وب سایت حقوقی ماتیکان


آیین نامه کمیسیون عفو ، تخفیف و تبدیل مجازات

فصل - اول - تشکیلات
- ماده - 1 - در اجرای بند 11 از اصل یک صد و دهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در خصوص عفو ، تخفیف و تبدیل مجازات و آثار تبعی حکم محکومین در حدود موازین اسلامی ، کمیسیون عفو ، تخفیف و تبدیل مجازات در مرکز و استان ها که از این پس در این آیین نامه کمیسیون مرکزی و استانی نامیده میشود تشکیل میگردد
- ماده - 2 - کمیسیون مرکزی مرکب از 5 نفر قضات آشنا به احکام شرع انور و قانون با پایه قضایی 10 به بالا تشکیل میگردد که توسط رییس قوه قضاییه برای مدت 5 سال منصوب میشوند
- ماده - 3 - رییس قوه قضاییه یک نفر از اعضا را برای مدت 5 سال به عنوان رییس کمیسیون انتخاب مینماید . جلسات کمیسیون با حضور حداقل 3 عضو رسمیت خواهد یافت و تصمیمات با 3 رای موافق معتبر خواهد
- ماده - 4 - کمیسیون استانی مرکب است از رییس کل دادگستری استان ، دادستان مرکز استان ، قاضی ناظر زندان مربوط و مدیرکل زندان های استان که توسط رییس قوه قضاییه برای مدت 3 سال به عضویت کمیسیون مزبور منصوب میشوند . جلسات با حضور 3 نفر از اعضای فوق علاوه بر دادستان مربوط به پرونده محکوم علیه رسمیت خواهد یافت و تصمیمات با 3 رای موافق معتبر خواهد
- ماده - 5 - در پرونده های محاکم نظامی هیاتی مرکب از رییس سازمان قضایی نیرو های مسلح ، معاون حقوقی و قضایی و معاون نظارت و بازرسی سازمان تشکیل میگردد . تصمیمات هیات مزبور پس از اخذ نظر کمیسیون مقدماتی مرکب از رییس سازمان قضایی نیرو های مسلح استان ، دادستان نظامی استان و مدیر
فصل - دوم - روش کار
- ماده - 6 - اشخاص زیر میتوانند درخواست عفو را پیشنهاد کنند
  - بند - 1 - رییس دادگستری مربوط
  - بند - 2 - دادستان مربوط
  - بند - 3 - قاضی ناظر زندان مربوط
  - بند - 4 - رییس زندان مربوط
  - بند - 5 - محکوم علیه .
  - بند - 6 - خانواده و بستگان محکوم علیه
- ماده - 7 - رییس کل دادگستری هر استان مسئول تشکیل و نظارت بر کمیسیون استانی در مورد عفو محکومین دادگاه های عمومی و انقلاب بوده و پس از احراز صحت مندرجات و کامل بودن مدرک نسبت به تشکیل جلسات کمیسیون استانی اقدام مینماید
- ماده - 8 - کمیسیون استانی پس از رسمیت نسبت به بررسی مدارک ، مندرجات و ارزیابی شرایط در خصوص تقاضای عفو رسیدگی و با اکثریت آرا اتخاذ تصمیم مینماید . در صورتی که نظر کمیسیون مزبور بر عفو یا تخفیف مجازات باشد ، ضمن تشریح جهات و دلایل مراتب به حوزه ریاست قوه قضاییه جهت قرار دادن در لیست عفو ارسال میگردد و در غیر اینصورت ، ضمن تشریح جهات و دلایل مراتب را جهت رسیدگی و تعیین تکلیف نهایی به کمیسیون مرکزی ارسال خواهد نمود
  - تبصره - 1 - اجرای احکام اعدام ، قصاص و حدود شرعی که زمینه عفو را از بین میبرد تا اعلام نظر قطعی متوقف میشود
- ماده - 9 - در پیشنهاد عفو ، تخفیف و تبدیل مجازات باید مدارک و مندرجات زیر پیوست گردد
  - بند - 1 - مشخصات محکوم علیه شامل نام و نام خانوادگی ، شهرت ، نام پدر ، شماره ملی ، شماره شناسنامه و محل صدور آن ، تاریخ تولد ، تابعیت ، شغل ، سواد ، تأهل ، تعداد عایله و داشتن یا نداشتن سرپرست
  - بند - 2 - تاریخ شروع اجرای مجازات و مدتی که محکوم علیه پیش از شروع به اجرا در بازداشت بوده است
  - بند - 3 - پیشینه کیفری ( در صورت داشتن پیشینه نوع ، تعداد و شرح آن قید گردد
  - بند - 4 - استیفا یا عدم استیفا حق شاکی خصوصی و کیفیت آن
  - بند - 5 - جرم ارتکابی ، میزان محکومیت قطعی ، مانده محکومیت در تاریخ تنظیم فرم و میزان عفو درخواستی
  - بند - 6 - سوابق استفاده از عفو یا تخفیف و میزان آن
  - بند - 7 - وضعیت اجتماعی ، فرهنگی ، اخلافی ، جسمانی و معیشتی عائله محکوم علیه
  - بند - 8 - تاریخ تنظیم فرم پیشنهاد عفو
  - بند - 9 - کیفرخواست ، رای بدوی ، رای تجدید
  - بند - 10 - در مورد محکومیت به اعدام اصل پرونده به ضمیمه برگ پیشنهاد عفو .
- ماده - 10 - قاضی اجرای احکام شهرستان با وصول تقاضای عفو مکلف است ، نکات ذکر شده را از پرونده محکوم علیه با دقت نظر ، استخراج و ضمایم به صورت خوانا و مصدق از مدارک موردنیاز تهیه و با ذکر نام و نام خانوادگی و سمت خود ، آن را گواهی نماید و حداکثر ظرف مدت 3 روز به دبیرخانه کمیسیون استانی ارسال نماید
- ماده - 11 - به منظور تحقیق در فرایند شرایط عفو و سیاست های کلان قضایی در مورد زندانیان ، کمیسیون مرکزی و استانی میتواند رأسا با تعیین و اعزام هیات به زندان های سراسر کشور ، بر صحت آن نظارت نماید
- ماده - 12 - دبیرخانه کمیسیون مرکزی در تهران تشکیل و امور مربوط به پیشنهاد های عفو را در دفاتر و رایانه ثبت و آماده طرح در کمیسیون مینماید و دبیرخانه کمیسیون استانی ، تحت نظارت و مسئولیت رییس کل دادگستری تشکیل و به امور مربوط رسیدگی و نسبت به آماده نمودن درخواست ها جهت طرح در کمیسیون و انعکاس مراتب به مرکز اقدام مینماید
- ماده - 13 - مدیرکل سجل کیفری و عفو و بخشودگی به عنوان دبیر کمیسیون مرکزی ، مسئولیت پیگیری امور اداری مربوط به عفو و شد
- ماده - 14 - دبیر کمیسیون موظف است درخواست ها و پیشنهاد های عفو یا تخفیف مجازات محکومان را به ترتیب تاریخ وصول ثبت و حداکثر ظرف مدت پانزده روز توسط کارشناسان اداره عفو و بخشودگی بررسی و بلافاصله پس از تکمیل شرایط ذکر شده در این آیین نامه به منظور طرح به کمیسیون مرکزی ارسال نماید .<
- ماده - 15 - کمیسیون های مرکزی و استانی ، حداقل هر 15 روز یک بار و در مواقع ضروری به صورت فوق العاده تشکیل جلسه می دهند . کمیسیون استانی درخواست های رسیده را بررسی و تصمیمات اتخاذ شده را یک ماه پیش از موعد مقرر به کمیسیون مرکزی تقدیم مینماید و کمیسیون مزبور باید حداکثر 15 روز قبل از موعد مقرر فهرست اسامی دارندگان شرایط عفو را توسط رییس کمیسیون مرکزی به رییس قوه قضاییه تقدیم دارد
- ماده - 16 - کمیسیون عفو ، تخفیف و تبدیل مجازات موظف است اسامی زندانیان واجد شرایط را به تفکیک استان ، شهرستان و محکومان سازمان قضایی نیرو های مسلح و ویژه روحانیت را در 2 لیست به شرح زیر تنظیم نماید
  - بند - الف - زندانیان مشمول عفو اعطایی منجر به آزادی
  - بند - ب - زندانیان مشمول عفو اعطایی منجر به تخفیف یا تبدیل مجازات
- ماده - 17 - حوزه ریاست قوه قضاییه اسامی آن دسته از زندانیانی که عفو اعطایی منجر به آزادی آنان میشود را بلافاصله به سازمان زندان ها و اقدامات تأمینی و تربیتی ارسال نموده تا در اسرع وقت و از طریق مقتضی به زندان های سراسر کشور ابلاغ گردد و تحت نظارت دادستان مربوط در صورتی که به جهت دیگری بازداشت نباشند بلافاصله نسبت به آزادی محکومین مزبور اقدام و نتیجه را ظرف مدت 10 روز گزارش نمایند
- ماده - 18 - دبیر کمیسیون عفو و بخشودگی اسامی آن دسته از زندانیانی که عفو اعطایی آنان منجر به تخفیف و یا تبدیل مجازات میشود را رأسا به دادستان های محل ابلاغ تا با نظارت رییس دادگستری مربوط حداکثر ظرف 20 روز پس از وصول نسبت به اعمال عفو اقدام و مراتب را گزارش نماید
- ماده - 19 - فهرست عفو محکومان دادگاه های نظامی سراسر کشور و ویژه روحانیت به سازمان قضایی نیرو های مسلح مرکز و دادستان ویژه روحانیت برای ابلاغ ، اجرا و نظارت مطابق مفاد این آیین نامه ارسال میگردد .
- ماده - 20 - عفو محکومانی که فاقد برخی از شرایط مندرج در این آیین نامه باشند ، با صلاحدید رییس قوه قضاییه ، به طور جداگانه پیشنهاد خواهد شد
- ماده - 21 - مراجع قضایی و قانونی موظفند پاسخ است علامات دبیرخانه کمیسیون های مرکزی و استانی را در اسرع وقت تهیه و ارسال دارند و همچنین تصمیمات متخذه کمیسیون را در جهت انجام وظایف واگذار شده بدون تاخیر اجرا نمایند
فصل - سوم - مناسبت های عفو ، تخفیف و تبدیل مجازات
- ماده - 22 - مناسبت های عفو و بخشودگی به شرح زیر میباشد
  - بند - 1 - ولادت حضرت رسول اکرم « ص »، 12 تا 17 ربیع الاول
  - بند - 2 - مبعث حضرت رسول اکرم « ص » 27 رجب
  - بند - 3 - ولادت حضرت امیرالمومنین « ع » 13 رجب
  - بند - 4 - ولادت حضرت امام حسین « ع » 3 شعبان
  - بند - 5 - ولادت حضرت قائم « ع » 15 شعبان
  - بند - 6 - عید سعید فطر ، اول شوال
  - بند - 7 - عید سعید قربان ، 10 ذیحجه
  - بند - 8 - عید سعید غدیر ، 18 ذیحجه
  - بند - 9 - سالروز پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی 22 بهمن
  - بند - 10 - سالروز جمهوری اسلامی ، 12 فروردین
  - بند - 11 - عید نوروز ، اول فروردین
  - بند - 12 - سالروز حماسه فتح خرمشهر ویژه عفو محکومان نیرو های مسلح ، 3 خرداد
  - بند - 13 - ولادت حضرت فاطمه « س » ویژه عفو محکومان نسوان ، 20 جمادی الثانی
  - بند - 14 - سایر مناسبت هایی که مقام معظم رهبری موافقت فرمایند
فصل - چهارم - سیاست ها و شرایط عفو ، تخفیف و تبدیل مجازات
- ماده - 23 - سیاست های عفو ، تخفیف و تبدیل مجازات عبارتند از
  - بند - 1 - توجه به تدابیر و منویات مقام معظم رهبری در مقاطع اعطای عفو
  - بند - 2 - تلقی عفو محکومیت به عنوان یک اقدام معنوی و عنایت نظام جمهوری اسلامی
  - بند - 3 - توجه به میزان تأثیر مجازات ، اصلاح بزهکار و احراز ندامت
  - بند - 4 - توجه به ضرورت ها ، مصالح اجتماعی ، سیاسی و منطقه ای
  - بند - 5 - توجه به موارد حق الناس و فراهم بودن شرایط و موجبات تامین ضرر و زیان شاکی خصوصی
  - بند - 6 - توجه به وضعیت و شخصیت محکوم و خانواده وی و اصلاح مجرم
  - بند - 7 - توجه به سوابق کیفری از جهت تکرار و تعدد جرم
  - بند - 8 - عدم اعلام عفو تا قبل از زمان صدور عفو
  - بند - 9 - اعطای عفو موجب بیهوده جلوه دادن امر قضاء ، احکام صادره و اجرای کیفرهای قانونی نشود
- ماده - 24 - شرایط عفو ، تخفیف و تبدیل مجازات عبارتند از
  - بند - 1 - رعایت سیاست ها و تدابیر مندرج در این آیین نامه
  - بند - 2 - محکومان به اعدام که مجازات شان با استفاده از عفو به حبس ابد تبدیل شده ، در صورت تحمل حداقل 10 سال حبس از تاریخ عفو قبلی .
  - بند - 3 - محکومان به حبس ابد که حبس آنان به 15 سال تقلیل یافته ، پس از گذشت 5 سال از تاریخ عفو قبلی
  - بند - 4 - محکومان غیر از حبس ابد در صورت تحمل یک چهارم باقیمانده حبس از تاریخ عفو قبلی
  - تبصره - 1 - محکومانی که حبس آنان قبلا مشمول عفو ، تخفیف و تبدیل مجازات قرار گرفته و به جهت جزای نقدی در زندان به سر می برند و عاجز از پرداخت میباشند ، در صورت احراز سایر جهات عفو ، مورد عفو قرار می گیرند
- ماده - 25 - موارد زیر مشمول عفو ، تخفیف و تبدیل مجازات نمی شود
  - بند - 1 - قاچاقچیان حرفه ای موادمخدر .
  - بند - 2 - مواردی که مجازات آن حق الناس است مانند قصاص
  - بند - 3 - سرقت مسلحانه
  - بند - 4 - تجاوز و زنای به عنف
  - بند - 5 - مصادیق مهم جرایمی از قبیل جاسوسی ، محاربه ، قاچاق سلاح و مهمات ، اختلاس ، ارتشا و آدم ربایی
  - بند - 6 - محکومان به جرایم مستوجب حد شرعی اعدام و رجم که با شهادت شهود اثبات شده باشد .
  - تبصره - 1 - حرفه ای بودن و تعیین مصادیق مهم مقرر در این ماده به تشخیص رییس قوه قضاییه است
- ماده - 26 - اجرای مواد 72، 126 182 قانون مجازات اسلامی مصوب 1370 از شمول این آیین نامه خارج است
- ماده - 27 - برای محکومانی که تقاضای عفو آنان از طرف کمیسیون رد شده ، طرح مجدد درخواست عفو در نوبت بعدی با رعایت شرایط این آیین نامه بلامانع است
- ماده - 28 - نظر کمیسیون در رد یا قبول پیشنهاد عفو یا تخفیف مجازات باید کتبی ، مستند و مستدل باشد
- ماده - 29 - در خصوص محکومانی که واجد شرایط مذکور در فصل سوم این آیین نامه نیستند لکن صلاحیت برخورداری از عفو را به استناد ماده 20 دارند ، کمیسیون استانی پیشنهاد عفو آنان را طی فهرست جداگانه به کمیسیون مرکزی ارسال نموده تا پس از بررسی به نظر رییس قوه قضاییه برساند
- ماده - 30 - این آیین نامه در 4 فصل و 30 ماده و 3 تبصره در تاریخ 16/5/1387 مورد تصویب رییس قوه قضاییه قرار گرفت . از تاریخ تصویب این آیین نامه ، آیین نامه کمیسیون عفو و بخشودگی مصوب 19 آذر 1373 ملغی است رییس قوه قضائیه سید محمود هاشمی شاهرودی