وب سایت حقوقی ماتیکان

آیین‌نامه اجرایی قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران


قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران (برای مشاهده پیوندهای مرتبط بر روی ماده مربوطه کلیک کنید)

فصل - اول - تعاریف و اصطلاحات
- ماده - 1 - بند 1- شورای عالی بورسو اوراق بهادار : شورایی است که به موجب ماده (3) این قانون تشکیل میشود و بعد از این » شورا « نامیده میشود .
- بند - 2 - سازمان بورسو اوراق بهادار : سازمانی است که به موجب ماده (5) این قانون تشکیل میشود و بعد از این » سازمان « نامیده میشود .
- بند - 3 - بورس اوراق بهادار : بازاری متشکل و خودانتظام است که اوراق بهادار در آن توسط کارگزاران و یا معامله گران طبق مقررات این قانون مورد داد و ستد قرار میگیرد . بورس اوراق بهادار ( که از این پس بورس نامیده میشود ) در قالب شرکت سهامی عام تاسیس و اداره میشود .
- بند - 4 - هیات داوری : هیاتی است که به موجب ماده (37) این قانون تشکیل میشود .
- بند - 5 - کانون : کانون کارگزاران ، معامله گران ، بازارگردانان ، مشاوران و ناشران ، سرمایه گذاران و سایر مجامع مشابه ، تشکل های خود انتظامی است که به منظور تنظیم روابط بین اشخاصی که طبق این قانون به فعالیت در بازار اوراق بهادار اشتغال دارند ، طبق دستورالعمل های مصوب » سازمان « به صورت موسسه غیر دولتی ، غیر تجاری و غیر انتفاعی به ثبت میرسند .
- بند - 6 - تشکل خودانتظام : تشکلی است که برای حسن انجام وظایفی که به موجب این قانون برعهده دارد و همچنین برای تنظیم فعالیت های حرفه ای خود و انتظام بخشیدن به روابط بین اعضا مجاز است ضوابط و استاندارد های حرفه ای و انضباطی را که لازم می داند ، با رعایت این قانون وضع و اجرا کند .
- بند - 7 - شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویة وجوه : شرکتی است که امور مربوط به ثبت ، نگهداری ، انتقال مالکیت اوراق بهادار و تسویة وجوه را انجام می دهد .
- بند - 8 - بازار های خارج از بورس : بازاری است که در قالب شبکه ارتباط الکترونیک یا غیرالکترونیک که معاملات اوراق بهادار در آن بر پایه مذاکراه صورت میگیرد .
- بند - 9 - بازار اولیه : بازاری است که اولین عرضه و پذیره نویسی اوراق بهادار جدیدالانتشار در آن انجام میشود و منابع حاصل از عرضه اوراق بهادار در اختیار ناشر قرار میگیرد .
- بند - 10 - بازار ثانویه : بازاری است که اوراق بهادار پس از عرضة اولیه ، در آن مورد داد و ستد قرار میگیرد .
- بند - 11 - بازار مشتقه : بازاری است که در آن قرارداد های آتی و اختیار معامله مبتنی بر اوراق بهادار یا کالا داد و ستد میشود .
- بند - 12 - ناشر : شخص حقوقی است که اوراق بهادار را به نام خود منتشر میکند .
- بند - 13 - کارگزار : شخص حقوقی است که اوراق بهادار را برای دیگران و به حساب آن ها معامله میکند .
- بند - 14 - کارگزار / معامله گر : شخص حقوقی است که اوراق بهادار را برای دیگران و به حساب آن ها و یا به نام و حساب خود معامله کند .
- بند - 15 - بازارگردان : کارگزار / معامله گری است که با اخذ مجوز لازم با تعهد افزایش نقد شوندگی و تنظیم عرضه و تقاضای اوراق بهادار معین و تحدید دامنة نوسان قیمت آن ، بهداد و ستد آن اوراق می پردازد .
- بند - 16 - مشاور سرمایه گذاری : شخص حقوقی است که در قالب قراردادی مشخص ، درباره خرید و فروش اوراق بهادار ، به سرمایه گذار مشاور می دهد .
- بند - 17 - سبدگردان : شخص حقوقی است که در قالب قراردادی مشخص و به منظور کسب انتفاع ، به خرید و فروش اوراق بهادار برای سرمایه گذار می پردازد .
- بند - 18 - شرکت تامین سرمایه : شرکتی است که به عنوان واسطه بین ناشر اوراق بهادار و عامه سرمایه گذاران فعالیت میکند و میتواند فعالیت های کارگزاری ، معامله گری ، بازارگردانی ، مشاوره سبدگردانی ، پذیره نویسی ، تعهد پذیره نویسی و فعالیت های مشابه را با اخذ مجوز از سازمان انجام دهد .
- بند - 19 - صندوق بازنشستگی : صندوق سرمایه گذارنی است که با استفاده از طرح های پسانداز و سرمایه گذاری ، مزایای تکمیلی را برای دوران بازنشستگی اعضای آن فراهم میکند .
- بند - 20 - صندوق سرمایه گذاری : نهادی مالی است که فعالیت اصلی آن سرمایه گذاری در اوراق بهادار میباشد و مالکان آن به نسبت سرمایه گذاری خود ، در سود و زیان صندوق شریک اند .
- بند - 21 - نهاد های مالی : منظور نهاد های مالی فعال در بازار اوراق بهادارند که از آن جمله میتوان به کارگزاران ، کارگزاران / معامله گران ، بازارگردانان ، مشاوران سرمایه گذاری ، موسسات رتبه بندی ، صندوق های سرمایه گذاری ، شرکت های سرمایه گذاری ، شرکت های پردازش اطلاعات مالی ، شرکت های تامین سرمایه و صندوق های بازنشستگی اشاره کرد .
- بند - 22 - شرکت مادر ( هلدینگ ) : شرکتی که با سرمایه گذاری در شرکت سرمایه پذیر جهت کسب انتفاع ، آنقدر حق رای کسب میکند که برای کنترل عملیات شرکت ، هیات مدیره را انتخاب میکند و یا در انتخاب اعضای هیات مدیره مؤثر باشد .
- بند - 23 - ارزش یاب : کارشناس مالی است که دارایی ها و اوراق بهادار موضوع این قانون را مورد ارزشیابی قرار دهد .
- بند - 24 - اوراق بهادار : هر نوع ورقه یا مستندی است که متضمن حقوق مالی قابل نقل و انتقال برای مالک عین و یا منفعت آن باشد . شورا ، اوراق بهادار قابل معامله را تعیین و اعلام خواهد کرد مفهوم ابزار مالی و اوراق بهادار در متن این قانون ، معادل هم در نظر گرفته شده است .
- بند - 25 - انتشار : انتشار عبارت است از صدور اوراق بهادار برای عرضة عمومی .
- بند - 26 - عرضه عمومی : عرضه اوراق بهادار منتشره به عموم جهت فروش .
- بند - 27 - عرضة خصوصی : فروش مستقیم اوراق بهادار توسط ناشر به سرمایه گذاران نهادی است .
- بند - 28 - پذیره نویسی : فرایند خرید اوراق بهادار از ناشر و یا نماینده قانونی آن و تعهد پرداخت وجه کامل آن طبق قرارداد .
- بند - 29 - تعهد پذیره نویسی : تعهد شخص ثالث برای خرید اوراق بهاداری که ظرف مهلت پذیره نویسی به فروش نرسد .
- بند - 30 - اعلامیه پذیره نویسی : اعلامیه ای است که از طریق آن ، اطلاعات مربوط به ناشر و اوراق بهادار قابل پذیره نویسی در اختیار عموم قرار میگیرد .
- بند - 31 - بیانیه ثبت : مجموعه فرم ها ، اطلاعات و اسناد و مدارکی است که در مرحله تقاضای ثبت شرکت ، به سازمان داده میشود .
- بند - 32 - اطلاعات نهانی : هرگونه اطلاعات افشاء نشده برای عموم که به طور مستقیم و یا غیر مستقیم به اوراق بهادار ، معاملات یا ناشر آن مربوط میشود و در صورت انتشار بر قیمت و یا تصمیم سرمایه گذاران برای معامله اوراق بهادار مربوط تأثیر میگذارد .
- بند - 33 - سبد : مجموعه دارایی های مالی است که از محل وجوه سرمایه گذاران خریداری میشود
فصل - دوم - ارکان بازار اوراق بهادار
- ماده - 2 - در راستای حمایت از حقوق سرمایه گذاران و با هدف ساماندهی ، حفظ و توسعه بازار شفاف ، منصفانه و کارای اوراق بهادار و به منظور نظارت بر حسن اجرای این قانون ، شورا و سازمان با ترکیب ، وظایف و اختیارات مندرج در این قانون تشکیل میشود .
- ماده - 3 - شورا بالاترین رکن بازار اوراق بهادار است که تصویب سیاست های کلان آن بازار را برعهده دارد . اعضای شورا به شرح ذیل میباشد
  - بند - 1 - وزیر امور اقتصاد و دارایی .
  - بند - 2 - وزیر بازرگانی
  - بند - 3 - رییس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران .
  - بند - 4 - رؤسای اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و اتاق تعاون .
  - بند - 5 - رییس سازمان که به عنوان دبیر شورا و سخنگوی سازمان نیز انجام وظیفه خواهد کرد .
  - بند - 6 - دادستان کل کشور و معاون وی .
  - بند - 7 - یک نفر نماینده از طرف کانون ها .
  - بند - 8 - سه نفر خبره مالی منحصرا از بخش خصوصی با مشورت تشکل های حرفه ای بازار اوراق بهادار به پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی و تصویب هیات وزیران .
  - بند - 9 - یک نفر خبره منحصرا از بخش خصوصی به پیشنهاد وزیر ذی ربط و تصویب هیات وزیران برای هر بورس کالایی .
    - تبصره - 1 - ریاست شورا با وزیر امور اقتصادی و دارایی خواهد بود .
    - تبصره - 2 - مدت مأموریت اعضای موضوع بند های (7)(8) و (9) پنج سال است و آنان را نمیتوان از میان اعضای هیات مدیره و کارکنان سازمان انتخاب کرد .
    - تبصره - 3 - انتخاب مجدد اعضای موضوع بند های (7)(8)(9) این ماده حداکثر برای دو دوره امکانپذیر خواهد بود .
    - تبصره - 4 - اعضای موضوع بند (9) ، فقط در جلسات مربوط به تصمیم گیری همان بورس شرکت میکنند .
- ماده - 4 - وظایف شورا به شرح زیر میباشد :
  - بند - 1 - اتخاذ تدابیر لازم جهت ساماندهی و توسعه بازار اوراق بهادار و اعمال نظارت عالیه بر اجرای این قانون .
  - بند - 2 - تعیین سیاست ها و خط مشی بازار اوراق بهادار در قالب سیاست های کلی نظام و قوانین و مقررات مربوط .
  - بند - 3 - پیشنهاد آیین نامه های لازم برای اجرای این قانون جهت تصویب هیات وزیران .
  - بند - 4 - تصویب ابزار های مالی جدید .
  - بند - 5 - صدور تعلیق و لغو مجوز فعالیت بورس ها ، بازار های خارج از بورس ، شرکت های سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه و شرکت های تامین سرمایه .
  - بند - 6 - تصویب بودجه و صورت های مالی سازمان .
  - بند - 7 - نظارت بر فعالیت و رسیدگی به شکایت از سازمان .
  - بند - 8 - تصویب نوع و میزان وصولی های سازمان و نظارت بر آن ها .
  - بند - 9 - انتخاب بازرس - حسابرس سازمان و تعیین حق الزحمه آن ها .
  - بند - 10 - انتخاب اعضای هیات مدیره سازمان .
  - بند - 11 - تعیین حقوق و مزایای رییس و اعضای هیات مدیره سازمان
  - بند - 12 - انتخاب اعضای هیات داوری و تعیین حق الزحمه آنان .
  - بند - 13 - اعطای مجوز به بورس به منظور عرضه اوراق بهادر شرکت های پذیرفته شده خود در بازار های خارجی .
  - بند - 14 - اعطای مجوز پذیرش اوراق بهادرخارجی به بورس .
  - بند - 15 - اعطای مجوز به بورس جهت معاملات اشخاص خارجی در بورس .
  - بند - 16 - سایر اموری که به تشخیص هیات وزیران به بازار اوراق بهادار مربوط باشد .
  - تبصره - 1 - مصوبات شورا پس از تایید وزیر امور اقتصادی و دارایی لازم الاجرا خواهد بود .
- ماده - 5 - سازمان ، موسسه عمومی غیر دولتی است که دارای شخصیت حقوقی و مالی مستقل بوده و از محل کارمزد های دریافتی و سهمی از حق پذیرش شرکت ها در بورس ها و سایر درآمد ها اداره خواهد شد . منابع لازم برای آغاز فعالیت و راه اندازی سازمان یاد شده از محل وجوه امانی شورای بورس نزد سازمان کارگزاران بورس اوراق بهادار تهران تامین میشود .
  - تبصره - 1 - اساسنامه و تشکیلات سازمان حداکثر ظرف سه ماه از تاریخ تصویب این قانون توسط شورا تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید .
- ماده - 6 - هیات مدیره سازمان دارای پنج عضو است که از میان افراد امین و دارای حسن شهرت و تجربه در رشته مالی منحصرا از کارشناسان بخش غیر دولتی به پیشنهاد رییس شورا و با تصویب شورا انتخاب میشوند . رییس شورا حکم اعضای هیات مدیره را صادر میکند .
- ماده - 7 - وظایف و اختیارات هیات مدیره سازمان به شرح زیر است :
  - بند - 1 - تهیه آیین نامه های لازم برای اجرای این قانون و پیشنهاد آن به شورا .
  - بند - 2 - تهیه و تدوین دستورالعمل های اجرایی این قانون
  - بند - 3 - نظارت بر حسن اجرای این قانون و مقررات مربوط
  - بند - 4 - ثبت و صدور مجوز عرضه عمومی اوراق بهادار و نظارت بر آن .
  - بند - 5 - درخواست صدور ، تعلیق و لغو مجوز تاسیس بورس ها و سایر نهاد هایی که تصویب آن ها برعهده شورا است .
  - بند - 6 - صدور ، تعلیق و لغو مجوز تاسیس کانون ها و نهاد های مالی موضوع این قانون که در حوزه عمل مستقیم شورا نیست
  - بند - 7 - تصویب اساسنامه بورس ها ، کانون ها و نهاد های مالی موضوع این قانون .
  - بند - 8 - اتخاذ تدابیر لازم جهت پیشگیری از وقوع تخلفات در بازار اوراق بهادار .
  - بند - 9 - اعلام آن دسته از تخلفات در بازار اوراق بهادار که اعلام آن ها طبق این قانون برعهده سازمان است به مراجع ذی صلاح و پیگیری آن ها .
  - بند - 10 - ارایه صورت های مالی و گزارش های ادواری در مورد عملکرد سازمان و همچنین وضعیت بازار اوراق بهادار به شورا .
  - بند - 11 - اتخاذ تدابیر ضروری و انجام اقدامات لازم به منظور حمایت از حقوق و منافع سرمایه گذاران در بازار اوراق بهادار .
  - بند - 12 - ایجاد هماهنگی های لازم در بازار اوراق بهادار و همکاری با سایر نهاد های سیاستگذاری و نظارتی .
  - بند - 13 - پیشنهاد به کارگیری ابزار های مالی جدید در بازار اوراق بهادار به شورا .
  - بند - 14 - نظارت بر سرمایه گذاری اشخاص حقیقی و حقوقی خارج از بورس .
  - بند - 15 - تهیه بودجه و پیشنهاد انواع درآمد ها و نرخ های خدمات سازمان جهت تصویب توسط شورا .
  - بند - 16 - تصویب سقف نرخ های خدمات و کارمزد های بورسو سایر نهاد های مالی موضوع این قانون .
  - بند - 17 - صدور تایید نامه سازمان قبل از ثبت شرکت های سهامی عام نزد مرجع ثبت شرکت ها و نظارت سازمان بر آن شرکت ها .
  - بند - 18 - بررسی و نظارت بر افشای اطلاعات بااهمیت توسط شرکت های ثبت شده نزد سازمان .
  - بند - 19 - همکاری نزدیک و هماهنگی با مراجع حسابداری به ویژه هیات تدوین استاندارد های حسابرسی .
  - بند - 20 - انجام تحقیقات کلان و بلندمدت برای تدوین سیاست های آتی بازار اوراق بهادار .
  - بند - 21 - همکاری و مشارکت با مراجع بین المللی و پیوستن به سازمان های مرتبط منطقه ای و جهانی .
  - بند - 22 - انجام سایر اموری که از طرف شورا به سازمان محول شده باشد .
- ماده - 8 - مدت عضویت هر یک از اعضای هیات مدیره پنج سال است و انتخاب مجدد آن ها برای یک دوره دیگر بلامانع است .
- ماده - 9 - رییس هیات مدیره سازمان از بین اعضای هیات مدیره به پیشنهاد اعضأ و تصویب شورا برای مدت سی ماه تعیین خواهد شد .
  - تبصره - 1 - رییس هیات مدیرة رییس سازمان و بالاترین مقام اجرایی آن خواهد بود .
  - تبصره - 2 - وظایف و حدود اختیارات رییس سازمان در اساسنامه سازمان تعیین خواهد شد .
- ماده - 10 - اشتغال اعضای هیات مدیره به صورت موظف و تمام وقت بوده و به هیچ وجه حق اشتغال یا پذیرش مسئولیت دیگری در دستگاه ها ، بنگاه ها و نهاد ها اعم از دولتی و غیر دولتی را نخواهند داشت .
- ماده - 11 - در صورت برکناری ، فوت و یا استعفای هر یک از اعضای هیات مدیره ، جانشین وی برای مدت باقیمانده ، ظرف پانزده روز حسب مورد به ترتیب مقرر در ماده (6) منصوب خواهد شد . شرایط برکناری در اساسنامه سازمان قید خواهد شد
- ماده - 12 - اعضا هیات مدیره قبل از شروع به کار در سازمان موظفند در جلسه شورا سوگند یاد کنند که وظایف قانونی خود را به نحو احسن انجام دهند ودرانجام وظایف نهایت دقت و بیطرفی را به کار برند و کلیه تصمیماتی که می گیرند مقرون به صلاح کشور بوده و رعایت حفظ اسرار سازمان و هیات مدیره را بنمایند . متن سوگندنامه در اساسنامه سازمان مندرج خواهد شد .
- ماده - 13 - حقوق و مزایای رییس و اعضای هیات مدیره سازمان از محل بودجه سازمان پرداخت میشود .
  - تبصره - 1 - حق حضور اعضای غیر دولتی شورا در جلسات شورا ، به پیشنهاد رییس شورا و با تصویب شورا تعیین و از محل بودجه سازمان پرداخت میشود .
- ماده - 14 - در بدو انتصاب و خاتمه عضویت ، اعضای هیات مدیره باید فهرست دارایی های خود ، همسر و افراد تحت تکفل خود را به شورا گزارش نمایند .
- ماده - 15 - حسابرس – بازرس سازمان از بین موسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی برای یک سال توسط شورا انتخاب میشود ، انتخاب حسابرس – بازرس حداکثر برای دو دوره امکانپذیر خواهد بود .
- ماده - 16 - انجام هرگونه معاملات اوراق بهادار ثبت شده یا یا در شرف ثبت نزد سازمان یا هرگونه فعالیت و مشارکت مستقیم یا غیر مستقیم در انجام معاملات مذکور توسط اعضای شورا ، سازمان ، مدیران و شرکای موسسه حسابرسی سازمان و نیز اشخاص تحت تکفل آن ها ممنوع است .
- ماده - 17 - اعضای شورا و سازمان موظفند فعالییتهای اقتصادی و مالی خود و همچنین مشاغل تمام وقت یا پاره وقت خود را که طی دو سال اخیر به آن اشتغال داشته اند یا دارند به رییس قوه قضائیه گزارش دهند .
- ماده - 18 - اعضای شورا ، سازمان ، مدیران و شرکای موسسه حسابرسی سازمان موکلفند از افشای مستقیم یا غیر مستقیم اطلاعات محرمانه ای که در اجرای وظایف خود از آن ها مطلع میشوند ، حتی پس از خاتمه دوران تصدی خود ، خودداری کنند . متخلف به مجازات های مقرر در ماده (46) این قانون محکوم میشود .
- ماده - 19 - سازمان میتواند در اجرای وظایف قانونی خود با مجوز دادستان کل کشور ، اطلاعات موردنیاز در چهارچوب این قانون را از کلیه بانک ها ، موسسات اعتباری ، شرکت های دولتی ، دستگاه های دولتی و عمومی ، از جمله دستگاه هایی که شمول حکم نسبت به آن ها مستلزم حکم نشبت به آن ها مستلزم ذکر یا تصریح نام آن هاست و نیز اشخاص حقیقی یا حقوقی غیر دولتی مطالبه نماید . کلیه دستگاه ها و اشخاص مذکور مکلفند اطلاعات موردنیاز سازمان را در موعد تعیین شده ارایه نمایند .
فصل - سوم - بازار اولیه
- ماده - 20 - عرضه عمومی اوراق بهادار در بازار اولیه منوط به ثبت آن نزد سازمان با رعایت مقررات این قانون میباشد و عرضه عمومی اوراق بهادار به هر طریق بدون رعایت مفاد این قانون ممنوع است .
- ماده - 21 - ثبت اوراق بهادار نزد سازمان به منظور حصول اطمینان از رعایت مقررات قانونی و مصوبات سازمان و شفافیت اطلاعاتی بوده و به منزله تایید مزایا ، تضمین سودآوری و یا توصیه و سفارشی در مورد شرکت ها یا طرح های مرتبط با اوراق بهادار توسط سازمان نمیباشد . این موضوع باید در اعلامیه پذیره نویسی قید گردد .
- ماده - 22 - ناشر موظف است تقاضای ثبت اوراق بهادار را همراه با بیانیه ثبت و اعلامیه پذیره نویسی جهت اخذ مجوز عرضه عمومی به سازمان تسلیم نماید .
  - تبصره - 1 - فرم تقاضای ثبت اوراق بهادار ، محتویات بیانیه ثبت و اعلامیه پذیره نویسی که باید به سازمان تسلیم شود و نیز چگونگی انتشار اعلامیه پذیره نویسی و نحوه هماهنگی بین مرجع ثبت شرکت ها و سازمان به موجب دستورالعملی است که توسط سازمان تنظیم و به تأئید شورا می رسد .
- ماده - 23 - سازمان پس از بررسی تقاضای ثبت اوراق بهادار و ضمایم آن و اطمینان از انطباق آن ها با مقررات ، نسبت به تأئید اعلامیه پذیره نویسی اقدام میکند .
  - تبصره - 1 - عرضه عمومی اوراق بهادار باید ظرف مدتی انجام پذیرد که سازمان تعیین میکند ، مدت مذکور از سی روز تجاوز نخواهد کرد . سازمان میتواند مدت پذیره نویسی را با تقاضای ناشر و احراز ادله موجه حداکثر به مدت سی روز دیگر تمدید کند .
  - تبصره - 2 - ناشر موظف است حداکثر ظرف پانزده روز پس از اتمام مهلت عرضه عمومی سازمان را از نتایج توزیع و فروش اوراق بهادار از طریقی که سازمان معیین خواهد نمود ، مطلع نماید . نحوه برخورد ناشر در خصوص عدم فروش کامل ، در اعلامیه پذیره نویسی مشخص میشود .
  - تبصره - 3 - استفاده از وجوه تأئید شده ، پس از تآئید و تکمیل فرایند عرضه عمومی توسط سازمان مجاز است .
  - تبصره - 4 - در صورت عدم تکمیل فرایند عرضه عمومی وجوه گردآوری شده باید حداکثر ظرف مدت پانزده روز به سرمایه گذاران عودت داده شود .
- ماده - 24 - اگر سازمان فرم تقاضای تکمیل شده و ضمایم ارسالی را برای ثبت و اخذ مجوز انتشار اوراق بهادار ناقص تشخیص دهد ، طی مدت سی روز مراتب را به اطلاع ناشر رسانده و درخواست اصلاحیه مینماید . سازمان در صورت کامل بودن مدارک ، موظف است حداکثر ظرف سی روز از تاریخ ثبت درخواست در سازمان ، مراتب موافقت یا عدم موافقت خود را با ثبت اوراق بهادار به ناشر اعلام میکند .
- ماده - 25 - از تاریخ لازم الاجرا ، شدن این قانون ، برای ثبت شرکت های سهامی عام یا افزایش سرمایه آن ها ، اجازه انتشار اعلامیه پذیره نویسی توسط مرجع ثبت شرکت ها ، پس از موافقت سازمان صادر میشود .
- ماده - 26 - از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون ، وظایف و اختیارات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران موضوع ماده (4) قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت مصوب 30/6/1376 به سازمان واگذار میشود .
  - تبصره - 1 - اوراق مشارکتی که به موجب این قانون معاف از ثبت نزد سازمان باشد ، از شمول این ماده مستثنی است .
- ماده - 27 - اوراق بهادار زیر از ثبت نزد سازمان معاف است :
  - بند - 1 - اوراق مشارکت دولت ، بانک مرکزی و شهرداری ها .
  - بند - 2 - اوراق مشارکت منتشره توسط بانک ها و موسسات مالی و اعتباری تحت نظارت بانک مرکزی .
  - بند - 3 - اوراق بهادار عرضه شده در عرضه های خصوصی .
  - بند - 4 - سهام هر شرکت سهامی عامی که که کل حقوق صاحبان سهام آن کمتر از رقم تعیین شده توسط سازمان باشد .
  - بند - 5 - سایر اوراق بهاداری که به تشخیص شورا نیاز به ثبت نداشته باشد از قبیل اوراق منتشره توسط سازمان ها و مراجع قانونی دیگر .
  - تبصره - 1 - ناشر اوراق بهاداری که از ثبت معاف است ، موظف است مشخصات و خصوصیات اوراق و نحوه و شرایط توزیع و فروش آن را طبق شرایطی که سازمان تعیین میکند ، به سازمان گزارش کند .
- ماده - 28 - تاسیس بورس ها ، بازار های خارج از بورسو نهاد های مالی موضوع ان قانون منوط به ثبت نزد سازمان است و فعالیت آن ها تحت نظارت سازمان انجام میشود .
- ماده - 29 - صلاحیت حرفه ای اعضای هیات مدیره و مدیران ، حداقل سرمایه ، موضوع فعالیت در اساسنامه ، نحوه گزارش دهی و نوع گزارش های ویژه حسابرسی نهاد های مالی موضوع این قانون ، باید به تأئید سازمان برسد .
فصل - چهارم - بازار ثانویه
- ماده - 30 - پذیرش اوراق بهادار در بورس طبق دستورالعملی است که به پیشنهاد هر بورسو به تصویب سازمان می رسد . بورس مجاز به پذیرش اوراق بهاداری نیست که نزد سازمان ثبت نشده است
  - تبصره - 1 - اوراق بهادار معاف از ثبت ، از شمول این ماده مستثنی است .
- ماده - 31 - بورس مکلف است فهرست ، تعداد و قیمت اوراق بهادار معامله شده در روز های معامله را طبق ضوابط مصوب سازمان تهیه و به اطلاع عموم برساند . این فهرست در حکم سند رسمی است و در سوابق بورس نگهداری خواهد شد .
- ماده - 32 - سازمان مجاز است با تشخیص شرایط اضطراری ، دستور تعطیل و یا توقف انجام معاملات هر یک از بورس ها را حداکثر به مدت سه روز کاری صادر نماید . در صورت تداوم شرایط اضطراری مدت مزبور با تصویب شورا قابل تمدید خواهد بود
- ماده - 33 - شروع به فعالیت کارگزاری ، کارگزاری / معامله گری و بازارگردانی به هر شکل و تحت هر عنوان ، منوط به عضویت در کانون مربوط و رعایت مقررات این قانون و آیین نامه ها و دستورالعمل های اجرایی آن است .
  - تبصره - 1 - تا زمانیکه کانون ، کارگزاران / معامله گران و بازارگردانان تشکیل نشده است ، وظایف مربوط به آن کانون را سازمان انجام می دهد . هنگامی که تعداد اعضای کانون در سطح کشور به یازده نفر رسید ، تشکیل کانون ، کارگزاران / معامله گران و بازارگردانان الزامی است .
- ماده - 34 - فعالیت کارگزاری و کارگزاری / معامله گری و بازارگردانی در هر بورس موکول به پذیرش در آن بورس طبق دستورالعملی است که به پیشنهاد بورس به تائید سازمان می رسد .
- ماده - 35 - هیات مدیره بورس به تخلفات انضباطی کارگزاران ، کارگزار / معامله گران ، بازارگردانان ، ناشران و سایر اعضای خود از هر یک از مقررات این قانون یا آیین نامه های ذی ربط طبق آیین نامه انضباطی خود رسیدگی مینماید رای بورس به مدت یک ماه از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظر در سازمان میباشد رای سازمان قطعی و لازم الاجرا میباشد .
- ماده - 36 - اختلاف بین کازگزاران ، بازارگردانان ، کارگزار / معامله گران ، مشاوران ، سرمایه گذاری ، ناشران ، سرمایه گذاران و سایر اشخاص ذی ربط ناشی از فعالیت حرفه ای آن ها ، در صورت عدم سازش در کانون ها توسط هیات داوری رسیدگی میشود .
- ماده - 37 - هیات داوری متشکل از سه عضو میباشد که یک عضو توسط رییس قوه قضائیه از بین قضات با تجربه و دو عضو از بین صاحب نظران در زمینه های اقتصادی و مالی به پیشنهاد سازمان و تایید شورا به اختلافات رسیدگی مینماید . رییس قوه قضائیه و سازمان با تائید شورا علاوه بر نماینده اصلی خود ، هر یک عضو علی البدل تعیین و معرفی می نمایند تا در صورت غیبت عضو اصلی مربوط در هیات داوری شرکت نماید . شرایط عضو علی البدل همانند عضو اصلی میباشد .
  - تبصره - 1 - ریاست هیات داوری با نماینده قوه قضائیه خواهد بود .
  - تبصره - 2 - مدت مأموریت اعضای اصلی و علی البدل دو سال میباشد و انتخاب مجدد آنان حداکثر برای دو دوره دیگر بلامانع است .
  - تبصره - 3 - هیات داوری دارای دبیرخانه ای است که در محل سازمان تشکیل میگردد .
  - تبصره - 4 - بودجه هیات داوری در قالب بودجه سازمان منظور و پرداخت میشود .
  - تبصره - 5 - آرای صادر شده از سوی هیات داوری قطعی و لازم الاجرا است و اجرای آن به عهده اداره ها و دوایر اجرای ثبت اسناد و املاک میباشد .
- ماده - 38 - در صورتی که کارگزار ، کارگزار / معامله گر ، بازارگردان ، مشاور سرمایه گذاری و سایر تشکل های مشابه درخواست کناره گیری موقت یا دایم از فعالیت خود را داشته باشند مراتب را به سازمان ، کانون و نیز بورس مربوط اعلام نموده و مجوز فعالیت خود را نزد کانون تودیع می نمایند . تضمین ها و وثایق مربوط تا تعیین تکلیف معاملات انجام شده و سایر تعهدات آن ها به قوت خود باقی خواهد ماند . قسمت اخیر این ماده نسبت به کارگزاران ، کارگزار / معامله گران ، بازارگردانان ، مشاوران سرمایه گذاری و سایر تشکل های مشابه که عضویت آن ها براساس ماده (35) این قانون تعلیق یا لغو میشود ، نیز مجری است .
- ماده - 39 - کارگزاران ، کارگزار / معامله گران ، بازارگردانان ، مشاوران سرمایه گذاری و سایر تشکل های مشابه ملزمند طبق دستورالعملی که توسط سازمان تنظیم و ابلاغ میشود ، گزارش های لازم را تهیه و به مراجع ذی ربط تسلیم نمایند .
فصل - پنجم - اطلاع رسانی در بازار های اولیه و ثانویه
- ماده - 40 - سازمان موظف است ترتیبی اتخاذ نماید تا مجموعه اطلاعاتی که در فرایند ثبت اوراق بهادار به دست می آورد ، حداکثر ظرف مدت پانزده روز طبق آیین نامه مربوط در دسترس عموم قرار میگیرد .
- ماده - 41 - سازمان موظف است بورس ها ، ناشران اوراق بهادار ، کارگزاران ، معامله گران ، بازارگردانان ، مشاوران سرمایه گزاران و کلیه تشکل های فعال در بازار سرمایه را ملزم نماید تا براساس استاندارد های حسابداری و حسابرسی ملی کشور ، اطلاعات جامع فعالیت خود را انتشار دهند .
- ماده - 42 - ناشر اوراق بهادار موظف است صورت های مالی را طبق مقررات قانونی ، استاندارد ها حسابداری و گزارش دهی مالی و آیین نامه ها و دستورالعمل های اجرایی که توسط سازمان ابلاغ میشود ، تهیه کند .
- ماده - 43 - ناشر ، شرکت تامین سرمایه ، حسابرس و ازرش یابان و مشاوران حقوقی ناشر ، مسئول جبران خسارت وارده به سرمایه گذارانی هستند که در اثر قصور ، تقصیر ، تخلف و یا به دلیل ارایه اطلاعات ناقص و خلاف واقع در عرضة اولیه که ناشی از فعل یا ترک فعل آن ها باشد ، متضرر گردیده اند .
  - تبصره - 1 - خسارت دیده گان موضوع این ماده میتوانند حداکثر ظرف مدت یک سال پس از تاریخ کشف تخلف به هیات مدیره بورس یا هیات داوری شکایت کنند ، مشروط بر اینکه بیش از سه سال از عرضة عمومی توسط ناشر نگذشته باشد .
  - تبصره - 2 - فقط اشخاصی که اوراق بهادار ناشر موضوع این ماده را قبل از کشف و اعلام تخلف خریده باشند ، مجاز به ادعای خسارت میباشند .
- ماده - 44 - سازمان میتواند در صورت آگاهی از ارایه اطلاعات خلاف واقع ، ناقص یا گمراه کننده از طرف ناشر در بیانیه ثبت یا اعلامیه پذیره نویسی ، عرضه عمومی اوراق بهادار را در هر مرحله ای که باشد ، متوقف میکند .
- ماده - 45 - هر ناشری که مجوز انتشار اوراق بهادار خود را از سازمان دریافت کرده است ، مکلف است حداقل موارد زیر را طبق دستورالعمل اجرایی که توسط سازمان تعیین خواهد شد ، به سازمان ارایه نماید :
  - بند - 1 - صورت های مالی سالانه حسابرسی شده .
  - بند - 2 - صورت های میان دوره ای شامل صورت های مالی شش ماهه حسابرسی شده صورت های مالی سه ماهه .
  - بند - 3 - گزارش هیات مدیره به مجامع و اظهارنظر حسابرس
  - بند - 4 - اطلاعاتی که اثر بااهمیتی بر قیمت اوراق بهادار و تصمیم سرمایه گذاران دارد .
فصل - ششم - جرایم و مجازات ها
- ماده - 46 - اشخاص زیر به حبس تعزیری از سه ماه تا یک سال یا به جزای نقدی معادل دو تا پنج برابر سود به دست آمده یا زیان متحمل نشده یا هر دو مجازات محکوم خواهند شد .
  - بند - 1 - هر شخصی که اطلاعات نهانی مربوط به اوراق بهادار موضوع این قانون را که حسب وظیفه در اختیار وی قرار گرفته به نحوی از انحا به ضرر دیگران یا به نفع خود یا به نحو اشخاصی که از طرف آن ها به هر عنوان نمایندگی داشته باشند ، قبل از انتشار عمومی ، مورد استفاده قرار دهد و یا موجبات افشاء و انتشار آن ها را در غیر موارد مقرر فراهم نماید .
  - بند - 2 - هر شخصی که با استفاده از اطلاعات نهانی به معاملات اوراق بهادار مبادرت نماید .
  - بند - 3 - هر شخصی که اقدامات وی نوعا منجر به ایجاد ظاهری گمراه کننده از روند معاملات اوراق بهادار یا ایجاد قیمت های کاذب و یا اغوای اشخاص به انجام معاملات اوراق بهادار شود
  - بند - 4 - هر شخصی که بدون رعایت مقررات این قانون اقدام به انتشار آگهی یا اعلامیه پذیره نویسی به منظور عرضه عمومی اوراق بهادار نماید
  - تبصره - 1 - اشخاص زیر به عنوان اشخاص دارای اطلاعات نهانی شرکت شناخته میشوند :
    - بند - الف - مدیران شرکت شامل اعضای هیات مدیره ، هیات عامل ، مدیرعامل ، و معاونان آنان .
    - بند - ب - بازرسان ، مشاوران ، حسابداران ، حسابرسان و وکلای شرکت .
    - بند - ج - سهامدارانی که به تنهایی و یا به همراه افراد تحت تکفل خود ، بیش از ( 10 درصد ) سهام شرکت را در اختیار دارند یا نمایندگان آنان .
    - بند - د - مدیرعامل و اعضای هیات مدیره و مدیران ذی ربط یا نمایندگان شرکت های مادر ( هلدینگ ) که مالک حداقل ده درصد سهام یا دارای حداقل یک عضو در هیات مدیره شرکت سرمایه پذیر باشند
    - بند - ه - سایر اشخاص که با توجه به وظایف ، اختیارات و یا موقعیت خود به اطلاعات نهانی دسترسی دارند .
  - تبصره - 2 - اشخاص موضوع تبصره (1) این ماده موظفند آن بخش از معاملات اوراق بهادار خود را که مبتنی بر اظلاعات نهانی نباشد ، ظرف پانزده روز پس از انجام معامله ، به سازمان و بورس مربوط گزارش کنند .
- ماده - 47 - اشخاصی که اطلاعات خلاف واقع یا مستندات جعلی را به سازمان و یا بورس ارایه نمایند یا تصدیق کنند و یا اطلاعات ، اسناد و یا مدارک جعلی را در تهیه گزارش های موضوع این قانون مورد استفاده قرار دهند ، حسب مورد به مجازات های مقرر در قانون مجازات اسلامی مصوب 6/3/1375 محکوم خواهند شد .
- ماده - 48 - کارگزار ، کارگزار / معامله گر ، بازارگردان و مشاور سرمایه گذاری که اسرار اشخاصی را که برحسب وظیفه از آن ها مطلع شده یا در اختیار وی قرار دارد ، بدون مجوز افشا نماید ، به مجازات های مقرر در ماده (648) قانون مجازات اسلامی مصوب 6/3/1375 محکوم خواهند شد .
- ماده - 49 - اشخاص زیر به حبس تعزیری از یک ماه تا شش ماه یا به جزای نقدی معادل یک تا سه برابر سود بدست آمده یا زیان متحمل نشده یا هر دو مجازات محکوم خواهند شد
  - بند - 1 - هر شخصی که بدون رعایت مقررات این قانون تحت هر عنوان به فعالیت هایی از قبیل کارگزاری ، کارگزار / معامله گری ، یا بازارگردانی که مستلزم اخذ مجوز است مبادرت نماید یا خود را تحت هر یک از عناوین مزبور معرفی کند .
  - بند - 2 - هر شخصی که به موجب این قانون مکلف به ارایه تمام یا قسمتی از اطلاعات ، اسناد و یا مدارک مهم به سازمان و یا بورس مربوط بوده و از انجام آن خودداری کند .
  - بند - 3 - هر شخص که مسئول تهیه اسناد ، مدارک ، اطلاعات ، بیانیه ثبت یا اعلامیه پذیره نویسی و امثال آن ها جهت ارایه به سازمان میباشد و نیز هر شخصی که مسئولیت بررسی و اظهارنظر یا تهیه گزارش مالی ، فنی یا اقتصادی یا هرگونه تصدیق مستندات و اطلاعات مذکور را برعهده دارد و در اجرای وظایف محوله از مقررات این قانون تخلف نماید .
  - بند - 4 - هر شخصی که عالما و عامدا هرگونه اطلاعات ، اسناد مدارک یا گزارش های خلاف واقع مربوط به اوراق بهادار را به هر نحو مورد سوءاستفاده قرار دهد .
- ماده - 50 - کارگزار ، کارگزار / معامله گر یا بازارگردانی که اوراق بهادار وجوهی را که برای انجام معامله به وی سپرده شده و وی موظف به نگاهداری آن در حساب های جداگانه است ، برخلاف مقررات و به نفع خود یا دیگران مورد استفاده قرار می دهد ، به مجازات های مقرر در ماده (674) قانون مجازات اسلامی مصوب 6/3/1375 محکوم خواهد شد .
- ماده - 51 - در صورت ارتکاب تخلفات مندرج در این قانون توسط اشخاص حقوقی ، مجازات های پیش بینی شده برحسب مورد دربارة آن دسته از اشخاص حقیقی اعمال میشود که از طرف اشخاص حقوقی یاد شده ، مسئولیت تصمیم گیری را برعهده داشته اند .
- ماده - 52 - سازمان مکلف است مستندات و مدارک مربوط به جرایم موضوع این قانون را گردآوری کرده و به مراجع قضایی ذی صلاح اعلام نموده و حسب مورد موضوع را به عنوان شاکی پیگیری نماید . چنانچه در اثر جرایم مذکور ضرر و زیانی متوجه سایر اشخاص شده باشد ، زیان دیده میتواند برای جبران آن به مراجع قانونی مراجعه نموده و وفق مقررات ، دادخواست ضرر و زیان تسلیم نماید .
فصل - هفتم - مقررات متفرقه
- ماده - 53 - کارگزاران ، کارگزاران / معامله گران یا بازارگردانان و سایر فعالان بازار اوراق بهادار مکلفند ظرف شش ماه از تشکیل سازمان نسبت به ایجاد کانون خود پس از تصویب اساسنامه آن اقدام کنند .
- ماده - 54 - هیچ سهام دار حقیقی یا حقوقی ، نمی تواند بیش از دو و نیم (5/2 %) درصد از سهام بورس را به طور مستقیم یا غیر مستقیم در مالکیت داشته باشد .
- ماده - 55 - هیج سهام دار حقیقی یا حقوقی نمی تواند بیش از پنج درصد (5% ) از سهام شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه را به طور مستقیم یا غیر مستقیم در مالکیت داشته باشد .
- ماده - 56 - پس از تشکیل سازمان کلیه سوابق ، اسناد و مدارک شورای بورس موضوع قانون تاسیس بورس اوراق بهادار تهران مصوب 1345 به سازمان منتقل میشود .
- ماده - 57 - اموال و دارایی سازمان کارگزاران بورس های موجود اعم از منقول و غیر منقول ، وجوه نقد ، سپرده های بانکی و اوراق بهادار ، حقوق و تعهدات و سایر دارایی پس از کسر بدهی ها و همچنین وجوه ذخیره گسترش بورس ، در کمیته ای مرکب از رییس سازمان ، نماینده منتخب کارگزاران و نماینده شورا احصا و حسب ضرورت و نیاز بین شرکت سهامی بورس مربوط و سازمان به ترتیب به عنوان سرمایه و منابع مالی در اختیار تسهیم میشود . تصمیمات این کمیته پس از تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی لازم الاجرا میباشد .
  - تبصره - 1 - سوابق کارکنان سازمان کارگزاران هر بورس به موجب مقررات قانون کار بازخرید میگردد .
- ماده - 58 - دولت اقدامات لازم برای فعال کردن بورس های کالایی و تطبیق آن با این قانون و ارایه راهکار های قانونی موردنیاز را به عمل خواهد آورد
- ماده - 59 - این قانون چهار ماه پس از تصویب به طور کامل لازم الاجرا است و هیات وزیران و سایر مراجع مذکور در این قانون ، موظفند به نحوی اقدام نمایند که مقررات اجرایی و سازمانی و تشکیلات مناسب اجرایی این قانون ، ظرف این مدت استقرار یافته و به تصویب رسیده باشد .
- ماده - 60 - پس از انقضای مهلت های مقرر در این قانون ، قانون تاسیس بورس اوراق بهادار مصوب 27/2/1345 و کلیه قوانین و مقرراتی که مغایر با این قانون است ، لغو میشود . قانون فوق مشتمل بر شصت ماده و بیست و نه تبصره در جلسه علنی روز سه شنبه مورخ اول آذر ماه یک هزار و سیصد و هشتاد و چهار مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ 2/9/1384 به تأئید شورای نگهبان رسید . رییس مجلس شورای اسلامی – غلامعلی حداد عادل