وب سایت حقوقی ماتیکان


قانون تاسیس بورس اوراق بهادار ( منسوخ ) (برای مشاهده پیوندهای مرتبط بر روی ماده مربوطه کلیک کنید)

ماده - 1 - تعاریف زیر از لحاظ این قانون معتبر است :
- بند - 1 - بورس اوراق بهادار بازار خاصی است که در آن داد و ستد اوراق بهادار توسط کارگزاران بورس طبق مقررات این قانون انجام میگیرد .
- بند - 2 - اوراق بهادار عبارت است از سهام شرکت های سهامی و اوراق قرضه صادر شده از طرف شرکت ها و شهرداری ها و موسسات وابسته به دولت و خزانه داری کل که قابل معامله و نقل و انتقال باشد .
- بند - 3 - کارگزاران بورس اشخاصی هستند که شغل آن ها داد و ستد اوراق بهادار است و معاملات در بورس منحصرا توسط این اشخاص انجام میگیرد .
- بند - 4 - فهرست نرخ ها سند رسمی است که به منظور مشخص کردن اوراق معامله شده و تعداد آن ها و قیمت هایی که داد و ستد این اوراق به آن قیمت ها انجام یافته است تنظیم و اعلان میشود .
ماده - 2 - ارکان بورس عبارت است از : شورای بورس - هیات پذیرش اوراق بهادار - سازمان کارگزاران بورس - هیات داوری بورس .
ماده - 3 - شورای بورس از اعضای زیر تشکیل میشود : دادستان کل کشور یا معاون او . رییس کل بانک مرکزی ایران یا قائم مقام او . معاون وزارت اقتصاد . خزانه دار کل . رییس کانون بانک ها یا نماینده او . رییس اطاق صنایع و معادن ایران یا نماینده او . رییس اطاق بازرگانی تهران یا نماینده او . رییس هیات مدیره بورس . سه نفر شخصیت مالی و اقتصادی به پیشنهاد وزرا دارایی و اقتصاد و تصویب هیات وزیران برای مدت سه سال با امکان تجدید انتخاب آنان . ریاست شورای مزبور به عهده رییس کل بانک مرکزی ایران و در غیاب او به عهده قائم مقام رییس بانک مرکزی خواهد بود .
ماده - 4 - وظایف شورای بورس به قرار زیر است :
- بند - 1 - تصویب آیین نامه ها و مقررات لازم برای اجرای این قانون .
- بند - 2 - نظارت در اجرای این قانون و آیین نامه های مربوط و اعزام نماینده ناظر در هیات مدیره و هیات پذیرش .
- بند - 3 - تعیین یک نماینده اصلی و یک نماینده علی البدل برای عضویت در هیات داوری .
- بند - 4 - تجدیدنظر نسبت به تصمیمات هیات مدیره طبق ماده 10 و نسبت به تصمیمات هیات پذیرش اوراق بهادار طبق ماده 7 این قانون .
- تبصره - 1 - نمایندگان شورای بورس که برای مدت چهار سال انتخاب میشوند برای اجرای قوانین و مقررات نظارت میکنند و میتوانند در جلسات هیات مدیره بورسو در جلسات هیات پذیرش اوراق بهادار حضور یابند و نظر مشورتی خود را اظهار کنند و نیز میتوانند نسبت به تصمیمات متخذه در هیات های مزبور اعتراض کنند و اعتراضات خود را به شورای بورس تسلیم نمایند .
- تبصره - 2 - شورای بورس حداکثر ظرف یک ماه از تاریخ اعتراض به موضوع رسیدگی مینماید و در صورتی که تصمیمات متخذه از طرف هیات مدیره یا هیات پذیرش را مخالف قوانین و مقررات تشخیص دهد نسبت به لغو آن ها اقدام خواهد کرد .
ماده - 5 - هیات پذیرش اوراق بهادار هیاتی است که به منظور اخذ تصمیم نسبت به رد یا قبول اوراق بهادار در بورسو یا حذف آن ها تشکیل میشود . این هیات از اشخاص زیر تشکیل میگردد :
- بند - 1 - رییس هیات مدیره بورس یا قائم مقام او .
- بند - 2 - قائم مقام رییس کل بانک مرکزی ایران .
- بند - 3 - یک نفر کارشناس به نمایندگی کانون بانک ها .
- بند - 4 - یک نفر کارشناس به نمایندگی اطاق بازرگانی تهران .
- بند - 5 - یک نفر کارشناس به نمایندگی اطاق صنایع و معادن ایران .
- بند - 6 - دو نفر حسابدار خبره به انتخاب شورای بورس . عضویت اشخاص مذکور در بند های 3 و 4 و 5 مستلزم تایید شورای بورس میباشد ریاست هیات پذیرش یا قائم مقام رییس کل بانک مرکزی ایران خواهد بود .
- تبصره - 1 - مدت ماموریت اعضا هیات پذیرش به استثنای اشخاص مذکور در بند های 1 و 2 این ماده سه سال است ولی در پایان سال اول دو نفر از اعضای مذکور در بند های 3 و 4 و 5 و 6 به قید قرعه و در پایان سال دوم سه نفر دیگر از عضویت هیات خارج و جانشین آنان تعیین میشود . تجدید ماموریت اعضا هیات پذیرش بلامانع است لیکن هیچیک از اعضا هیات پذیرش ( به استثنای اشخاص مذکور در بند های 1 و 2) نمی تواند بیش از دو دوره متوالی عضویت هیات پذیرش را داشته باشد .
ماده - 6 - کلیه درخواست های پذیرش اوراق بهادار توسط هیات مدیره برای رسیدگی و اتخاذ تصمیم به هیات پذیرش تسلیم میگردد و هیات پذیرش مکلف است طبق مقررات آیین نامه مربوط در کوتاه ترین مدت آن ها را رسیدگی و تصمیم خود را دائر بر رد یا قبول اعلان کند . نسبت به حذف اوراق بهادار از فهرست نرخ ها نیز به طریق فوق عمل خواهد شد .
ماده - 7 - تصمیمات هیات پذیرش تا ده روز از تاریخ اعلام به هیات مدیره بورس طبق آیین نامه قابل تجدیدنظر در شورای بورس خواهد بود . اشخاص ذیل میتوانند نسبت به تصمیم هیات پذیرش اعتراض و تقاضای تجدیدنظر نمایند :
- بند - 1 - ناظر شورای بورس .
- بند - 2 - نماینده هیات مدیره بورس .
- بند - 3 - اشخاصی که تقاضا یشان رد شده و یا اوراق بهادار مربوط به آنان از فهرست نرخ ها حذف گردیده است . تصمیمات هیات پذیرش در مورد حذف اوراق بهادار از فهرست نرخ ها بلافاصله اجرا میشود و تقاضای تجدیدنظر مانع اجرای آن نیست .
ماده - 8 - بورس وسیله سازمان کارگزاران بورس اداره میشود سازمان مزبور دارای شخصیت حقوقی خواهد بود .
ماده - 9 - سازمان کارگزاران بورس به وسیله هیات مدیره ای به نام هیات مدیره بورس اداره میشود که عده اعضا آن در آیین نامه اجرایی معین خواهد شد . اعضا مزبور در موقع تاسیس بورس از میان کارگزاران مندرج در ماده 32 این قانون و پس از آن از میان کارگزارانی که حداقل مدت سه سال بلاانقطاع به کارگزاری اشتغال داشته اند انتخاب خواهند شد .
ماده - 10 - هیات مدیره بورس وظایف زیر را به عهده دارد :
- بند - 1 - اداره امور بورس .
- بند - 2 - نمایندگی سازمان کارگزاران بورس در کلیه مراجع .
- بند - 3 - رسیدگی به درخواست متقاضیان و کارگزاری و صدور اجازه و اعلام نام کارگزاران شاغل .
- بند - 4 - تنظیم و اعلان فهرست نرخ های اوراق بهادار بلافاصله پس از هر جلسه .
- بند - 5 - نظارت بر حسن انجام تعهدات کارگزاران بورس نسبت به یکدیگر و اشخاص ثالث .
- بند - 6 - رفع اختلافات حرفه ای کارگزاران در بورسو رسیدگی و اتخاذ تصمیم نسبت به تخلفات آنان از مقررات بورس .
- بند - 7 - تامین انتظامات بورسو اخذ تصمیمات انضباطی نسبت به کارگزاران و کارکنان بورسو سایر کسانی که در بورس رفت و آمد میکنند طبق آیین نامه مربوط .
- تبصره - 11 - کارگزاران بورسو ماموران آنان که به تنبیهات تعلیق یا اخراج محکوم شده باشند و متقاضیان کارگزاری و اشخاصی که تقاضای رفت و آمد آنان به بورس به هر عنوان رد شده باشد میتوانند از شورای بورس تقاضای تجدیدنظر نمایند .
ماده - 11 - کارگزاران بورس به دو دسته تقسیم میشوند .
- دسته - 1 - اشخاص حقیقی که طبق مقررات این قانون به کارگزاری بورس پذیرفته میشوند .
- دسته - 2 - موسسات مالی و اعتباری ایرانی که صلاحیتشان مورد تایید بانک مرکزی ایران قرار گرفته باشد . این موسسات وظایفی را که از حیث کارگزاری به عهده خواهند داشت به وسیله نمایندگان خود انجام می دهند .
ماده - 12 - کارگزاران دسته اول همچنین نمایندگان کارگزاران دسته دوم باید دارای شرایط زیر باشند :
- بند - 1 - تابعیت ایران .
- بند - 2 - نداشتن پیشینه محکومیت کیفری موثر .
- بند - 3 - داشتن حسن شهرت .
- بند - 4 - داشت لااقل بیست و پنج سال سن .
- بند - 5 - داشتن لااقل مدت سه سال سابقه کارآموزی نزدیک یا چند کارگزار .
- بند - 6 - گذراندن امتحان نظری و حرفه ای برطبق آیین نامه .
- بند - 7 - اجازه هیات مدیره بورس . نسبت به کارگزاران دسته دوم ( موسسات مالی و اعتباری ) فقط مندرجات بند 1 و 7 این ماده لازم الرعایه میباشد ولی نمایندگان آن ها باید حائز کلیه شرائط فوق الذکر باشند .
ماده - 13 - کارگزاران باید برای جبران خسارتی که ممکن است از عملیات آنان متوجه طرفین معامله شود به یکی از طرف ذیل تضمین کافی نزد بانک مرکزی بسپارند .
- بند - الف - سپرده نقدی یا ضمانت بانکی بدون قید و شرط .
- بند - ب - وثیقه غیر منقول یا سهامی که مورد قبول شورای بورس باشد . میزان تضمینی که باید سپرده شود برحسب ضرورت هر چند مدت یک بار توسط شورای بورس تعیین خواهد شد .
ماده - 14 - هیچ کارگزاری نمی تواند به شغل کارگزاری بورس اشتغال ورزد مگر آن که نامش در لوحه کارگزاران بورس درج شده باشد .
ماده - 15 - کارگزاران دسته اول نمیتوانند به طور مستقیم یا غیر مستقیم شغل دیگری غیر از کارگزاری بورس داشته باشند .
ماده - 16 - کارگزاران نمیتوانند عملیات زیر را به نام خود یا اشخاص دیگر انجام دهند .
- بند - 1 - انتشار اوراق بهادار .
- بند - 2 - قبول سپرده مگر آنچه مربوط به اجرای حرفه ایشان باشد .
- بند - 3 - تنزیل اوراق تجاری از قبیل سفته و برات . کارگزاران دسته دوم فقط در حدود مقررات قانون بانکی و پولی کشور و سایر قوانین مربوط میتوانند به عملیات مزبور اشتغال ورزند .
ماده - 18 - هیات داوری بورس که به طور دایم تشکیل میگردد به اختلافات بین کارگزاران با یکدیگر و به اختلافات بین فروشندگان یا خریداران یا کارگزاران که از معاملات در بورس ناشی گردد رسیدگی میکند . این هیات از یک نفر نماینده وزارت دادگستری که از بین روسا شعب و یا مستشاران دیوان عالی کشور انتخاب خواهد شد و یک نفر نماینده شورای بورسو یک نفر نماینده مشترک اطاق صنایع و معادن ایران و اطاق بازرگانی تهران تشکیل میشود . وزیر دادگستری از بین قضات دیوان عالی کشور و شورای بورس طبق بند 3 ماده 4 و اطاق های مذکور مشترکا هر یک علاوه بر نماینده اصلی خود یک نفر را نیز به عنوان عضو علی البدل تعیین و معرفی مینماید . عضو علی البدل در صورت غیبت عضو اصلی مربوط در هیات داوری بورس شرکت خواهد کرد . ریاست هیات داوری بورس به عهده نماینده وزارت دادگستری است .
ماده - 18 - در هیات داوری بورس رسیدگی به اختلافات تابع تشریفات مقرر در آیین نامه مربوط خواهد بود . هر یک از طرفین اختلاف میتوانند موضوع درخواست خود را به اطلاع هیات داوری رسانده و تقاضای صدور رای نمایند . هیات داوری بورس باید فی المجلس به موضوع اختلاف رسیدگی و رای خود را اعلام نماید . در صورتی که رسیدگی و اعلام رای در همان جلسه ممکن نباشد هیات داوری باید حداکثر ظرف سه روز رای خود را صادر و اعلام کند . رای این هیات لازم الاجرا است و اداره ثبت اسناد مکلف است که طبق مقررات راجع به اجرا اسناد رسمی آن را اجرا کند .
ماده - 19 - در بورس فقط اوراق بهاداری مورد معامله قرار میگیرد که از طرف موسسات ایرانی صادر گردیده و مورد قبول هیات پذیرش واقع شده باشد . برای پذیرش اسناد خزانه و اوراق قرضه صادر شده از طرف دولت و درج آن ها در فهرست نرخ ها تقاضای وزیر دارایی کافی است .
ماده - 20 - معاملات بورس باید در جلسات رسمی بورس که با حضور و تحت نظارت نماینده هیات مدیره بورس تشکیل میگردد طبق مقررات آیین نامه مربوط انجام گیرد .
ماده - 21 - هر کارگزاری که معاملات بورس را خارج از جلسات رسمی انجام دهد علاوه بر محرومیت از شغل کارگزاری به دو تا شش ماه حبس تادیبی و پرداخت جریمه نقدی از پنجاه هزار ریال تا یک میلیون ریال محکوم خواهد شد .
ماده - 22 - کارگزار بورس مسئول تحویل اوراقی که فروخته است و پرداخت بهای اوراقی که خریده است میباشد .
ماده - 23 - کارگزار از لحاظ حقوقی مسئول صحت آخرین امضای اوراق مورد معامله خود در بورس میباشد در صورتی که عمل کارگزار مشمول مقررات قانون مجازات عمومی یا سایر مقررات جزایی باشد این ماده رافع مسئولیت جزایی او نیست .
ماده - 24 - کارگزاران میتوانند منفردا یا مشترکا به کارگزاری اشتغال ورزند در صورتی که مشترکا به کارگزاری مبادرت کنند مسئولیت آنان تضامنی خواهد بود .
ماده - 25 - کارگزاران برای معاملاتی که به وسیله آنان در بورس انجام میگیرد حق العملی طبق آیین نامه مربوط دریافت خواهند داشت و به هیچ وجه نباید از مقررات آیین نامه مزبور تخلف کنند .
ماده - 26 - کارگزار باید کلیه معاملات را در حدود شرایط و در تاریخی که دستور دهنده تعیین میکند انجام دهد و انجام معامله و شرایط و تاریخ آن را در اسرع وقت به اطلاع دستور دهنده برساند . کارگزاری که عمدا شرایط تعیین شده را رعایت نکند و یا انجام دستور مربوط به معامله را به تاخیر اندازد یا تاریخ وقوع معامله را به دستور دهنده اطلاع ندهد به حبس تادیبی از دو ماه تا یک سال و جبران خسارت محکوم خواهد شد .
ماده - 27 - هر کارگزاری که اوراق بهادار یا وجوهی را که برای انجام معامله به وی سپرده شده است به نفع خود و یا دیگران مورد استفاده قرار دهد عمل او خیانت در امانت محسوب میگردد .
ماده - 28 - کارگزاران مکلف به حفظ اسرار دستور دهندگان میباشند و حق افشای دستور های رسیده را ندارند در صورت تخلف به مجازات مقرر در ماده 138 قانون مجازات عمومی محکوم خواهند گردید .
ماده - 29 - کارگزاران مکلف میباشند که دفاتر و اسناد و مدارک مربوط به معاملات خود را به ترتیبی که در آیین نامه تعیین میشود تنظیم و نگاهداری نمایند و در صورت تخلف به حبس تادیبی از دو ماه تا یک سال و پرداخت جریمه نقدی از ده هزار ریال تا یک صد هزار ریال محکوم خواهند شد .
ماده - 30 - اوقات کار بورس به موجب آیین نامه بورس تعیین خواهد شد هیات مدیره میتواند با موافقت شورای بورس جلسات بورس را برای حداکثر 5 روز متوقف سازد شورای بورس میتواند پس از استعلام نظر هیات مدیره جلسات بورس را برای مدت حداکثر 30 روز متوقف نماید .
ماده - 31 - آیین نامه های اجرایی این قانون را وزارتین اقتصاد و دادگستری تهیه و به تصویب وزرای اقتصاد و دادگستری می رسانند . پس از تشکیل شورای بورس هرگونه تغییر در آیین نامه ها و یا تصویب آیین نامه های جدید در صلاحیت شورای مزبور خواهد بود که با تایید اکثریت دو سوم اعضا شورا قابل اجرا است .
ماده - 32 - پس از اینکه صلاحیت حداقل یازده نفر از متقاضیان کارگزاری به تصویب شورای بورس رسید اشخاص مذکور اساسنامه و آیین نامه داخلی بوری را تنظیم و برای تصویب به شورای بورس تسلیم خواهند کرد شورای بورس پس از تایید و تصویب اساسنامه و آیین نامه داخلی بورس اجازه تاسیس بورس را براساس این قانون و آیین نامه اجرایی مربوط صادر خواهند کرد .
- تبصره - 1 - شورای بورس میتواند اجرای بند 7 ماده 12 را تا تعیین هیات مدیره بورسو همچنین اجرای بند 5 ماده مزبور را حداکثر تا 3 سال از تاریخ تشکیل بورسو نیز اجرای مقررات ماده 15/1 برای مدت 5 سال از تاریخ تشکیل بورس به تعویق اندازد .
ماده - 33 - استفاده از عبارت " بورس اوراق بهادار " به طور مطلق یا همراه با کلمات یا اجزا دیگر از طرف اشخاص حقیقی یا حقوقی به عنوان نام تجاری به هر صورت و کیفیت ممنوع است . اشخاصی که عبارت " بورس اوراق بهادار " را قبلا به طور مطلق یا همراه با کلمات یا اجزا دیگر به کار برده یا به ثبت رسانیده باشند مکلفند حداکثر ظرف شش ماه از تاریخ تصویب این قانون عنوان مزبور را از نام موسسه حذف نمایند متخلفین از مقررات این ماده به مجازات مقرر در بند الف ماده 249 قانون مجازات عمومی محکوم خواهند شد . قانون بالا مشتمل بر 33 ماده و 5 تبصره که در تاریخ روز دوشنبه 9 اسفند ماه 1344 به تصویب مجلس سنا رسیده بود در جلسه روز سه شنبه بیست و هفتم اردیبهشت ماه یک هزار و سیصد و چهل و پنج شمسی مورد تصویب مجلس شورای ملی قرار گرفت . رییس مجلس شورای ملی - مهندس عبدالله ریاضی