iranmatikanlogo
logo
  • بخش - اول - تعاریف
    • ماده - 1 - اصطلاحات و واژه های به کار رفته در مادۀ 1 قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران ، مصوب آذر ماه 1384 و مادۀ 1 قانون توسعۀ ابزار ها و نهاد های مالی جدید به منظور تسهیل اجرای سیاست های کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی ، مصوب آذر ماه 1388، به همان معانی در این دستورالعمل به کار رفته اند . سایر واژه های به کار رفته در این دستورالعمل دارای معانی زیر میباشند : (1) اوراق مرابحه : اوراق بهادار با نام قابل نقل و انتقالی است که نشان دهندۀ مالکیت مشاع دارندۀ آن در دارایی مالی ( طلب ) است که براساس قرارداد مرابحه حاصل شده است . (2) بانی : شخص حقوقی است که نهاد واسط برای تامین مالی وی در قالب عقود اسلامی ، اقدام به انتشار اوراق مرابحه مینماید . (3) دارایی : مال منقول یا غیر منقول با مشخصات تعیین شده در این دستورالعمل است که میتواند مبنای انتشار اوراق مرابحه واقع شود . (4) ضامن : شخص حقوقی است که اقساط بهای دارایی و سایر وجوهی را که بانی ملزم به پرداخت آن به نهاد واسط میباشد در سر رسید یا سر رسید های معین تعهد و تضمین مینماید . (5) عامل پرداخت : شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویۀ وجوه است که اقساط بهای دارایی را در سر رسید یا سر رسید های معین به سرمایه گذاران پرداخت مینماید . (6) عامل فروش : شخص حقوقی است که نسبت به عرضه و فروش اوراق مرابحه از طرف نهاد واسط اقدام مینماید . (7) عمر اقتصادی : مدت زمانی است که انتظار میرود دارایی از لحاظ اقتصادی توسط بانی قابل استفاده باشد . (8) فروشنده : شخص حقوقی یا حقیقی معتبر است که اقدام به فروش دارایی به نهاد واسط مینماید . (9) قرارداد مرابحه : فروش دارایی به بیشتر از قیمت خرید آن با ذکر میزان سود و مبلغ پرداختی بابت خرید میباشد . (10) مقررات : منظور قوانین ، مصوبات هیات وزیران ، شورا و سازمان میباشد . (11) استاندارد های حسابداری و حسابرسی : منظور استاندارد های حسابداری و حسابرسی ملی لازم الاجرا میباشد .
  • بخش - دوم - ارکان انتشار اوراق مرابحه
    • ماده - 2 - بانی باید دارای شرایط زیر باشد : الف - شرکت های سهامی ، شرکت های تعاونی و موسسه یا نهادعمومی غیر دولتی مشمول ماده 3 قانون مدیریت خدمات کشوری ، به استثنای شهرداری ها که دارای شرایط زیر باشند : (1) در ایران به ثبت رسیده و مرکز اصلی فعالیت آن در ایران باشد ؛ (2) مجموع جریان نقدی حاصل از عملیات آن در دو سال مالی اخیر مثبت باشد . اگر جریان نقد حاصل از عملیات بانی مطابق صورت های مالی میان دوره ای حسابرسی شده در سال جاری مثبت باشد میتواند در محاسبة مجموع جریان نقدی مذکور لحاظ شود ؛ (3) حداکثر نسبت مجموع بدهی ها به دارایی های آن 90 درصد باشد ؛ (4) اظهارنظر بازرس و حسابرس شرکت در خصوص صورت های مالی دو سال مالی اخیر آن مردود یا عدم اظهارنظر نباشد . ب - موسسات دولتی ، شرکت های دولتی و شهرداری ها . تبصره : در خصوص بانک ها ، موسسات مالی و اعتباری و شرکت های واسپاری ( لیزینگ ها ) تحت نظارت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران جریان نقدی حاصل از عملیات آن در دوره مالی یک سال اخیر مثبت بوده و حداکثر نسبت مجموع بدهی ها به دارایی های آن 95 درصد باشد .
    • ماده - 3 - انتشار اوراق مرابحه ، صرفا توسط نهاد واسط مجاز میباشد .
    • ماده - 4 - بانی و فروشنده نباید دارای شخصیت حقوقی واحد باشند .
    • ماده - 5 - ضامن توسط بانی و با تایید سازمان صرفا از میان بانک ها ، موسسات مالی و اعتباری تحت نظارت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران ، بیمه های تحت نظارت بیمة مرکزی جمهوری اسلامی ایران ، شرکت های تامین سرمایه ، شرکت های سرمایه گذاری ، نهاد های عمومی و شرکت ها و موسسات دولتی انتخاب میشود . تبصرة 1: ضمانت اشخاص حقوقی تحت کنترل بانی برای پرداخت اقساط و ایفای تعهدات بانی قابل قبول نمیباشد . این موضوع باید توسط حسابرس بانی تایید گردد . تبصرة 2: در صورتی که اوراق مرابحه دارای رتبة اعتباری مورد تایید سازمان باشد ، وجود ضامن الزامی نخواهد بود .
    • ماده - 6 - حسابرس بانی در زمان ارائۀ طرح تامین مالی تا پایان تصفیة اوراق باید از میان موسسات حسابرسی معتمد سازمان انتخاب شده باشد .
    • ماده - 7 - عامل فروش اوراق مرابحه از بین شرکت های کارگزاری عضو بورس اوراق بهادار تهران یا فرابورس ایران توسط بانی انتخاب میگردد . تبصره : عامل فروش با اخذ مجوز های لازم میتواند به منظور توزیع گستردۀ اوراق از خدمات بانک ها ، موسسات مالی و اعتباری تحت نظارت بانک مرکزی ، بیمه های تحت نظارت بیمة مرکزی جمهوی اسلامی ایران و نهاد های مالی استفاده نموده و ترتیبی اتخاذ نماید تا سفارش گیری جهت خرید اوراق ، از طریق اشخاص مذکور نیز انجام شود .
    • ماده - 8 - شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویۀ وجوه ، پس از دریافت اقساط بهای دارایی و حسب مورد سود ناشی از سرمایه گذاری مجدد بخشی از آن اقساط از ناشر ، مبالغ مذکور را در سر رسید یا سر رسید های معین به سرمایه گذاران پرداخت مینماید .
    • ماده - 9 - بازارگردان و متعهد پذیره نویسی اوراق مرابحه ، با تایید سازمان توسط بانی انتخاب میشود . متعهد پذیره نویس و بازارگردان یا حسب مورد سرمایه گذار بازارگردان باید از کفایت سرمایة لازم برخوردار باشند .
  • بخش - سوم - شرایط دارایی
    • ماده - 10 - مادۀ (10) دارایی های مبنای انتشار اوراق مرابحه باید دارای شرایط زیر باشند : الف – مشخصات عمومی (1) دارایی در زمان انتشار اوراق موجود بوده یا شرایط تحویل آن در مواعد زمانی موردنظر بانی وجود داشته باشد ؛ (2) به کارگیری آن در فعالیت بانی ، منجر به ایجاد جریانات نقدی شده یا از خروج وجوه نقد جلوگیری نماید ؛ (3) هیچگونه محدودیت یا منع قانونی ، قراردادی یا قضایی برای انتقال دارایی وجود نداشته باشد ؛ (4) تصرف و اعمال حقوق مالکیت در آن برای نهاد واسط دارای هیچگونه محدودیتی نباشد ؛ (5) امکان واگذاری به غیر را داشته باشد ؛ (6) تا زمان انتقال مالکیت دارایی به بانی ، دارایی از پوشش بیمه ای مناسب و کافی برخوردار باشد . ب – انواع دارایی قابل قبول دارایی های قابل قبول جهت انتشار اوراق مرابحه به شرح زیر میباشند : (1) زمین ؛ (2) ساختمان و تاسیسات ؛ (3) ماشین آلات و تجهیزات ؛ (4) وسایل حمل و نقل ؛ (5) مواد و کالا . تبصرة 1: مواد و کالا به دارایی هایی اطلاق میشود که به منظور ساخت محصول ، خریداری میشوند تا در فرایند تولید توسط بانی مورد استفاده قرار گیرند . تبصرة 2: دارایی مشاع به شرط واگذاری مالکیت کل دارایی ، میتواند مبنای انتشار اوراق مرابحه قرار گیرد . تبصرة 3: به جز کالا های پذیرفته شده در بورس کالا ، ارزش دارایی و عمر اقتصادی آن باید توسط کارشناس یا کارشناسان منتخب کانون کارشناسان رسمی دادگستری یا حسب مورد به تشخیص سازمان براساس سایر روش های قابل اتکا تعیین شود . دارایی هایی که به تشخیص سازمان دارای قیمت رسمی و معین هستند و نهاد واسط ، دارایی را مستقیما از تولید کننده خریداری مینماید از این تبصره مستثنی میباشند . تبصرة 4: دارایی های موضوع انتشار اوراق مرابحه به استثنای مواد و کالا ، تا وصول کلیۀ مطالبات ، در رهن نهاد واسط یا ضامن قرار میگیرد . اسناد ، مدارک و قرارداد های مربوط به دارایی به وکالت از دارندگان اوراق در اختیار شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویۀ وجوه ( سهامی عام ) قرار میگیرد . تبصرة 5: ارزش تقریبی دارایی یا دارایی های مبنای انتشار اوراق مرابحه نباید کمتر از ده میلیارد ریال باشد .
    • ماده - 11 - به استثنای مواد و کالا ، بیمۀ دارایی در مدت زمان پرداخت اقساط ، بر عهدۀ بانی میباشد .
  • بخش - چهارم - شرایط اوراق مرابحه
    • ماده - 12 - با خرید اوراق مرابحه ، رابطۀ وکیل و موکل میان ناشر و خریداران اوراق مرابحه برقرار میگردد . ناشر به وکالت از طرف خریداران اوراق ملزم به خرید دارایی موضوع انتشار به صورت نقد و فروش اقساطی آن به بانی میباشد . در اسناد موضوع انتشار اوراق مرابحه باید قید شود که خرید اوراق به منزلۀ قبول وکالت ناشر بوده و وکالت ناشر تا سر رسید و تصفیة نهایی اوراق غیر قابل عزل و معتبر است .
    • ماده - 13 - بانی باید دارای توانایی پرداخت مبالغ اقساط از محل فعالیت های عملیاتی خود باشد .
    • ماده - 14 - خرید اوراق مرابحه توسط بانی منجر به مالکیت ما فی الذمه و سقوط تعهد شده و اوراق مزبور باطل و از تعداد کل اوراق کسر میشود .
    • ماده - 15 - مواعد پرداخت اقساط بهای دارایی مرتبط با اوراق مرابحه باید در اعلامیة پذیره نویسی مورد تایید سازمان ذکر گردد .
    • ماده - 16 - دورۀ عمر اوراق نمی تواند بیش از باقیماندۀ عمر اقتصادی دارایی باشد . تبصره : دورۀ عمر اوراق مرابحه به منظور خرید مواد و کالا حداکثر دو سال خواهد بود .
  • بخش - پنجم - شرایط صدور مجوز
    • ماده - 17 - برای صدور مجوز انتشار اوراق مرابحه ، مدارک و مستندات زیر حسب مورد به تشخیص سازمان باید ارایه گردد : (1) بیانیة ثبت اوراق مرابحه که علاوه بر مفاد ماده 6 دستورالعمل ثبت و عرضة عمومی اوراق بهادار ، مصوب 1/10/1385 شورا ، حسب مورد شامل موارد زیر میباشد : الف ) مشخصات بانی ، شامل : • نام و نوع شخصیت حقوقی ؛ • شمارۀ ثبت نزد مرجع ثبت شرکت ها ؛ • مدت شرکت ؛ • ترکیب سهامداران / مالکان ؛ • مشخصات مدیران ؛ • موضوع فعالیت . ب ) مشخصات اوراق . ج ) مشخصات دارایی . د ) مقررات و شرایط خاص حاکم بر تولید ، مصرف ، قیمت گذاری ، واردات یا صادرات دارایی . ه ) گزارش تحلیل ریسک های مرتبط با موضوع فعالیت بانی . و ) رتبة اعتباری اوراق در صورت وجود . ز ) مدت و مبلغ اقساط و نحوۀ پرداخت آن به سرمایه گذاران . (2) صورت های مالی حسابرسی شدۀ دو سال مالی اخیر بانی یا حسب مورد سال گذشته با رعایت تبصرة 2 ماده 2. در هر حال صورت های مالی سال مالی اخیر بانی باید توسط حسابرس معتمد سازمان حسابرسی شده باشد . (3) گزارش کارشناس یا کارشناسان منتخب کانون کارشناسان رسمی دادگستری در خصوص عمر اقتصادی دارایی و ارزش آن یا سایر مدارک مرتبط . (4) مستندات مربوط به دارایی : در صورتی که دارایی مواد و کالا باشد ، مستندات آن باید به شرح زیر ارایه شود : • گواهی استاندارد کالا . در خصوص کالا هایی که مشمول استاندارد اجباری نمی باشند ، باید گواهی کنترل کیفیت از آزمایشگاه های مورد تایید مؤسسۀ استاندارد و تحقیقات صنعتی ارایه شود . • اسناد کالا از گمرکات جمهوری اسلامی ایران . در مورد کالا های وارداتی از جمله موارد زیر :  برگ سبز گمرکی ،  گواهی بازرسی مبدا و مقصد ،  کپی برابر اصل پروفرمای ثبت سفارش شده ، • قبض انبار یا سایر اسناد مثبت مالکیت ؛ (5) گزارش توجیهی تامین مالی بانی از طریق انتشار اوراق مرابحه به همراه گزارش حسابرس بانی در خصوص آن و رعایت شرایط دارایی و سایر مقررات مندرج در این دستورالعمل . (6) سایر اطلاعات مهم به تشخیص سازمان .
    • ماده - 18 - صدور مجوز انتشار اوراق مرابحه ، منوط به انعقاد قرارداد های لازم میان ارکان در چارچوب تعیین شده توسط سازمان میباشد .
    • ماده - 19 - در صورتی که دارایی در نظر گرفته شده جهت انتشار اوراق مرابحه قابل تفکیک به واحد های معین نباشد ، استفاده از متعهد پذیره نویسی در عرضۀ اوراق مرابحه الزامی میباشد . استفاده از تعهد پذیره نویسی در انتشار اوراق مرابحه برای دارایی های قابل تفکیک به واحد های معین با درخواست بانی و تایید سازمان الزامی نیست .
    • ماده - 20 - اوراق مرابحه باید قبل از دریافت مجوز انتشار در صورت فعالیت موسسات رتبه بندی دارای مجوز فعالیت از سازمان ، از موسسات یاد شده رتبة اعتباری دریافت نمایند .
  • بخش - ششم - سایر
    • ماده - 21 - در صورتی که بانی نزد سازمان به ثبت نرسیده باشد ، پس از تامین مالی از طریق انتشار اوراق مرابحه تا زمان تصفیة اوراق ، ملزم به ارائۀ اطلاعات زیر به سازمان میباشد : (1) صورت های مالی سالانۀ حسابرسی شده توسط حسابرس معتمد سازمان ، ظرف مهلت های مقرر قانونی ، (2) حسب مورد سایر اطلاعات بااهمیت براساس ماده 13 دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات شرکت های ثبت شده نزد سازمان مصوب 3/5/86 هیات مدیرة سازمان از جمله : 1- رویدادهای مؤثر بر فعالیت ، وضعیت مالی و نتایج عملکرد بانی 2- تصمیمات و شرایط مؤثر بر ساختار سرمایه و تامین منابع مالی بانی 3- تغییر در ساختار مالکیت بانی 4- اطلاعات مهم مؤثر بر قیمت اوراق بهاداری که برای تامین مالی منتشر شده است .
    • ماده - 22 - معاملۀ دارایی مبنای انتشار اوراق مرابحه در بورس کالای ایران ، خارج از جلسۀ رسمی معاملات و با رعایت مقررات مربوطه انجام خواهد شد .