریه ای که پروانه برای آن صادر نشده و یا پروانه آن لغو گردیده است و یا به دستور دادگاه به طور موقت یا دایم تعطیل گردیده است .
  - بند - ب - انتشار نشریه به گونه ای که اکثر مطالب آن مغایر باشد آنچه که متقاضی به نوع آن متعهد شده است .
  - بند - ج - انتشار نشریه به نحوی که با نشریات موجود یا نشریاتی که به طور موقت یا دایم تعطیل شده اند از نظر نام ، علامت و شکل اشتباه شود
  - بند - د - انتشار نشریه بدون ذکر نام صاحب امتیاز و مدیر مسئول و نشانی اداره نشریه و چاپخانه آن .
  - تبصره - - - ( اصلاحی 30/1/1379) مراکز نشر ، چاپ ، توزیع و فروش نشریات ، مجاز به چاپ و انتشار و عرضه مطبوعات و نشریاتی که از سوی دادگاه صالح یا هیات نظارت مغایر با اصول مندرج در این قانون تشخیص داده شود ، نمی باشند .
فصل - پنجم - شرایط متقاضی و مراحل صدور پروانه
- ماده - 8 - ( اصلاحی 30/1/1379) انتشار نشریه توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی با سرمایه ایرانی و اخذ پروانه از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آزاد است . استفاده نشریات از کمک خارجی مستقیم یا غیر مستقیم ممنوع و جرم محسوب میشود .
  - تبصره - 1 - مطبوعاتی که از طرف سازمان های آزادی بخش اسلامی کشور های دیگر منتشر میشود میتواند با سرمایه و مسئولیت اشخاص غیر ایرانی در چهارچوب قوانین مربوطه به خارجیان مقیم ایران و موافقت وزارتین ارشاد و امور خارجه منتشر شوند .
  - تبصره - 2 - ( الحاقی 30/1/1379) کمک های اشخاص حقیقی یا حقوقی خارجی غیر دولتی که با نظارت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت امور خارجه دریافت گردد مشمول این ماده نخواهد بود .
  - تبصره - 3 - ( الحاقی 30/1/1379) واگذاری امتیاز نشریه به غیر اعم از قطعی ، شرطی ، اجاره و امثال آن ممنوع است و جرم محسوب میشود مگر در صورت درخواست کتبی صاحب امتیاز و تصویب هیات نظارت .
- ماده - 9 - ( اصلاحی 30/1/1379)
  - بند - الف - شخص حقیقی متقاضی امتیاز باید دارای شرایط زیر باشد : 1- تابعیت ایران . 2- دارا بودن حداقل 25 سال سن . 3- عدم حجر و ورشکستگی به تقلب و تقصیر . 4- عدم اشتهار به فساد اخلاق و سابقه محکومیت کیفری براساس موازین اسلامی که موجب محرومیت از حقوق اجتماعی باشد . 5- داشتن صلاحیت علمی در حد لیسانس و یا پایان سطح در علوم حوزه ای به تشخیص هیات نظارت موضوع ماده (10) این قانون . 6- پایبندی و التزام عملی به قانون اساسی .
  - بند - ب - اشخاص حقوقی متقاضی امتیاز باید دارای شرایط ذیل باشند : 1- مراحل قانونی ثبت شخصیت حقوقی طی شده باشد و در اساسنامه و یا قانون تشکیل خود مجاز به انتشار نشریه باشد . 2- زمینه فعالیت نشریه مرتبط با زمینه فعالیت شخص حقوقی بوده و محدوده جغرافیائی انتشار آن همان محدوده جغرافیائی شخصیت حقوقی باشد .
  - تبصره - 1 - متقاضی امتیاز نشریه موظف است خود یا شخص دیگری را به عنوان مدیر مسئول واجد شرایط مندرج در این ماده معرفی نماید .
  - تبصره - 2 - برای نشریات داخلی یک سازمان ، موسسه و شرکت دولتی یا خصوصی که فقط برای استفاده کارکنان منتشر و رایگان در اختیار آنان قرار میگیرد تنها اجازه وزارت ارشاد اسلامی با رعایت ماده 2 این قانون کافی است .
  - تبصره - 3 - با یک پروانه نمیتوان بیش از یک نشریه منتشر کرد
  - تبصره - 4 - صاحب امتیاز در قبال خط مشی کلی نشریه مسئول است و مسئولیت یکایک مطالبی که در نشریه به چاپ می رسد و دیگر امور در رابطه با نشریه به عهده مدیر مسئول خواهد بود .
  - تبصره - 5 - نخست وزیران ، وزیران ، استانداران ، امرای ارتش و شهربانی ، ژاندارمری روسای سازمان های دولتی ، مدیران عامل و روسای هیات مدیره شرکت ها و بانک های دولتی و کلیه شرکت ها و موسساتی که شمول حکم در مورد آن مستلزم ذکر نام است ، نمایندگان مجلسین ، سفرا ، فرمانداران ، شهرداران ، روسای انجمن های شهر و شهرستان تهران و مراکز استان ها ، اعضای ساواک ، روسای دفاتر رستاخیز در تهران و مراکز استان ها و شهرستان ها و وابستگان به رژیم سابق که در فاصله زمانی پانزدهم خرداد 1342 تا 22 بهمن 1357 در مشاغل مذکور بوده و همچنین کسانی که در این مدت از طریق مطبوعات ، رادیو تلویزیون با سخنرانی در اجتماعات خدمتگزار تبلیغاتی رژیم گذشته بوده اند ، از انتشار نشریه و هرگونه فعالیت مطبوعاتی محرومند .
  - تبصره - 6 - ( الحاقی 30/1/1379) هیات نظارت موظف است جهت بررسی صلاحیت متقاضی و مدیر مسؤول از مراجع ذی صلاح ( وزارت اطلاعات و دادگستری و نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران ) استعلام نمایند . مراجع مذکور موظفند حداکثر تا دو ماه نظر خود را همراه مستندات و مدارک معتبر به هیات نظارت اعلام نمایند . در صورت عدم پاسخ از سوی مراجع مذکور و فقدان دلیل دیگر صلاحیت آنان تایید شده تلقی میگردد .
  - تبصره - 7 - ( الحاقی 30/1/1379) مسئولیت مقالات و مطالبی که در نشریه منتشر میشود به عهده مدیر مسؤول است ولی این مسئولیت نافی مسئولیت نویسنده و سایر اشخاصی که در ارتکاب جرم دخالت داشته باشند نخواهد بود .
  - تبصره - 8 - ( الحاقی 30/1/1379) اعضا و هواداران گروه های ضد انقلاب و یا گروه های غیر قانونی و محکومین دادگاه های انقلاب اسلامی که به جرم اعمال ضد انقلابی و یا علیه امنیت داخلی و خارجی محکومیت یافته اند و همچنین کسانی که علیه نظام جمهوری اسلامی ایران فعالیت و یا تبلیغ میکنند حق هیچگونه فعالیت مطبوعاتی و قبول سمت در نشریات را ندارند .
- ماده - 10 - ( اصلاحی 30/1/1379) اعضای هیات نظارت بر مطبوعات که از افراد مسلمان و صاحب صلاحیت علمی و اخلاقی لازم و مؤمن به انقلاب اسلامی میباشند عبارتند از :
  - بند - الف - یکی از قضات دیوان عالی کشور به انتخاب شورای عالی قضایی .
  - بند - ب - وزیر ارشاد اسلامی یا نماینده تام الاختیار وی .
  - بند - ج - یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی به انتخاب مجلس .
  - بند - د - یکی از اساتید دانشگاه به انتخاب وزیر فرهنگ و آموزش عالی .
  - بند - ه - یکی از مدیران مسئول مطبوعات به انتخاب آنان .
  - تبصره - 1 - این هیات ظرف دو ماه پس از تصویب این قانون در دوره اول و در دوره های بعد ظرف یک ماه قبل از اتمام مقررات برای مدت دو سال به دعوت وزیر ارشاد اسلامی تشکیل میشود .
  - تبصره - 2 - ( اصلاحی 30/1/1379) تصمیمات هیات نظارت قطعی است ، این امر مانع شکایت و اقامه دعوای افراد ذی نفع در محاکم نخواهد بود .
  - تبصره - 3 - ( اصلاحی 30/1/1379) دبیرخانه هیات نظارت با امکانات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تشکیل میشود وزیر نظر آن هیات انجام وظیفه مینماید .
  - تبصره - 4 - ( الحاقی 1/4/1365) وزارت ارشاد اسلامی مسئولیت دعوت و برگزاری جلسه انتخابات موضوع بند " ه " این ماده است و مرجع تشخیص صلاحیت نامزدهای انتخابات مزبور براساس شرایط مندرج در صدر این ماده هیات سه نفری مرکب از افراد بند های الف و ب و ج میباشند ، این قانون از تاریخ تصویب لازم الاجرا خواهد بود .
  - تبصره - 5 - ( الحاقی 30/1/1379) وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ریاست هیات نظارت بر مطبوعات را برعهده خواهد داشت و پاسخگوی عملکرد هیات مذکور در مجلس و دیگر مراجع ذی صلاح خواهد بود .
- ماده - 11 - رسیدگی به درخواست صدور پروانه و تشخیص صلاحیت متقاضی و مدیر مسئول به عهده هیات نظارت بر مطبوعات است
  - تبصره - - - ( الحاقی 30/1/1379) در صورتی که صاحب پروانه یکی از شرایط مقرر در ماده (9) این قانون را فاقد شود ، به تشخیص هیات نظارت مقرر در ماده (10) و با رعایت تبصره های آن پروانه نشریه لغو میشود .
- ماده - 12 - ( اصلاحی 30/1/1379) وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موظف است تخلف نشریات را رأسا یا به تقاضای حداقل دو نفر از اعضای هیات نظارت ظرف مدت یک ماه مورد بررسی قرار داده و در صورت لزوم به طور مستقیم و یا از طریق هیات نظارت ، مراتب را جهت پیگرد قانونی به دادگاه صالح تقدیم نماید .
  - تبصره - - - ( الحاقی 30/1/1379) در مورد تخلفات موضوع ماده (6) به جز بند (3) و (4) و بند ( ب ) ، ( ج ) و ( د ) ماده (7) هیات نظارت میتواند نشریه را توقیف نماید و در صورت توقیف موظف است ظرف یک هفته پرونده را جهت رسیدگی به دادگاه ارسال نماید .
- ماده - 13 - هیات نظارت مکلف است ظرف مدت سه ماه از تاریخ دریافت تقاضا جهت امتیاز به یک نشریه درباره صلاحیت متقاضی و مدیر مسئول با رعایت شرایط مقرر در این قانون رسیدگی های لازم را انجام داده و مراتب رد یا قبول تقاضا را با ذکر دلایل و شواهد جهت اجرا به وزیر ارشاد گزارش نماید ، و وزارت ارشاد اسلامی موظف است حداکثر ظرف دو ماه از تاریخ موافقت هیات نظارت برای متقاضی پروانه انتشار صادر کند .
- ماده - 14 - در صورتی که مدیر مسئول شرایط مندرج در ماده 9 را فاقد گردد ، یا فوت شود و یا استعفا دهد ، صاحب امتیاز موظف است حداکثر ظرف سه ماه شخص دیگری را که واجد شرایط باشد به وزارت ارشاد اسلامی معرفی کند ، در غیر اینصورت از انتشار نشریه او جلوگیری میشود ، تا زمانیکه صلاحیت مدیر به تایید نرسیده است ، مسئولیت های مدیر به عهده صاحب امتیاز است .
- ماده - 15 - اعلام نظر هیات نظارت مبنی بر تایید یا عدم تایید مدیر مسئول جدید ، حداکثر سه ماه از تاریخ معرفی توسط وزارت ارشاد اسلامی خواهد بود .
- ماده - 16 - صاحب امتیاز موظف است ظرف شش ماه پس از صدور پروانه ، نشریه مربوطه را منتشر کند و در غیر اینصورت با یک بار اخطار کتبی و دادن فرصت پانزده روز دیگر در صورت عدم عذر موجه اعتبار پروانه از بین میرود ، عدم انتشار منظم نشریه در یک سال نیز اگر بدون عذر موجه ( به تشخیص هیات نظارت ) باشد ، موجب لغو پروانه خواهد بود .
  - تبصره - 1 - نشریه ای که سالانه منتشر میشود ( سالنامه ) از ماده فوق مستثنی بوده و در صورت عدم نشر ظرف یک سال بدون عذر موجه پروانه صاحب امتیاز لغو خواهد شد .
- ماده - 17 - پروانه هایی که برطبق مقررات سابق برای نشریات کنونی صادر شده است به اعتبار خود باقی است ، مشروط بر اینکه ظرف سه ماه از تاریخ اجرا این قانون ، صاحب امتیاز برای تطبیق وضع خود ، با این قانون اقدام نماید .
- ماده - 18 - در هر شماره باید نام صاحب امتیاز ، مدیر مسئول ، نشانی اداره و چاپخانه ای که نشریه در آن به چاپ می رسد و نیز زمینه فعالیت و ترتیب انتشار نوع نشریه ( دینی ، علمی ، سیاسی ، اقتصادی ، ادبی ، هنری و غیره ) در صفحه معین و محل ثابت اعلان شود ، چاپخانه ها نیز مکلف به رعایت مفاد این ماده میباشند .
- ماده - 19 - نشریات در چاپ آگهی های تجارتی که مشتمل بر تعریف و تمجید کالا یا خدماتی که از طرف یکی از مراکز تحقیقاتی کشور که برحسب قوانین رسمیت داشته باشند ، تایید گردد با رعایت ماده 12 آیین نامه تاسیس و نظارت بر نحوه کار و فعالیت کانون های آگهی تبلیغاتی و بند های مربوطه مجاز میباشند .
  - تبصره - 1 - در مواردی که طبق این ماده ، مطبوعات مجاز به درج آگهی های مشتمل بر تعریف و تشویق از کالا و خدمات هستند ، متن این تعریف و تشویق نمی تواند از متن تقدیرنامه رسمی مراکز قانونی مذکور در این ماده فراتر رود .
- ماده - 20 - هر ر وزنامه یا مجله باید دفاتر محاسباتی پلمب شده برطبق قانون تهیه و کلیه مخارج و درآمد خود را در آن ثبت کند و بیلان سالانه درآمد و مخارج را به وزارت ارشاد اسلامی بفرستد ، وزارت ارشاد اسلامی هر وقت لازم بداند ، دفاتر مالی موسسات را بازرسی مینماید .
  - تبصره - 1 - کلیه مطبوعات مکلفند همه ماهه تیراژ فروش ماهیانه خود را کتبا به وزارت ارشاد اسلامی اطلاع دهند .
- ماده - 21 - ( اصلاحی 30/1/1379) مدیران مسؤول نشریات موظفند از هر شماره نشریه ، دو نسخه به هر یک از مراجع زیر به طور مرتب و رایگان ارسال نمایند : الف - وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی . ب - مجلس شورای اسلامی . ج - دادگستری مرکز استان محل نشر .
- ماده - 22 - ورود مطبوعات به کشور و نیز خروج آن براساس موازین شرعی و قانون اساسی و نظام جمهوری اسلامی است . ضوابط ورود و خروج آن ظرف شش ماه توسط وزارت ارشاد اسلامی تهیه و به تصویب مجلس شورای اسلامی خواهد رسید .
فصل - ششم - جرایم
- ماده - 23 - هرگاه در مطبوعات مطالبی مشتمل بر توهین یا افترا ، یا خلاف واقع و یا انتقاد نسبت به شخص ( اعم از حقیقی یا حقوقی ) مشاهده شود ، ذی نفع حق دارد پاسخ آن را ظرف یک ماه کتبا برای همان نشریه بفرستد . و نشریه مزبور موظف است آنگونه توضیحات و پاسخ ها را در یکی از دو شماره ای که پس از وصول پاسخ منتشر میشود ، در همان صفحه و ستون و یا همان حروف که اصل مطلب منتشر شده است ، مجانی به چاپ برساند ، به شرط آن که جواب از دو برابر اصل تجاوز نکند و متضمن توهین و افترا به کسی نباشد .
  - تبصره - 1 - اگر نشریه علاوه بر پاسخ مذکور مطالب یا توضیحات مجددی چاپ کند ، حق پاسخگویی مجدد برای معترض باقی است . درج قسمتی از پاسخ به صورتی که آن را ناقص یا نامفهوم سازد و همچنین افزودن مطالبی به آن در حکم عدم درج است و متن پاسخ باید در یک شماره درج شود .
  - تبصره - 2 - پاسخ نامزدهای انتخاباتی در جریان انتخابات باید در اولین شماره نشریه درج گردد . به شرط آن که حداقل شش ساعت پیش از زیر چاپ رفتن نشریه پاسخ به دفتر نشریه تسلیم و رسید دریافت شده باشد .
  - تبصره - 3 - ( اصلاحی 30/1/1379) در صورتی که نشریه از درج پاسخ امتناع ورزد یا پاسخ را منتشر نسازد ، شاکی میتواند به دادگستری شکایت کند و رییس دادگستری در صورت احراز صحت شکایت جهت نشر پاسخ به نشریه اخطار میکند و هرگاه این اخطار مؤثر واقع نشود ، پرونده را پس از دستور توقیف موقت نشریه که مدت آن حداکثر از ده روز تجاوز نخواهد کرد به دادگاه ارسال میکند .
  - تبصره - 4 - ( الحاقی 30/1/1379) اقدامات موضوع این ماده و تبصره های آن نافی اختیارات شاکی در جهت شکایت به مراجع قضایی نمیباشد .
- ماده - 24 - اشخاصی که اسناد و دستور های محرمانه نظامی و اسرار ارتش و سپاه و یا نقشه های قلاع و استحکامات نظامی را در زمان جنگ یا صلح به وسیله یکی از مطبوعات فاش و منتشر کنند به دادگاه تحویل تا برابر مقررات رسیدگی شود .
- ماده - 25 - هر کس به وسیله مطبوعات ، مردم را صریحا به ارتکاب جرم یا جنایتی بر ضد امنیت داخلی یا سیاست خارجی کشور که در قانون مجازات عمومی پیش بینی شده است ، تحریص و تشویق نماید در صورتی که اثری بر آن مترتب شود ، به مجازات معاونت همان جرم محکوم و در صورتی که اثری بر آن مرتبت نشود ، طبق نظر حاکم شرع براساس قانون تعزیرات با وی رفتار خواهد شد .
- ماده - 26 - هر کس به وسیله مطبوعات به دین مبین اسلام و مقدسات آن اهانت کند ، در صورتی که به ارتداد منجر شود حکم ارتداد در حق وی صادر و اجرا و اگر به ارتداد نیانجامد طبق نظر حاکم شرع براساس قانون تعزیرات با وی رفتار خواهد شد .
- ماده - 27 - ( اصلاحی 30/1/1379) هرگاه در نشریه ای به رهبر جمهوری اسلامی ایران و یا مراجع مسلم تقلید اهانت شود ، پروانه آن نشریه لغو و مدیر مسئول و نویسنده مطلب به محاکم صالحه معرفی و مجازات خواهند شد .
  - تبصره - 1 - رسیدگی به جرایم موضوع مواد 24، 25، 26، 27، تابع شکایت مدعی خصوصی نیست .
- ماده - 28 - انتشار عکس ها و تصاویر و مطالب خلاف عفت عمومی ممنوع و موجب تعزیر شرعی است و اصرار بر آن موجب تشدید تعزیر و لغو پروانه خواهد بود .
- ماده - 29 - انتشار مذاکرات غیر علنی مجلس شورای اسلامی و مذاکرات غیر علنی محاکم دادگستری یا تحقیقات مراجع اطلاعاتی و قضایی که طبق قانون افشا آن مجاز نیست ممنوع است و در صورت تخلف طبق نظر حاکم شرع قانون تعزیرات با وی رفتار خواهد شد .
- ماده - 30 - انتشار هر نوع مطلب مشتمل بر تهمت یا افترا یا فحش و الفاظ رکیک یا نسبت های توهین آمیز و نظایر آن نسبت به اشخاص ممنوع است . مدیر مسئول جهت مجازات به محاکم قضایی معرفی میگردد ، و تعقیب جرایم مزبور موکول به شکایت شاکی خصوصی است و در صورت استرداد شکایت تعقیب در هر مرحله ای که باشد متوقف خواهد شد .
  - تبصره - 1 - در موارد فوق شاکی ( اعم از حقیقی و حقوقی ) میتواند برای مطالبه خسارتی که از نشر مطالب مزبور بر او وارد آمده به دادگاه صالحه شکایت نموده و دادگاه نیز مکلف است نسبت به آن رسیدگی و حکم متناسب صادر نماید .
  - تبصره - 2 - هرگاه انتشار مطالب مذکور در ماده فوق راجع به شخص متوفی بوده ولی عرفا هتاکی به بازماندگان وی به حساب آید ، هر یک از ورثه قانونی میتواند از نظر جزایی یا حقوقی طبق ماده و تبصره فوق اقامه دعوی نماید .
- ماده - 31 - انتشار مطالبی که مشتمل بر تهدید به هتک شرف و یا حیثیت و یا افشای اسرار شخصی باشد ممنوع است و مدیر مسئول به محاکم قضایی معرفی و با وی طبق قانون تعزیرات رفتار خواهد شد .
  - تبصره - - - ( اصلاحی 30/1/1379) در مواد 30، 31 تا زمانیکه پرونده در مرحله تحقیق و رسیدگی است ، نشریه مورد شکایت حق ندارد نسبت به مورد رسیدگی مطلبی نشر دهد ، در صورت تخلف رییس دادگاه باید قبل از ختم تحقیقات حکم توقیف نشریه را صادر کند ، این توقیف شامل اولین شماره بعد از ابلاغ میشود و در صورت تکرار تا موقع صدور رای دادگاه از انتشار نشریه جلوگیری میشود .
- ماده - 32 - هر کس در نشریه ای خود را برخلاف واقع صاحب پروانه انتشار یا مدیر مسئول معرفی کند ، یا بدون داشتن پروانه به انتشار نشریه مبادرت نماید ، طبق نظر حاکم شرع با وی رفتار خواهد شد . مقررات این ماده شامل دارندگان پروانه و مدیران مسئولی که سمت های مزبور را طبق قانون از دست داده اند نیز میشود .
- ماده - 33 - ( اصلاحی 30/1/1379)
  - بند - الف - هرگاه در انتشار نشریه ، نام یا علامت نشریه دیگری ولو با تغییرات جزئی تقلید شود به طوریکه برای خوانندگان امکان اشتباه باشد ، از انتشار آن جلوگیری و مرتکب به حبس تعزیری شصت و یک روز تا سه ماه و جزای نقدی از یک میلیون (000 000 1) ریال تا ده میلیون (000 000 10) ریال محکوم میشود . تعقیب جرم و مجازات منوط به شکایت شاکی خصوصی است .
  - بند - ب - پس از توقیف یک نشریه ، انتشار هر نوع نشریه دیگر به جای نشریه توقیف شده به نحوی که با نشریه مذکور از نظر نام ، علامت و شکل مشتبه شود ممنوع است و نشریه جدید بلافاصله توقیف میگردد . مرتکب به مجازات حبس تعزیری از سه ماه تا شش ماه و جزای نقدی از دو میلیون (000000 2) ریال تا بیست میلیون (000 000 20) ریال محکوم میشود .
- ماده - 34 - ( اصلاحی 30/1/1379) رسیدگی به جرایم مطبوعاتی با توجه به قوانین مربوط به صلاحیت ذاتی میتواند در محاکم عمومی یا انقلاب یا سایر مراجع قضایی باشد . در هر صورت علنی بودن و حضور هیات منصفه الزامی است .
  - تبصره - - - ( الحاقی 30/1/1379) به جرایم مطبوعاتی در محاکم صالح مراکز استان ها رسیدگی میشود .
- ماده - 35 - ( الحاقی 30/1/1379) تخلف از مقررات این قانون جرم است و چنانچه در قانون مجازات اسلامی و این قانون برای آن مجازات تعیین نشده باشد متخلف به یکی از مجازات های ذیل محکوم میشود :
  - بند - الف - جزای نقدی از یک میلیون (000 000 1) تا بیست میلیون (000 000 20) ریال .
  - بند - ب - تعطیل نشریه حداکثر تا شش ماه در مورد ر وزنامه ها و حداکثر تا یک سال در مورد سایر نشریات .
  - تبصره - - - دادگاه میتواند در جرایم مطبوعاتی مجازات حبس و شلاق را به یکی از مجازات های ذیل تبدیل نماید : الف - جزای نقدی از دو میلیون (000 000 2) تا پنجاه میلیون (000 000 50) ریال . ب - تعطیل نشریه حداکثر تا شش ماه در مورد ر وزنامه ها و تا یک سال در مورد سایر نشریات . ج - محرومیت از مسئولیت های مطبوعاتی حداکثر تا پنج سال .
- ماده - 36 - ( الحاقی 30/1/1379) انتخاب هیات منصفه به طریق ذیل خواهد بود : هر دو سال یک بار در مهر ماه جهت تعیین اعضا هیات منصفه در تهران به دعوت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و با حضور وی و رییس کل دادگستری استان ، رییس شورای شهر ، رییس سازمان تبلیغات و نماینده شورای سیاستگذاری ائمه جمعه سراسر کشور و در مراکز استان به دعوت مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان و با حضور وی و رییس کل دادگستری استان ، رییس شورای شهر مرکز استان ، رییس سازمان تبلیغات و امام جمعه مرکز استان یا نماینده وی تشکیل میشود . هیات مذکور در تهران (21) نفر و در سایر استان ها (14) نفر از افراد مورد اعتماد عمومی را از بین گروه های مختلف اجتماعی ( روحانیون ، اساتید دانشگاه ، پزشکان ، مهندسان ، نویسندگان و ر وزنامه نگاران ، وکلای دادگستری ، دبیران و آموزگاران ، اصناف ، کارمندان ، کارگران ، کشاورزان ، هنرمندان و بسیجیان ) به عنوان اعضا هیات منصفه انتخاب میکند .
  - تبصره - 1 - چنانچه مفاد موضوع این ماده در مهلت مقرر انجام نشود ، رییس کل دادگستری مکلف میباشد نسبت به دعوت از افراد یاد شده و انتخاب هیات منصفه اقدام نماید .
  - تبصره - 2 - چنانچه به هر دلیلی اعضای هیات منصفه به ده نفر یا کمتر برسد ، هیات مذکور در این ماده موظف است ظرف یک ماه تشکیل جلسه داده و نسبت به تکمیل اعضای هیات منصفه اقدام نماید .
- ماده - 37 - ( الحاقی 30/1/1379) اعضا هیات منصفه باید دارای شرایط زیر باشند : 1- داشتن حداقل سی سال سن و تأهل . 2- نداشتن سابقه محکومیت مؤثر کیفری . 3- اشتهار به امانت ، صداقت و حسن شهرت . 4- صلاحیت علمی و آشنائی با مسائل فرهنگی و مطبوعاتی .
- ماده - 38 - ( الحاقی 30/1/1379) پس از انتخاب اعضا هیات منصفه ، موضوع ماده (36) این قانون ، مراتب توسط رییس کل دادگستری استان به اعضا ابلاغ میگردد . دادگاه رسیدگی کننده به جرایم مطبوعاتی ، حداقل یک هفته قبل از زمان رسیدگی از تمامی اعضا هیات منصفه دعوت میکند تا در جلسه محاکمه حضور یابند . دادگاه با حضور حداقل هفت نفر از اعضا هیات منصفه رسمیت خواهد یافت . اکثریت آرا حاضران ملاک تصمیم گیری هیات منصفه خواهد بود ، اعضا هیات موظفند تا پایان جلسات دادگاه حضور داشته باشند .
  - تبصره - 1 - تصمیمات هیات های نظارت و منصفه با اکثریت مطلق عده حاضر معتبر خواهد بود .
  - تبصره - 2 - چنانچه در دو جلسه رسیدگی به یک پرونده جرم مطبوعاتی ، هیات منصفه به حد نصاب نرسد ، دادگاه در جلسه سوم با حضور افراد حاضرحداقل به تعداد پنج نفر رسیدگی مینماید .
  - تبصره - 3 - دبیرخانه هیات منصفه با بودجه و امکانات قوه قضائیه تشکیل وزیر نظر هیات منصفه انجام وظیفه مینماید .
- ماده - 39 - ( الحاقی 30/1/1379) هر یک از اعضای هیات منصفه چنانچه بدون عذر موجه در دو جلسه متوالی یا پنج جلسه متناوب دادگاه حاضر نشود یا از شرکت در اتخاذ تصمیم خودداری کند با حکم دادگاه رسیدگی کننده به دو سال محرومیت از عضویت در هیات منصفه محکوم میشود . رای دادگاه قطعی است .
  - تبصره - - - هر یک از اعضای هیات منصفه به علت وجود عذر موجه نتواند در جلسه دادگاه حضور یابد موظف است دو روز قبل از جلسه دادرسی عذر خود را کتبا و به طور مستدل به استحضار دادگاه برساند ، در غیر اینصورت عذر وی غیر موجه محسوب میگردد مگر عذرهایی که در این فاصله تا جلسه دادگاه حادث شده باشد در هر حال موظف است عذر خود را به دادگاه اعلام نماید . عذر موجه همان است که در آیین دادرسی احصاء گردیده است .
- ماده - 40 - ( الحاقی 30/1/1379) اعضای هیات منصفه در ابتدای اولین جلسه حضور خود در دادگاه ، به خداوند متعال و در برابر قرآن کریم سوگند یاد میکنند بدون در نظر گرفتن گرایش های شخصی یا گروهی و با رعایت صداقت ، تقوی و امانت داری ، در راه احقاق حق و ابطال باطل انجام وظیفه نمایند .
- ماده - 41 - ( الحاقی 30/1/1379) موارد رد اعضای هیات منصفه همان است که طبق قانون در مورد رد قضات پیش بینی شده است .
- ماده - 42 - ( الحاقی 30/1/1379) هرگاه در حین محاکمه ، اعضای هیات منصفه سئوالاتی داشته باشند ، مراتب را کتبا جهت طرح ، تسلیم رییس دادگاه می نمایند .
- ماده - 43 - ( الحاقی 30/1/1379) پس از اعلام ختم رسیدگی بلافاصله اعضا هیات منصفه به شور پرداخته و نظر کتبی خود را در دو مورد زیر به دادگاه اعلام میدارند : الف - متهم بزهکار است یا خیر ؟ ب - در صورت بزهکاری آیا مستحق تخفیف است یا خیر ؟
  - تبصره - 1 - پس از اعلام نظر هیات منصفه دادگاه در خصوص مجرمیت یا برائت متهم اتخاذ تصمیم نموده و طبق قانون مبادرت به صدور رای مینماید .
  - تبصره - 2 - در صورتی که تصمیم هیات منصفه بر بزهکاری باشد دادگاه میتواند پس از رسیدگی رای بر برائت صادر کند .
  - تبصره - 3 - در صورتی که رای دادگاه مبنی بر مجرمیت باشد ، رای صادره طبق مقررات قانونی قابل تجدیدنظرخواهی است . در رسیدگی مرحله تجدیدنظر حضور هیات منصفه لازم نیست .
  - تبصره - 4 - حضور هیات منصفه در تحقیقات مقدماتی و صدور قرار های قانونی لازم نیست .
- ماده - 44 - ( الحاقی 30/1/1379) هرگاه حکم دادگاه مبنی بر برائت یا محکومیتی باشد که مستلزم سلب حقوق اجتماعی نباشد ، از نشریه در صورتی که قبلا توقیف شده باشد بی درنگ رفع توقیف خواهد شد و انتشار مجدد آن بلامانع میباشد .
- ماده - 45 - ( الحاقی 30/1/1379) نظارت دقیق بر عملکرد جرائد و انجام رسالت مطبوعاتی آنان برعهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است . این امر مانع از انجام وظیفه مستقیم هیات نظارت نخواهد بود .
- ماده - 46 - ( الحاقی 30/1/1379) صاحب امتیاز و مدیر مسؤول موظفند کلیه کارکنان نشریه را بیمه نمایند تا در صورتی که به حکم دادگاه یا رای هیات نظارت یا به هر دلیل دیگر نشریه تعطیل گردید ، تا زمان اشتغال مجدد طبق مقررات قانون کار حقوق قانونی آنان پرداخت شود .
- ماده - 47 - ( الحاقی 30/1/1379) آیین نامه اجرایی این قانون ظرف حداکثر شش ماه توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید .
- ماده - 48 - ( الحاقی 30/1/1379) این قانون از جمله در مورد نحوه تشکیل هیات نظارت و هیات منصفه از تاریخ تصویب لازم الاجرا است و نیز از تاریخ تصویب ، کلیه قوانین مغایر با آن از جمله لایحه قانونی مطبوعات مصوب 25/5/1358 شورای انقلاب لغو میگردد .